Στις 24 Ιουλίου 1923 υπεγράφη στη Λωζάννη η Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Τουρκίας και των νικητριών Δυνάμεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ισμέτ πασάς (αργότερα πήρε το επώνυμο Ινονού και έγινε Πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας) εκπροσωπούσε τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση της Άγκυρας που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ. Την Ελλάδα, η οποία είχε ήδη υποστεί τη Μικρασιατική τραγωδία, εκπροσωπούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Οι άλλες υπογράφουσες χώρες ήταν η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Ρουμανία και το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, η μετέπειτα Γιουγκοσλαβία. Τρεις μήνες μετά την υπογραφή, στις 29 Οκτωβρίου 1923 ιδρύθηκε επισήμως η Τουρκική Δημοκρατία και καταργήθηκε οριστικά η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Είχε προηγηθεί η Ανακωχή των Μουδανιών στα τέλη Σεπτεμβρίου 1922 μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, με την οποία έληξε η Μικρασιατική Εκστρατεία. Η Ελλάς υποχρεώθηκε να αποσύρει τον Στρατό της και 250.000 Έλληνες κατοίκους από την Ανατολική Θράκη. Η εκκένωση έπρεπε να γίνει μέσα σε 15 ημέρες. Ιστορικές πόλεις με ελληνική και χριστιανική ιστορία εγκαταλείφθηκαν (Αδριανούπολη, Ραιδεστός, Τυρολόη, Σηλυβρία, Σαράντα Εκκλησίες κ.ά) χωρις να γίνουν μάχες και χωρις να υπάρχει τουρκικός στρατός στην περιοχή.
Εκατό χρόνια από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης, 100 χρόνια με τον Έβρο ως σύνορο της Ελλάδος. Το σημαντικό κείμενο, μαζί με τα πρόσθετα Πρωτόκολλα, Συμβάσεις κλπ, το οποίο υπεγράφη στη Λωζάννη στις 24 Ιουλίου 1923, ορίζει τον ποταμό Έβρο ως τη μεθοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.
Με την ευκαιρία αυτής της επετείου ας θυμηθούμε ιστορικές και σύγχρονες στιγμές που είναι συνδεδεμένες με τον Έβρο και με τους αγέρωχους Ακρίτες της Θράκης.
Η Συνθήκη της Λωζάννης ορίζει ως σύνορο των δύο χωρών τον ρου του ποταμού. Όμως με τουρκική απαίτηση σε κάποιο σημείο ο ποταμός εισέρχεται στο τουρκικό έδαφος και εκεί τα σύνορά μας είναι χερσαία. Πρόκειται για το γνωστό ως Τρίγωνο του Κάραγατς. Το χωριό Κάραγατς, η παλαιά Ορεστιάδα, φιλοξενούσε τον σιδηροδρομικό σταθμό της Αδριανούπολης. Η πόλη ήταν στα δεξιά του Έβρου και ο σταθμός στα αριστερά. Ο Ισμέτ πασάς, ως εκπρόσωπος του Μουσταφά Κεμάλ και της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης της Άγκυρας, ζήτησε να περιέλθει υπό τουρκική κυριαρχία ο σταθμός άρα και το Κάραγατς. Η συνοριακή ρύθμιση ανακοινώθηκε στους κατοίκους τον Μάϊο του 1923 και εκείνοι υποχρεώθηκαν να εκτοπισθούν αμέσως και να πάρουν ελάχιστα από τα υπάρχοντά τους. Οι πρόσφυγες από την Αδριανούπολη και το Κάραγατς ίδρυσαν πριν από 100 χρόνια τη Νέα Ορεστιάδα στον σημερινό Νομό Έβρου.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη παραχωρήθηκαν από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς στη τότε σύμμαχο Βουλγαρία. Μόνο μία συνοριακή ζώνη εξαιρέθηκε, διότι η Τουρκία ήταν τυπικά ουδέτερη. Η δυτική όχθη του Έβρου με το Διδυμότειχο και άλλες πόλεις και χωριά ανατέθηκαν στον έλεγχο των Γερμανών Ναζί.
