Την ίδια στιγμή που οι περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις χώρες καταγωγής τους λόγω συγκρούσεων, πολιτικής αστάθειας, ή/και φυσικών καταστροφών, για τους ΛΟΑΤΙ πρόσφυγες υπάρχει μια παραδοξότητα. Πολύ συχνά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω διώξεων, διακρίσεων και παραβιάσεων των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων τους απλώς και μόνο λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας φύλου τους.
Περίπου 80 χώρες παγκοσμίως ποινικοποιούν τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, ενώ συγκεκριμένοι νόμοι περιορίζουν τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΙ κοινότητας και, συχνά, οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να προστατεύσουν επαρκώς τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα ενάντια σε καταπατήσεις και παραβιάσεις.
Οι ΛΟΑΤΙ πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο αντιμετωπίζουν πολυάριθμες αντιξοότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του εκτοπισμού τους. Αυτές περιλαμβάνουν προκαταλήψεις, βασανιστήρια, λεκτική και σωματική βία, δυσκολία πρόσβασης σε υπηρεσίες και εμπόδια στη διάδοση και καταγραφή πληροφοριών που σχετίζονται με την ανάγκη προστασίας και υποστήριξής τους, κατά τη διαδικασία αίτησης ασύλου.
Ανάγκη για Πληροφόρηση και Ευαισθητοποίηση
Η πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση σχετικά με ζητήματα που αφορούν τα ΛΟΑΤΙ άτομα είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται σε ΛΟΑΤΙ πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, με σκοπό την αποδοχή, κατανόηση και το σεβασμό των ταυτοτήτων τους από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Συχνά, οι ΛΟΑΤΙ πρόσφυγες έρχονται αντιμέτωποι με την άγνοια αλλά και την μη αποδοχή, τόσο στις δικές τους πολιτισμικές κοινότητες όσο και στον ανθρωπιστικό τομέα – κι ας μας προκαλεί αυτό εντύπωση.
Μιας και μιλάμε για την Ελλάδα, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η ελληνική ΛΟΑΤΙ κοινότητα δεν είναι πάντα ανοιχτή σε φυλετικές, εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές, οι οποίες είναι μια ακόμα πλευρά των διασταυρούμενων ταυτοτήτων των ΛΟΑΤΙ προσφύγων και αιτούντων άσυλο που πρέπει να γίνεται σεβαστή. Είναι εξίσου σημαντικό οι οργανώσεις που ασχολούνται με τα ΛΟΑΤΙ δικαιώματα να είναι επαρκώς ενημερωμένες σχετικά με νομικά και άλλα πρακτικά ζητήματα, καθώς και με ζητήματα διαθεματικότητας, συμπερίληψης και πολιτισμικής διαφορετικότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κατάρριψη μύθων και στερεοτύπων σχετικά με τη ΛΟΑΤΙ κοινότητα, τους πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα στη διαδικασία ευαισθητοποίησης και διαρκούς πληροφόρησης.
Για το λόγο αυτό το SolidarityNow, που δημιούργησε ένα σύντομο βίντεο με τίτλο: «10 + 1 Μύθοι – Ας Καταρρίψουμε μερικούς Μύθους!» | “10 + 1 Myths – Let’s Bust some Myths” για να θέσει μερικά βασικά ζητήματα που αφορούν τη ΛΟΑΤΙ κοινότητα και να δώσει απαντήσεις σε μερικές «παρανοήσεις» που δημιουργούνται συχνά εξαιτίας της έλλειψης πληροφόρησης, της άγνοιας ή και του φόβου μας. Ερωτήματα όπως: «Μπορείς να ξέρεις εάν κάποιος είναι γκέι μόνο από την εμφάνιση;», «Γιατί είναι απαραίτητο ένα gay Pride;”, «Μπορείς να γίνεις γκέι μόνο εάν βλέπεις άλλους γκέι;», «Όλα τα μέλη της τρανς κοινότητας έχουν κάνει επεμβάσεις;» κ.ά.
Ας Καταρρίψουμε μερικούς Μύθους!
1. Μπορείς να καταλάβεις αν ένα άτομο είναι γκέι μόνο βλέποντάς το;
Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος που μοιάζει ένα γκέι άτομο. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο στυλ ή συμπεριφορά. Οποιοσδήποτε γύρω σου μπορεί να είναι γκέι, λεσβία, αμφιφυλόφιλη/-ος ή τρανς, και μπορεί να μην το μάθεις ποτέ εκτός εάν το ίδιο το άτομο επιλέξει να το μοιραστεί μαζί σου.
