Μπορεί όπως φαίνεται και στα πρόσφατα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας να δείχνουν αισθητά αυξημένες αφίξεις σε ελληνικά αεροδρόμια, αυτό δε σημαίνει όμως ότι θα επακολουθήσει εφησυχασμός. Ο συνολικός αριθμός των πτήσεων στα ελληνικά αεροδρόμια ανήλθε στις 419.316 (από τις οποίες 165.118 εσωτερικού και 254.198 εξωτερικού) παρουσιάζοντας αύξηση 4,0% (+1,3% στις πτήσεις εσωτερικού και + 5,7% στις πτήσεις εξωτερικού), σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015 όπου είχαν πραγματοποιηθεί 403.362 πτήσεις. Ο συνολικός αριθμός των διακινηθέντων επιβατών το δεκάμηνο του 2016 έφθασε τα 49.313.246 παρουσιάζοντας αύξηση 9,7% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015, κατά το οποίο είχαν διακινηθεί 44.951.813 επιβάτες.
Το θέμα δεν είναι οι αριθμοί και τα αδιαμφισβήτητα έσοδα που συνεπάγονται τουλάχιστον για τις αεροπορικές, αλλά η ύπαρξη ενός ολιστικού στρατηγικού σχεδίου για τον ελληνικό τουρισμό. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να είναι ικανό να κεφαλαιοποιεί τα θετικά φαινόμενα και τις τάσεις, διατηρώντας τις αφίξεις σε υψηλά επίπεδα, ενώ -παράλληλα - θα επιτυγχάνει και υψηλή μέση κατανάλωση ανά τουρίστα. Το ότι υπάρχει ανάγκη για λύσεις τώρα και όχι ένα βήμα πριν το καλοκαίρι είναι σαφές. Στην καρδιά των αλλαγών είναι η επιτακτική μεταστροφή στη νοοτροπία των μικρομεσαίων επιχειρηματιών που πρέπει να συντελεστεί και αυτό προφανώς δε γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη.
Χαρακτηριστικό πρόσφατο στοιχείο, που επιβεβαιώνει ότι είμαστε ακόμα σε λάθος τροχιά, αποτελούν τα πρόσφατα αποτελέσματα των ελέγχων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Η ΓΓΔΕ μέσω των διασταυρώσεων στοιχείων για την πληρότητα ξενοδοχείων/ενοικιαζόμενων δωματίων και τις δηλώσεις τους στην εφορία κατέληξε στο ότι υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις δηλωθέντων εσόδων από τα εκτιμώμενα πραγματικά έσοδα ύψους 4 εκατ. ευρώ, ενώ σε άλλες περιπτώσεις είχε δηλωθεί μηνιαίος τζίρος μηδέν ή κάποιων δεκάδων ευρώ, ενώ ο εκτιμώμενος πραγματικός ανερχόταν σε 180.000 ευρώ.
Ο Τουρισμός είναι ο κατεξοχήν κλάδος υπηρεσιών όπου το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών εξαρτάται από την ικανοποίηση των εργαζομένων σε αυτό τον τομέα.
Ο τρόπος επίσης που μεταχειρίζονται οι επαγγελματίες του κλάδου τους εργαζόμενους είναι άλλο ένα στοιχείο της λανθασμένης νοοτροπίας. Είναι κοινός τόπος τα ποσοστά αδήλωτης εργασίας στους απασχολούμενους σε επιμέρους κλάδους του τουριστικού τομέα που επιβεβαιώνονται τόσο από μελέτες της Τράπεζας της Ελλάδος, όσο και από τη ΓΣΕΕ αλλά και των αποκλίσεων μεταξύ των τουριστικών εσόδων και των εσόδων στα ασφαλιστικά ταμεία. Εντύπωση πια δεν προκαλούν ούτε καν τα περιστατικά εξαντλητικής μεταχείρισης εργαζομένων όπως π.χ. υπαλλήλων υποδοχής (στη reception) που κλείνουν συνεχόμενες βάρδιες χωρίς αντικατάσταση μέχρι και 15-17 ώρες.