Σήμερα οι σχέσεις με τη Βουλγαρία είναι πολύ καλές και από το Ορμένιο του Έβρου μπαίνεις στη γειτονική χώρα με ταυτότητα, αφού και οι δύο χώρες μας είναι μέλη της Ευρ. Ένωσης.
Η Τουρκία αποτελεί μία διαρκή απειλή. Όποια κυβέρνηση και αν κυβερνά στην Άγκυρα οι ελληνικές δυνάμεις στον Έβρο οφείλουν να βρίσκονται σε ετοιμότητα. Σημαντική είναι η προσφορά των κατοίκων της περιοχής. Η θωράκιση είναι πρωτίστως ηθική. Κάτοικοι, Στρατός, Εκκλησία και Τοπική Αυτοδιοίκηση διατηρούν θαυμαστή ψυχική ενότητα και αποδεικνύουν ότι ο Έβρος είναι οι άνθρωποί του.
Από την 1η Μαρτίου 2018 έως την 15η Αυγούστου του ιδίου έτους η παράνομη σύλληψη και η φυλάκιση δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην Αδριανούπολη από τις τουρκικές αρχές έδωσε το μήνυμα ότι εισήλθαμε σε μία περίοδο συνεχών και παρανόμων τουρκικών διεκδικήσεων με επίκεντρο τον Έβρο και τα νησιά μας. Το δασάκι απέναντι από το χωριό Καστανιές, στον βόρειο Έβρο, ήταν ο τόπος συλλήψεως των δύο στρατιωτικών. Δύο χρόνια αργότερα στο ίδιο σημείο άρχισε η συγκέντρωση χιλιάδων παρατύπων μεταναστών.
Στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου του 2020 η Τουρκία επιχείρησε την αποσταθεροποίηση της Ελλάδος συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό εργαλειοποιημένων και ταλαιπωρημένων ανθρώπων που προσπάθησαν να εισέλθουν παρανόμως και βιαίως στη χώρα μας. Η συνεργασία Στρατού, Αστυνομίας και λαού του Έβρου έδωσε αποτελέσματα. Η Ελλάς περιφρούρησε τη ασφάλεια των πολιτών της και την εδαφική κυριαρχία της χωρίς να έχουμε απώλεια ανθρώπινης ζωής.
Από τότε ο Φράκτης είναι κομμάτι της ζωής των Εβριτών και τυγχάνει της εγκρίσεως της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων. Οι νέες ασύμμετρες απειλές επιβάλλουν νέα μέτρα πρόληψης και αποτροπής. Ας μην ξεχνούμε ότι Έβρος είναι σήμερα σύνορο της Ελλάδος αλλά και της Ευρ. Ένωσης.
Ο Έβρος, όμως, δεν είναι απλώς μία μεθοριακή περιοχή. Είναι ένας μεγάλος Νομός (Περιφερειακή Ενότητα στη σύγχρονη ορολογία) που συνδυάζει τη θαυμαστή ανάπτυξη της Αλεξανδρούπολης και του λιμανιού της, τη βυζαντινή παράδοση του Διδυμοτείχου και της Παναγίας Κοσμοσώτειρας, το Σουφλί με το Μουσείο Τέχνης Μεταξιού, τον δυναμισμό της Ορεστιάδας, το Δέλτα του Έβρου με τον βιότοπό του. Σημείο ειρηνικής συνύπαρξης Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Χώρος υποδοχής ελληνικών πληθυσμών από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία.
Ο Έβρος είναι σύνορο, αλλά και πέρασμα προς την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Χώρος με μεγάλη προοπτική, ιδίως αν δημιουργηθεί μία οδική αρτηρία για να συνδέει την Αλεξανδρούπολη με τα Παρευξείνια κράτη.
Σας προτείνω να επισκεφθείτε την περιοχή του Έβρου. Θα δείτε και θα μάθετε πολλά. Και θα επιστρέψετε πιο αισιόδοξοι για το μέλλον της Πατρίδας μας.