2. Ένα ΛΟΑΤΙ άτομο νιώθει ασφαλές στην Ελλάδα;
Η Ελλάδα είναι ασφαλέστερη από πολλές άλλες χώρες για τα ΛΟΑΤΙ άτομα, δεδομένου ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι παράνομη, η ταυτότητα των τρανς ατόμων μπορεί να αναγνωριστεί νομικά, και υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν τα ΛΟΑΤΙ άτομα από τις διακρίσεις. Όμως, παρόλες τις θετικές αλλαγές στην κοινωνική αναπαράσταση των ΛΟΑΤΙ ζητημάτων, η ελληνική κοινωνία παραμένει εχθρική απέναντι στους ανθρώπους που παρεκκλίνουν από τις γενικά αποδεκτές νόρμες, συχνά οδηγώντας στην εμφάνιση βίας και διακρίσεων.
3. Υπάρχουν διακριτοί έμφυλοι ρόλοι σε μια σχέση ατόμων του ίδιου φύλου;
Μόνο όταν τα ίδια τα άτομα που είναι στη σχέση θεωρούν πως υπάρχουν. Οι σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου δεν ακολουθούν αναγκαία τα ετεροκανονικά πρότυπα σχέσεων που θέλουν ένα άτομο να είναι «ο άνδρας» ενώ το άλλο να είναι «η γυναίκα».
4. Ποιες είναι οι ανάγκες και οι διεκδικήσεις των ίντερσεξ ατόμων;
Τα ίντερσεξ άτομα γεννιούνται με βιολογικά χαρακτηριστικά που δεν εντάσσονται αυστηρά στη μία ή στην άλλη ιατρική κατηγορία του διπόλου των φύλων – «αρσενικό» ή «θηλυκό». Υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις στο φάσμα των ίντερσεξ ατόμων, όσον αφορά στα χρωμοσώματα, στα επίπεδα ορμονών, στα αναπαραγωγικά όργανα κλπ. Τα ίντερσεξ βρέφη και παιδιά συχνά υποβάλλονται σε μη αναγκαίες, μη συναινετικές, κανονικοποιητικές ιατρικές παρεμβάσεις που είναι πιθανά επιβλαβείς για τη σωματική και την ψυχολογική τους ακεραιότητα. Η βασική διεκδίκηση των ίντερσεξ ατόμων είναι ο σεβασμός των δικαιωμάτων τους στη σωματική αυτονομία, τον αυτοπροσδιορισμό, την αποπαθολογικοποίηση, και το τέλος του στιγματισμού. Η νομική αναγνώριση μιας τρίτης επιλογής φύλου είναι επίσης πολύ σημαντική, όπως και η νομική προστασία κατά των διακρίσεων.
5. Η ομοφυλοφιλία είναι πρόσφατο φαινόμενο;
Υπάρχει η άποψη ότι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν “coming out” ως ΛΟΑΤΙ άτομα σήμερα γιατί είναι «στη μόδα». Ο πραγματικός λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι άνθρωποι νιώθουν πιο ελεύθεροι απ’ το παρελθόν να εκφράσουν τον πραγματικό τους εαυτό. Οι σεξουαλικές και οι ρομαντικές σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου υπήρχαν πάντα στην ιστορία της ανθρωπότητας, φέροντας φυσικά διάφορα νοήματα και συνδηλώσεις ανάλογα με την εποχή και το πολιτισμικό πλαίσιο.
6. Γιατί χρειαζόμαστε Gay Pride; Αφού δεν έχουμε straight Pride!
Τα ετεροφυλόφιλα άτομα νιώθουν ελεύθερα να εκφραστούν ανάλογα με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους στα περισσότερα πλαίσια της καθημερινής ζωής τους, ενώ τα ΛΟΑΤΙ άτομα συνεχίζουν να μην απολαμβάνουν την πλήρη αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και μπορεί να αντιμετωπίσουν βία και διακρίσεις λόγω της ταυτότητάς τους. Το Pride φέρνει κοντά ΛΟΑΤΙ άτομα διαφορετικών ηλικιών, προελεύσεων, κοινωνικών τάξεων, σωμάτων και εμπειριών, τα ενδυναμώνει, τους θυμίζει την ιστορία της αντίστασής τους και τους δίνει μια ευκαιρία να γιορτάσουν την ύπαρξή τους!
7. Μπορείς να γίνεις γκέι βλέποντας γκέι άτομα στα ΜΜΕ;
Οι άνθρωποι μεγαλώνουν βλέποντας αναπαραστάσεις μόνο ετεροφυλόφιλων ατόμων και πάλι πολλοί απ’ αυτούς γίνονται γκέι! Το να βλέπει κανείς άτομα με τα οποία μπορεί να ταυτιστεί είναι πολύ σημαντικό για τα ΛΟΑΤΙ άτομα, αλλά δεν αρκεί για να κάνει γκέι ένα άτομο που δεν είναι.
