Του Γιώργου Ατσαλάκη Αναπλ. Καθηγητή Πολυτεχνείου Κρήτης -Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
Οι περισσότερες οικονομίες φθάνουν στην κορυφή ενός μεγακύκλου διάρκειας 56 ετών. Μετά από 28 χρόνια ανάπτυξης ξεκινώντας από το 1996, πλησιάζουν στην κορυφή το 2023-24. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει μια περίοδο στασιμότητας, διεθνών ανακατατάξεων, ανακατανομής ισχύος, γεωπολιτικών αλλαγών και σημαντικών τεχνολογικών εξελίξεων που θα διαρκέσουν για ακόμα 28 χρόνια, έως ότου οι αλλαγές αυτές θα αρχίσουν να διαγράφουν τον επόμενο μεγάκυκλο της οικονομίας για όσους θα μπορέσουν να προσαρμοστούν στις επερχόμενες αλλαγές.
Το 2023 θα γίνει αισθητή η σπανιότητα των πόρων σε πολλές εκφάνσεις της ζωή μας και θα αναδυθούν πολλαπλά προβλήματα διότι δεν θα υπάρχουν οι πόροι να λυθούν, σε αντίθεση με την αφθονία πόρων των προηγουμένων ετών που κάλυπτε πολλά από τα προβλήματα.
Η αφθονία των χρημάτων που δημιούργησαν τα μηδενικά επιτόκια κάνοντας εύκολο για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τα κράτη να δανείζονται, έχει παρέλθει. Επίσης η λεγόμενη ποσοτική χαλάρωση που ισοδυναμεί με «εκτύπωση χρήματος» έφτασε στο τέλος της. Δυστυχώς όλα αυτά ήταν χρήματα που δεν προερχόταν από την πραγματική παραγωγική διαδικασία, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουνε τον πληθωρισμό ζήτησης, που σχεδόν όλη η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει σήμερα.
Οι χώρες, θα αντιμετωπίζουν για πολλά από τα επόμενα χρόνια, σημαντικά οικονομικά προβλήματα και κοινωνικές αναστατώσεις που επιφέρει ο πληθωρισμός και η μετεξέλιξή του, σε στασιμοπληθωρισμό, που θα γίνει σύντομα αισθητός, μόλις αυξηθεί η ανεργία.
Επί πλέον προβλήματα έρχονται από την αδυναμία μας να προστατεύσουμε με βιώσιμο τρόπο το οικοσύστημα μας από την ρύπανση. Η Ευρώπη πρωτοστάτησε στην μετάβαση στην πράσινη ενέργεια με ένα εντελώς πρόχειρο σχεδιασμό, βασισμένη στην αφθονία των δανείων με μηδενικά επιτόκια, με τα οποία επιδοτούσαν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κυρίως την ηλιακή και την αιολική. Υφίσταται ήδη τους κινδύνους σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες χώρες, καθόσον διέπραξε στρατηγικά λάθη, τα οποία δημιούργησαν τον πληθωρισμό του κόστους παραγωγής εξ αιτίας των αυξημένων τιμών της ενέργειας, παραδίδοντας στου πολίτες της, την ακριβότερη ενέργεια στον κόσμο.
Η σπανιότητα των χρημάτων έρχεται μέσω της απόσυρσης χρημάτων με την αύξησης των επιτοκίων για να μειωθεί ο πληθωρισμός ζήτησης. Όμως δεν επηρεάζει το άλλο είδος πληθωρισμού δηλαδή τον πληθωρισμό κόστους παραγωγής ο οποίος οφείλεται στις αυξημένες τιμές της ενέργειας εξ αιτίας της έλλειψης παραγωγής φυσικού αερίου. Οι αυξημένες τιμές της ενέργειας οφείλονται στην αδυναμία πρόβλεψης της αύξησης της ζήτησης φυσικού αερίου κατά την διάρκεια της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια. Σπάνια ακούγονται φωνές ναι εξηγούν αυτή την τόσο καταστροφική στρατηγική, ενός τόσο σημαντικού θεσμού, όπως αυτού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περαιτέρω σπανίζουν τα υλικά για την μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, όπως κοβάλτιο, λίθιο, χαλκός, σπάνιες γαίες κλπ.
