Ως μέλος της ομάδας της ΜΕΤΑδρασης στην Αθήνα για αρκετά χρόνια, είχα την τύχη να γνωρίζω πολλούς από τους συναδέλφους στη Λέσβο μέσω τηλεφώνου, email, ή από κοντά, σε συναντήσεις, ομάδες εργασίας κ.λπ. Μια συντονιστική αποστολή στη Λέσβο μου έδωσε την ευκαιρία να τους ζήσω στο πεδίο.
Στη Λέσβο η κατάσταση είναι δύσκολη, δε λείπουν τα βίαια επεισόδια και οι συγκρούσεις.
Πρώτη επίσκεψη: Καρά Τεπέ. Εδώ, η ΜΕΤΑδραση διεθέτει ομάδα εκπαιδευμένων διερμηνέων από το ξεκίνημα του Κέντρου. Παράλληλα, από τον Ιανουάριο του 2018, πραγματοποιεί εκπαιδευτικές δράσεις για τα εκατοντάδες παιδιά ηλικίας 6-18, μέσω μιας ομάδας 13 εμπνευσμένων και ακούραστων εκπαιδευτικών και επιστημονικά υπευθύνων. Σε μια σειρά από κοντέινερς έχουν στηθεί τάξεις, στις οποίες τα παιδιά μαθαίνουν ελληνικά, μαθηματικά και αγγλικά. Παράλληλα, υπάρχει εσωτερικός και εξωτερικός χώρος για δημιουργική απασχόληση και παιχνίδι. Ο τόπος είναι γεμάτος με πιτσιρίκια που παίζουν και κάνουν κατασκευές και χειροτεχνίες.
Μπαίνω διακριτικά στις τάξεις. Τα παιδιά συμμετέχουν με ενθουσιασμό ως προς το ποιο θα σηκώσει το χέρι πρώτο. Παράλληλα, έχουν την ζαβολιά έτοιμη ανά πάσα στιγμή. Θαυμάζω την υπομονή των δασκάλων. Στα μαθηματικά όλα τα παιδιά είναι αστέρια. Λένε τις πράξεις στα ελληνικά. Στα αγγλικά μαθαίνουν ότι, μεταξύ άλλων, οι λέξεις «χρόνος» και «χρήμα» δεν έχουν πληθυντικό. «Ο χρόνος και το χρήμα δεν μετριούνται...» Πόσο διαφορετική διάσταση παίρνει η φράση αυτή μέσα στον προσφυγικό καταυλισμό...
Γνωρίζουμε τον Ομίντ, έναν πολυταξιδεμένο Ιρανό ο οποίος έχει βρεθεί εγκλωβισμένος στην Ελλάδα. Οι συνάδελφοι τον αποκαλούν Όμηρο. Διαρκώς χαμογελαστός, μιλάει με ενθουσιασμό για τη συμμετοχή του στις εκπαιδευτικές δράσεις της ΜΕΤΑδρασης. Ο Όμηρος μάς παίρνει μαζί του σε ένα γύρο στα κοντέινερ/κατοικίες για να ενημερώσει τους γονείς των μαθητών μας ότι είναι καλεσμένοι το απόγευμα σε ενημερωτική συγκέντρωση σχετικά με την πρόοδο των παιδιών τους. Ο ήλιος μας καίει. Βλέπω πάρα πολλές έγκυες γυναίκες και μωρά.
Οι άνθρωποι είναι χαμογελαστοί και πολύ ευγενικοί. Χαίρονται που κάποιος τους ενημερώνει στη γλώσσα τους. Καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες να δώσουν μια κανονικότητα στη ζωή τους και να κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα τους.
Το απόγευμα, στη συνάντηση με τους γονείς, τα μέλη της ομάδας της ΜΕΤΑδρασης τούς ενημερώνουν ότι σύντομα θα προστεθούν μαθήματα μητρικής γλώσσας στο εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα.