8. Έχουν κάνει όλα τα τρανς άτομα επεμβάσεις;
Όχι. Πολλά τρανς άτομα δεν μπορούν, δεν έχουν ακόμα, ή απλά δεν επιθυμούν να αλλάξουν το σώμα τους. Αυτό δε σημαίνει πως είναι «λιγότερο» τρανς. Η ταυτότητα φύλου έχει να κάνει με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς τρόπους με τους οποίους ένα άτομο βιώνει το φύλο του, και δε χρειάζεται να αντιστοιχούν στις κοινωνικές νόρμες για τα φύλα.
9. Γιατί κάποια ΛΟΑΤΙ άτομα εγκαταλείπουν τη χώρα καταγωγής τους;
Η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη σε πάνω από 70 χώρες και σε κάποιες από αυτές επιφέρει ακόμα και τη θανατική ποινή. Σε πολλές χώρες στον κόσμο, τα ΛΟΑΤΙ άτομα αντιμετωπίζουν εξοστρακισμό, διώξεις, βία, κακοποίηση, φυλάκιση, ακόμα και το θάνατο. Πρέπει να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, τις οικογένειές τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα, για να αναζητήσουν την ασφάλεια κάπου που να μπορούν να ζήσουν ελεύθερα.
10. Είναι πιο αποδεκτό σε κάποιες χώρες να είναι κανείς τρανς από το να είναι γκέι;
Διαφορετικές κοινωνίες κατανοούν το φύλο, τη ρευστότητά του και τις νόρμες που το καθορίζουν με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Πολλές κοινωνίες, ιδίως πριν την αποικιοκρατική εξάπλωση της Δύσης, επέτρεπαν μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης και κατανοούσαν το φύλο σε ένα ευρύτερο φάσμα. Σε πολλούς πολιτισμούς και θρησκείες, το να ξεπερνάει κανείς τα όρια των φύλων θεωρείται αποδεκτό, κάποιες φορές ακόμα και θαυμαστό ή άξιο σεβασμού.
11. Γιατί τα ΛΟΑΤΙ άτομα πρέπει πάντα να δείχνουν την ταυτότητά τους;
Τα ΛΟΑΤΙ άτομα υποχρεώνονται για αιώνες να κρύβουν την ταυτότητά τους, και πρέπει ακόμα να το κάνουν ανάλογα με την προέλευσή τους, τη θρησκεία τους, την οικογένειά τους, ή το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζουν. Αυτό που κάποιες φορές φαίνεται υπερβολή ή πρόκληση, είναι ο μόνος τρόπος που μπορούν τα ΛΟΑΤΙ άτομα να ζητήσουν την αναγνώριση της ταυτότητάς τους.
Τί είναι το “Bridging Rainbow”
Το “Bridging Rainbow” είναι ένα πρόγραμμα που υλοποιεί το SolidarityNow στην Ελλάδα και έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ευάλωτη κοινωνική ομάδα των ΛΟΑΤΙ προσφύγων, μέσω της ενημέρωσης, της κατανόησης, της ανάπτυξης των δεξιοτήτων και της πληροφόρησης όλων των φορέων που συνεργάζονται μαζί τους.
Στόχος μας είναι να συμβάλουμε στην ενίσχυση της συνεργασίας και τη γεφύρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και να συνδράμουμε στην κοινωνική αλλαγή για το σεβασμό, την προστασία και την προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Γιατί για εμάς προέχει να στηρίξουμε τους ΛΟΑΤΙ πρόσφυγες και να διευκολύνουμε το δρόμο τους για την κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση.
Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα
- Εκπαίδευση σε ΛΟΑΤΙ θέματα, νομικό πλαίσιο, μετανάστευση, διαδικασία χορήγησης ασύλου
- Εργαστήρια για την πρόσβαση και την ένταξη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων των ενδιαφερόμενων φορέων που εξυπηρετούν την ομάδα-στόχο
- Μια σειρά από ενημερωτικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις
Μάθε περισσότερα για το πρόγραμμα: https://www.solidaritynow.org/alles-draseis/
Δες το βίντεο «10 + 1 Myths | Let’s bust some myths!”:
* Το βίντεο έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος Bridging Rainbow που υλοποιεί η οργάνωση με την υποστήριξη του Δήμου Βαρκελώνης και του ιδρύματος ACSAR.