Επίσης ολοένα και πιο σπάνιο είναι πλέον, κατανοητές οι ανάγκες των πολιτών από τους πολιτικούς. Σπανίζει η παραδοχή ότι οι οικονομίες πρόκειται να αντιμετωπίσουν προβλήματα ύφεσης και στασιμοπληθωρισμού το επόμενο έτος, κατασπαταλούν τα δημόσια χρήματα σαν να μην «υπάρχει αύριο».
Σπανίζουν οι φωνές που αναγνωρίζουν ότι εκτός από τα εσωτερικά προβλήματα της Ευρώπης, έρχονται να προστεθούν υπονομευτικές ενέργειες των βασικών θεσμών της Ευρώπης από εξωτερικές δυνάμεις. Ολοένα και περισσότερα κράτη που κυβερνώνται από αυταρχικά καθεστώτα και έχουν συσσωρεύσει απίστευτο πλούτο, τις περισσότερες φορές με αθέμιτο ανταγωνισμό και αθέμιτες διεθνείς πρακτικές αρχίζουν να υπονομεύουν τις δημοκρατίες μας.
Σπανίζουν οι φωνές που αναδεικνύουν ότι οι ομάδες συμφερόντων έχουν εκτραπεί από τον ορθό τους ρόλο, και έχουν μετατραπεί σε ομάδες πίεσης για την απόκτηση προνομίων και εισοδημάτων χωρίς κόπο, σε βάρος των μεγάλων μη οργανωμένων ομάδων. Προκαλούν άφθονη ανισότητα, διότι αντί να συμβάλλουν στην αύξηση της «πίτας» κατά το ποσοστό που τους αναλογεί, διεκδικούν μερίδιο από την «πίτα» μη οργανωμένων ομάδων. Οι ομάδες συμφερόντων διαπλέκονται με πρόθυμες ψηφοθηρικές κυβερνήσεις να συνάψουν πελατειακές σχέσεις μαζί τους για να σπαταλούν μαζί τα δημόσια χρήματα (τους φόρους των φορολογουμένων), με τελική κατάληξη την υπερχρέωση της χώρας και την υπερφορολόγηση των πολιτών.
Σπανίζουν οι φωνές που καταγγέλλουν την δράση γειτονικών χωρών και τους εκτός και εντός συνεργάτες τους, οι οποίοι ανοικτά πλέον υπονομεύουν την ασφάλεια της χώρα μας.
Σπανίζουν οι φωνές που μπορούν να εξηγήσουν πόσο εύκολα μπορούν να χαθούν οι δημοκρατικές και οι ατομικές ελευθερίες που με τόσες θυσίες και κόπο δημιούργησαν οι κοινωνίες.
Σπανίζουν οι φωνές εκείνες οι οποίες θα μπορούσαν να δουν τις ευκαιρίες που αναδεικνύονται για τη χώρα μας μέσα το διεθνές μεταβαλλόμενο περιβάλλον και να χαράξουν τις αλλαγές που πρέπει να κάνουμε για να τις αξιοποιήσουμε. Ευκαιρίες που δημιουργεί η φυσική γεωγραφία της χώρας μας, η οποία την κατατάσσει να παίξει τον ρόλο μιας πύλης της Αφρικής (η οποία θα είναι η επόμενη υπερδύναμη) και της Ασίας προς την Ευρώπη και αντίστροφα μια πύλη της Ευρώπης προς την Αφρική, την Ασία και τα Βαλκάνια. Ευχόμαστε το 2023, παρόλα που θα σπανίζουν οι πόροι, να αφθονούν οι νέες ιδές, οι καινοτομίες, οι ορθολογικές σκέψεις και οι συνετές αποφάσεις διακυβέρνησης της χώρας μας και της Ευρώπης.