Τους ζητούν να φροντίσουν ώστε τα παιδιά να έρχονται ανελλιπώς και στην ώρα τους κάθε πρωί για μάθημα και τους προτρέπουν να πουν κι εκείνοι τις ιδέες ή τις παρατηρήσεις τους. «Μέσα από την συνεργασία, γινόμαστε καλύτεροι και πετυχαίνουμε το καλύτερο για τα παιδιά», τους λέει η Κατερίνα, Υπεύθυνη της Δράσης. Διερμηνείς στα αραβικά και φαρσί διασφαλίζουν ότι όλοι καταλαβαίνουν. Ακολουθεί ατομική ενημέρωση των γονέων σχετικά με τον πρόοδο των παιδιών τους. Στη συνέχεια, τα μέλη της ομάδας των εκπαιδευτικών δράσεων συζητούν μεταξύ τους τα εκπαιδευτικά και πρακτικά θέματα που τους απασχολούν.
Αργότερα, βρισκόμαστε στο εκπαιδευτικό κέντρο της ΜΕΤΑδρασης στη Μυτιλήνη, που εξυπηρετεί ασυνόδευτους ανηλίκους από τη Μόρια. Τους βρίσκουμε στην αυλή να παίζουν τα τουμπερλέκια, να τραγουδούν και να χορεύουν, στο πλαίσιο του μαθήματος μουσικής. Η διεθνής γλώσσα της μουσικής τούς έχει κάνει μια παρέα. Ανακαλύπτουν κοινούς και νέους ρυθμούς. Στο τέλος του μαθήματος μπαίνουν στο πούλμαν που θα τους πάει πίσω στη Μόρια. «Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον σεβασμό που τους δείχνεις και ανταποκρίνονται», μας λέει ο Γιώργος, ο δάσκαλος μουσικής, ο οποίος είναι Ανθρωπολόγος από την Κύπρο. Συνειδητοποιώ πόσο σημαντικό είναι για τα παιδιά αυτά, που διαμένουν στο hotspot της Μόριας, να βρίσκονται, έστω για κάποιες ώρες την ημέρα, έξω από τον καταυλισμό, στο περιβάλλον ενός σχολείου.
Οι δάσκαλοι του Κέντρου και οι συντονιστές των εκπαιδευτικών δράσεων συζητούν για τον ιδανικό τρόπο να υποδεχτούν και να στηρίξουν έναν νέο μαθητή που αναμένεται να ξεκινήσει την επόμενη ημέρα και αποτελεί ιδιαίτερα ευάλωτη περίπτωση. Κλείνοντας την συνάντηση, ο Γιώργος ζητά περισσότερα τουμπερλέκια για το μάθημα. Θα βρεθεί λύση γι’ αυτό, όπως και για πολλά άλλα, με τη βοήθεια ανθρώπων που μας στηρίζουν…
Εκεί κοντά, στεγάζονται οι δράσεις της Νομικής Στήριξης προς δικαιούχους διεθνούς προστασίας και της Πιστοποίησης Θυμάτων Βασανιστηρίων. Οι επωφελούμενοι είναι τόσοι πολλοί, που οι δικηγόροι και η ομάδα εμπειρογνωμόνων μας καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες καθημερινά, για να εξυπηρετήσουν όσο μπορούν περισσότερους.
Το επόμενο πρωινό, πριν τις 8, βρίσκομαι στη Μόρια, ”το πιο πυκνοκατοικημένο μέρος στον πλανήτη”, σύμφωνα με τους NY Times. Η ομάδα μας βρίσκεται ήδη στη θέση της: 16 Διερμηνείς σε 4 γλώσσες και τρεις τοπικοί συντονιστές καλύπτουν τις ανάγκες σε διερμηνεία της Υπηρεσίας Ασύλου, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, του νοσοκομείου ”Βοστάνειο” και άλλων φορέων.
