Δίχως αμφιβολία, η κρίση απαιτεί από όλους να κάνουν περισσότερα με λιγότερα. Είτε αυτό σημαίνει μεγαλύτερη απόδοση με λιγότερο προσωπικό ή με μειωμένη επένδυση σε εξοπλισμό. Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρήσεις ψάχνουν να βρουν καινοτόμους τρόπους για να ανταποκριθούν σε μία διαρκώς μεταβαλλόμενη κατάσταση. Δεν είναι όμως οι μόνοι, η αλληλεπίδραση της οικονομικής κατάστασης στην χώρα έχει επηρεάσει και την ανώτατη παιδεία που θα πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως. Είναι αναμενόμενο άλλωστε καθώς τα Πανεπιστήμια είναι αυτά που θα προσφέρουν το απαραίτητα καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό για να ηγηθούν της εξόδου από την κρίση.
Πράγματι, η δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει ακόμα και υγιείς επιχειρήσεις έχει επηρεάσει σφοδρότατα την επιλογή και την διατήρηση προσωπικού. Βρισκόμενοι σε ένα δίλημμα, απολύσεις με μεγάλο κόστος σε αποζημιώσεις λόγω της μακρόχρονης εργασιακής σχέσης με την διατήρηση ενός μη-ανταγωνιστικού εργατικού δυναμικού. Ταυτόχρονα το πιο παραγωγικό και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, και με το χαμηλότερο κόστος απολύσεως, εννοώντας τους νέους, βλέπουν πρώτοι την πόρτα της εξόδου. Στην περίοδο πριν την κρίση, οι επιχειρήσεις ήταν δυνατόν να αντέξουν χαμηλή παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο, καθώς οι εξωτερικές πιέσεις ήταν μικρές. Ο δανεισμός δε των επιχειρήσεων παρέμενε σταθερός και αδιάλειπτος.
Τα τελευταία χρόνια, οι HR managers κάνουν μία ποιοτική στροφή. Έχοντας γνώση πως δεν μπορούν να προσλάβουν πολλούς εργαζόμενους σε χαμηλά κλιμάκια, «στοιχηματίζουν» σε λίγες προσλήψεις μέσων κλιμακίων. Πιο αναλυτικά, εκτιμούν πως είναι πιο αποτελεσματική η πρόσληψη νέων manager μεσαίων κλιμακίων, που θα έχουν την απαραίτητη κατάρτιση αλλά και ικανότητες ηγεσίας και διοίκησης. Έχοντας λοιπόν τα παραπάνω ως δεδομένα, τίθεται ένα ζήτημα διαχείρισης του λεγόμενου «έμπειρου» προσωπικού. Διότι, οι «νέοι» θα πρέπει να είναι σε θέση όχι μόνο να τιθασεύσουν την παραγωγικότητα των «παλιών», αλλά και να μπορέσουν να αναγνωρισθούν ως οι ηγέτες του κλιμακίου τους.
Είναι κρίσιμο λοιπόν, να βρεθούν οι μέθοδοι και τα προγράμματα εκπαίδευσης που θα διδάξουν στην νεολαία των tablet και των social media πως θα καταφέρουν να ηγηθούν σε ένα πλαίσιο εργασίας.Γιατί θα πρέπει ο ετών 25+ να βρει ταύτιση, και να τον αναγνωρίσει ως ηγέτη ένας εργαζόμενος που μπορεί να έχει την ηλικία του πατέρα του ή να έχει πολυετή εμπειρία στον χώρο δίχως την ακαδημαϊκή κατάρτιση. Η σύγκρουση νοοτροπιών αφορά λοιπόν την λεγόμενη γνώση της «πιάτσας» με την γνώση της επιστημονικής εκπαίδευσης. Θα πρέπει, οι εκπαιδευτές των νέων manager είτε σε προπτυχιακό επίπεδο, είτε σε επίπεδο MBA ή μέσω των δομών δια βίου μάθησης να μπορέσουν να δώσουν πρακτικές συμβουλές στο λεγόμενο εργασιακό «generational gap».
Μέσα στην κρίση θα πρέπει να έχουμε κατά νου, και τις απαιτήσεις που έχει ένας οικογενειάρχης που ένας νέος εργαζόμενος δεν έχει ακόμα. Οι νέοι managers, θα βρεθούν αντιμέτωποι με μία ραγδαία μείωση μισθών του προσωπικού τους που έχει οικογενειακές ανάγκες να καλύψει. Η έλλειψη ηθικού θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν δεδομένη. Δεν μπορεί να είναι λύση η απλή διαχείριση του προσωπικού. Δεν αρκεί για τον manager του σήμερα ένας δείκτης παραγωγικότητας για να αναφέρει στο report στο τέλος της ημέρας στον διευθυντή του. Πρέπει να ηγηθεί, να δείξει ενδιαφέρον για το προσωπικό του και να γνωρίζει τα προβλήματα τους. Να είναι αρκετά κοντά για να μπορεί να τα εντοπίσει, αλλά και αρκετά μακριά ώστε να μπορεί να τα λύσει. Να δίνει μάχες για την ομάδα του, και να είναι πάντα δίκαιος με τους συνεργάτες του.
Αυτές είναι οι απαιτήσεις, και τα σύγχρονα προγράμματα εκπαίδευσης θα πρέπει να δίνουν το κάτι παραπάνω από απλές ποσοτικές μεθόδους ανάλυσης ή στρατηγικής τοποθέτησης προϊόντων. Θα πρέπει να μετατρέπουν τους νέους επιστήμονες σε ηγέτες που θα μπορέσουν να βγουν μπροστά ο καθένας με την ομάδα του για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της οικονομικής κρίσης. Θα πρέπει με την κατάρτιση που προσφέρουν να δίνουν στέρεες βάσεις για να νιώθουν σίγουροι για τις αποφάσεις που παίρνουν. Και κλείνοντας, σας παραθέτω έναν αφορισμό του Ralph Waldo Emerson : "[What we] want is someone who will inspire us to be what we know we could be".