Αποτελεί κοινοτυπία η διαπίστωση ότι το μέλλον είναι άδηλο. Δεν γνωρίζω τι νόημα θα είχε η ζωή μας εάν μπορούσαμε να το προδιαγράψουμε με βεβαιότητα. Σίγουρα θα εξέλιπε η έννοια της πίστης. Πίστη και ελπίδα πάνε μαζί. Πιστεύεις σε κάτι που δεν μπορείς να επιβεβαιώσεις εμπειρικά και απλά ελπίζεις η πίστη σου να επιβεβαιωθεί. Την ανυπαρξία κάθε βεβαιότητας για την επόμενη ημέρα έρχεται να καλύψει η θρησκεία και η πολιτική. Η θρησκεία γιατί σου δίνει απαντήσεις για ένα κόσμο που δεν υπάρχει, αλλά πιστεύεις ότι θα υπάρξει στο μέλλον, στη μεταθανάτια ζωή μας. Η πολιτική γιατί αποτελεί απόληξη της ατομικής συμβολής στη συλλογική προσπάθεια να ορίσουμε και βελτιώσουμε το κοινό μας μέλλον, στο σημερινό κόσμο. Το μέλλον που μπορούμε κάποια στιγμή να επιβεβαιώσουμε εμπειρικά.
Γιατί οι ανωτέρω σκέψεις χρονιάρες ημέρες; Διότι εάν το μέλλον είναι πάντοτε άγνωστο εξαιρετικά απρόβλεπτο αναμένεται το 2025. Το έτος που πέρασε μας άφησε μια παρακαταθήκη. Νέες ή αναβαπτισμένες κυβερνήσεις σε 80 χώρες στον κόσμο. Από την Ινδία έως τη Βενεζουέλα και από τη Σενεγάλη έως τις ΗΠΑ, η δημοκρατία δοκιμάστηκε σε 80 εθνικές εκλογικές διαδικασίες, τις περισσότερες αναμετρήσεις από κάθε άλλη χρονιά. Οι πιο αξιομνημόνευτες είναι εκείνες που συνέβησαν στις μεγαλύτερες χώρες του κόσμου. Στις ΗΠΑ το «φαινόμενο» Τραμπ επιτείνει την αβεβαιότητα του νέου χρόνου. Εάν τηρήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις για έναν «παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο», με την επιβολή δασμών, οι επιπτώσεις θα αρχίσουν να φαίνονται μέσα στο νέο έτος. Και δεν αναμένονται θετικές ειδήσεις ιδίως για την Ευρώπη σε μια τέτοια αναμέτρηση.
Οι πρόωρες εκλογές στη Γαλλία οδήγησαν τη μεγάλη Ευρωπαϊκή χώρα σε αχρείαστη αποσταθεροποίηση. Η Γερμανία οδηγείται το 2025 σε πρόωρες εκλογές, γεγονός εξαιρετικά σπάνιο στη Γερμανική ιστορία και κομβικό για την πορεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Σε εκλογές οδηγούνται και η Αυστραλία και ο Καναδάς, ενώ αντιθέτως η Μεγάλη Βρετανία αναμένει να δει εάν το στοίχημα των Εργατικών θα κερδηθεί στη νέα τους διακυβέρνηση.
Οι εκλογές στη Ρωσία το 2024 επιβεβαίωσαν για άλλη μια φορά ότι τούτη η χώρα πόρρω απέχει από τη Δημοκρατία. Ωστόσο, παραμένει ισχυρός παγκόσμιος πόλος και ταυτόχρονα κίνδυνος για τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Τούτο έγινε πλήρως αντιληπτό το χρόνο που πέρασε και οδήγησε νομοτελειακά στη διεθνοποίηση του ρωσοουκρανικού πολέμου. Τον περασμένο Νοέμβριο, Βρετανικοί και Αμερικανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι έπληξαν τη Ρωσία, ενώ Βορειοκορεατικά στρατεύματα μάχονται τους Ουκρανούς στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Ο πόλεμος απέκτησε, αιφνιδίως, διεθνή χαρακτηριστικά, ενώ την πρωτοχρονιά του 2025 ανακοινώθηκε η διακοπή του εφοδιασμού της Ευρώπης, με ρωσικό φυσικό αέριο, μέσω της Ουκρανίας. Η σύρραξη οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια σε άλλο επίπεδο.
Όλα τα ανωτέρω θα επηρεάσουν αντανακλαστικά και την καθημερινότητά μας, στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα, η Μέση Ανατολή παραμένει το παγκόσμιο θέρετρο, όπου αυταρχισμός, θρησκείες, ιδεοληψίες, εθνικισμοί και συμφέροντα υπερδυνάμεων συγκρούονται με κλιμακούμενη ένταση διαμορφώνοντας ένα μοναδικό ιστορικό παλίμψηστο που προσφέρει πολλά στους μελετητές της ιστορίας και τους αναλυτές διεθνών σχέσεων, αλλά ελάχιστα στους λαούς της περιοχής.
Κατά τα λοιπά, η παγκόσμια οικονομία δείχνει να ανακάμπτει αφήνοντας πίσω το ζόφο της πανδημικής κρίσης. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει μια «σταθερή αλλά μη ικανοποιητική» ανάπτυξη. Η διεθνής οικονομία καλείται να διαχειριστεί τις προκλήσεις που επιφέρουν οι τεχνολογικές εξελίξεις, τη στιγμή που η παραδοσιακή σχέση κεφαλαίου, εργαζομένων και μέσων παραγωγής αλλάζει ουσιωδώς για πρώτη φορά από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.
Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το 2025 έχει οριστεί από τον ΟΗΕ, ως το έτος της κβαντικής επιστήμης και τεχνολογίας. Σήμερα, στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης δαπανώνται περισσότερα από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, ενώ η χρήση της αναμένεται να αυξηθεί ιδίως στον τομέα της ιατρικής, καθώς οι εξατομικευμένες θεραπείες – με χρήση της τεχνητής νοημοσύνης – σε κυτταρικό και γονιδιακό επίπεδο αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά το νέο έτος.
Τέλος, το 2025 εμφανίζεται ιδιαίτερα ελπιδοφόρο, γενικότερα στο τομέα της ιατρικής και φαρμακευτικής επιστήμης. Ερευνητές και σημαντικές εταιρίες του κλάδου ευαγγελίζονται ανατρεπτικές εξελίξεις για την καταπολέμηση ασθενειών όπως η παχυσαρκία, το Αλτσχάιμερ, ο καρκίνος, ο χρόνιος πόνος, η σχιζοφρένεια, ενώ ταυτόχρονα υπόσχονται ότι θα κυκλοφορήσουν νέα εμβόλια για την αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας, της γρίπης κλπ
Άλλο ένα ενδιαφέρον έτος μόλις ξεκίνησε. Εκτιμήσεις, προσδοκίες, ελπίδες και άγνωστο συνοδοιπορούν στον ανθρώπινο βίο διαχρονικά. Αποτελούν το «άλας της ζωής μας». Καλή και ευλογημένη χρονιά για όλους!
Του Αργύρη Αργυριάδη
Δικηγόρου