Υπάρχουν συγκεκριμένοι άξονες που πρέπει να αποτελέσουν τον οδικό χάρτη του τουρισμού. Αυτοί είναι :
1. Η Αθήνα και άλλες πόλεις ως city breaks (όρος που σημαίνει ολιγοήμερη στοχευμένη επίσκεψη σε συγκεκριμένη πόλη)
2. Η ολοκληρωμένη Πολιτική για την Κρουαζιέρα
3. Η ορθότερη χρήση ΕΣΠΑ και όχι η διοχέτευση κονδυλίων μόνο σε μεγάλες τουριστικές μονάδες σε Κρήτη και Δωδεκάνησα
4. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου
5. Η προστασία & ικανοποίηση εργαζομένων
6. Η ολοκληρωμένη νησιωτική πολιτική
7. Ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης και επιχειρησιακά και επικοινωνιακά
8. Οι τοπικές κοινωνίες στην καρδιά του τουριστικού σχεδιασμού
9. Στρατηγικό σχέδιο επενδύσεων (απλοποίηση διαδικασιών, εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία, διαφάνεια, υποδομές και δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης)
10. Οδικός χάρτης για ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού
Ξεχωρίζω τις δύο προτάσεις που αφορούν άμεσα στους ανθρώπους: τους εργαζόμενους και τους πολίτες/κατοίκους των νησιωτικών περιοχών. Βελτιώνοντας την καθημερινότητά τους, βελτιώνεται η παρεχόμενη υπηρεσία ΚΑΙ προς τον τουρίστα. Ο Τουρισμός είναι ο κατεξοχήν κλάδος υπηρεσιών όπου το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών εξαρτάται από την ικανοποίηση των εργαζομένων σε αυτό τον τομέα. Η φιλοσοφία αυτή είναι διαδεδομένη με τον όρο «εσωτερικό μάρκετινγκ».
Επιπλέον, οι ικανοποιημένοι πολίτες/κάτοικοι των νησιών στην πλειονότητά τους είναι οι ίδιοι οι επιχειρηματίες που προσφέρουν στον κλάδο αυτό. Οι υποδομές που θα διευκολύνουν τους κατοίκους θα λειτουργήσουν θετικά και στους πιθανούς επισκέπτες. Αν για παράδειγμα δημιουργηθούν και ενισχυθούν οι κατάλληλες υποδομές στα νησιά, τότε ο πιθανός επισκέπτης θα αισθάνεται περισσότερο ασφαλής να ταξιδέψει σε αυτά. Επίσης, αν στελεχωθούν κατάλληλα αρχαιολογικές υπηρεσίες (υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι που πχ ανοίγουν μια φορά τη βδομάδα λόγω έλλειψης προσωπικού) θα υπάρχουν περισσότερα μνημεία να επισκεφθούν οι τουρίστες, αλλά ταυτόχρονα και νέες θέσεις εργασίας στις περιοχές αυτές.
Ο Τουρισμός από τη φύση του είναι πολυδιάστατος τομέας, γι' αυτό και ο στρατηγικός σχεδιασμός για το πεδίο αυτό απαιτεί διεπιστημονική συνέργεια διαφόρων κλάδων γνώσης που αντιμετωπίζουν την πολυπλοκότητα των φαινομένων. Για την εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου για τον τουρισμό απαιτείται ο ανοιχτός και ειλικρινής διάλογος με την κοινωνία, αλλά και η συνεργασία με πληθώρα κοινωνικών φορέων, και όχι μόνο με εταίρους όπως ο ΣΕΤΕ, αλλά και λιγότερο... mainstream όπως για παράδειγμα η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, το Ελληνικό Δίκτυο Μικρών Νησιών αλλά και με Πανεπιστημιακά και άλλα ιδρύματα και δομές γνώσης σε όλη την επικράτεια όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Δίκτυο Δάφνη κ.ά. Θα πρέπει επίσης να αξιοποιηθούν όλες οι ιδέες που υλοποιούνται από συνεργατικά σχήματα όπως το Open Tourism και να ενισχυθεί η Τουριστική εκπαίδευση.
Η λίστα με όσα μπορούν και πρέπει να γίνουν είναι μακροσκελής και οι ιδέες πολλές. Οι σχεδιασμένες για αποδοτικότητα εφαρμοσμένες πολιτικές προς το παρόν όμως δεν επαρκούν για να γίνει ο Τουρισμός ουσιωδώς σύγχρονος αναπτυξιακός πυλώνας ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που έχει ανάγκη η χώρα.