Υπάρχει δυνατότητα για κάλυψη έκτακτων αναγκών σε διερμηνεία, μέσω αποστολών διερμηνέων ή τηλεδιάσκεψης, μέσω της οποίας είναι διαθέσιμη η ομάδα της ΜΕΤΑδρασης, που απαριθμεί 350 διερμηνείς σε 43 γλώσσες και διαλέκτους. Δυστυχώς, η διερμηνεία στη διαδικασία Υποδοχής και Ταυτοποίησης έχει διακοπεί, από την 1/3/2018, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης. Ελπίζουμε ότι σύντομα θα μπορούμε να καλύψουμε ξανά αυτό το κενό.
Νωρίς το πρωί όλα είναι ήρεμα. Οι μόνοι πρόσφυγες και μετανάστες που βλέπω είναι οι νεοαφιχθέντες από τη βάρκα που κατέφθασε τα ξημερώματα, οι οποίοι περιμένουν να περάσουν από τις διαδικασίες ενημέρωσης και ταυτοποίησης. Ο διερμηνέας μας στα αραβικά βοηθά τον εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας να τους ενημερώσει. Λίγο αργότερα, κι άλλη βάρκα καταφθάνει. Περισσότεροι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι...
Όσο προχωρά το πρωί, εμφανίζονται οι 7.000 άνθρωποι που κατοικούν στον καταυλισμό. Πεταγόμαστε με το αυτοκίνητο για να αφήσουμε έναν διερμηνέα στο Καρά Τεπέ και να φέρουμε έναν άλλον από την Παγανή, όπου διενεργούνται οι συνεντεύξεις της Υπηρεσίας Ασύλου και του EASO. «Η ευελιξία είναι απαραίτητη για να ανταποκρινόμαστε στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες», μου εξηγεί η Έφη, Τοπική Συντονίστρια της ομάδας διερμηνέων μας, καθώς οδηγεί.
Πίσω στη Μόρια γνωρίζω τον Κυριάκο, ένα από τα 4 μέλη του Δικτύου Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων της ΜΕΤΑδρασης στη Λέσβο. Ο Κυριάκος είναι από το νησί, μιλάει κάποια αραβικά που έχει μάθει από τους πρόσφυγες, στην προσπάθειά του να δημιουργήσει οικειότητα με τα παιδιά, μιλώντας τη μητρική τους γλώσσα. Με ξεναγεί στο χώρο των ασυνόδευτων ανηλίκων, όπου έως και 10 αγόρια μοιράζονται ένα container/κοιτώνα.
Αργότερα, περπατάμε πίσω από κάγκελα στο «safe zone» και από παντού ξεφυτρώνουν φατσούλες που έρχονται να του μιλήσουν. Όπως κάθε μέρα, έχει μια σειρά από ενέργειες να πραγματοποιήσει για την στήριξη των ασυνόδευτων παιδιών.
Λίγο αργότερα, καταφθάνουν δύο ακόμη συνάδελφοι, για να παραλάβουν ένα ασυνόδευτο ανήλικο κορίτσι, αφρικανικής καταγωγής, με αποστολή να το συνοδεύσουν μέχρι την Καβάλα, σε κατάλληλη δομή φιλοξενίας. Είναι ένα χαμογελαστό κορίτσι, με ελάχιστες αποσκευές, η οποία δεν σταματά να χαιρετά κόσμο. Ταξιδέψαμε όλοι μαζί με το αεροπλάνο μέχρι την Αθήνα.
Αποχαιρετώ τη Λέσβο με συγκλονιστικές εικόνες δύναμης κι ελπίδας από τους χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες του νησιού. Εύχομαι γρήγορα να μπορέσουν να βρουν μια κανονικότητα στη ζωή τους. Παράλληλα, κρατάω στην καρδιά μου την εξαιρετικά δεμένη και δυναμική ομάδα 42 συναδέλφων, με την εντυπωσιακή ικανότητα να αντιμετωπίζουν άμεσα οποιαδήποτε ανάγκη ή πρόβλημα προκύπτει, πάντα με ψηλό ηθικό και θετική σκέψη. Εις το επανιδείν!
