Εορταστικό είναι το κλίμα στο Λονδίνο καθώς οι ηγέτες του ΝΑΤΟ συγκεντρώθηκαν για τα 70 χρόνια της πιο επιτυχούς στρατιωτικής συμμαχίας στην ιστορία. Ωστόσο, με έναν Γάλλο πρόεδρο να το χαρακτηρίζει «εγκεφαλικά νεκρό», έναν Τούρκο πρόεδρο που επιτίθεται εναντίον συμμάχων των ΗΠΑ και αγοράζει ρωσικά όπλα και έναν Αμερικανό πρόεδρο που αμφισβητεί το κατά πόσον είναι σωστό η υπερδύναμη της οποίας ηγείται να υπερασπίζεται τη Δύση, το πολιτικό μέλλον του ΝΑΤΟ ποτέ δεν φάνταζε τόσο αμφίβολο.
«Το ερώτημα είναι, καθώς γιορτάζουμε τα 70 χρόνια, χαιρετούμε στο πλαίσιο των εορτασμών ή ο κόσμος νομίζει πως πνιγόμαστε;» δήλωσε ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
Η βασίλισσα Ελισάβετ θα δεχτεί τους ηγέτες στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ. Αλλά ακόμα και οι Βρετανοί, που για γενιές ήταν οι πιο ενθουσιώδεις υπέρμαχοι της υπερατλαντικής συνεργασίας που αντιπροσωπεύει το ΝΑΤΟ, είναι διχασμένοι σχετικά με το θέμα του Brexit και των επερχόμενων εκλογών.
Ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, υποστηρίζει πως, παρά τις διαφωνίες που έχουν εμφανιστεί στις ειδήσεις, η «υγεία» της Συμμαχίας είναι καλή, έχοντας ενισχύσει τις δυνατότητές της όσον αφορά στη βασική της αποστολή της προστασίας της Ευρώπης μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. «Αντιμετωπίζουμε ένα παράδοξο» είπε στο Reuters ο Στόλτενμπεργκ. «Ναι, έχουμε κάποιες διαφορές, μα η πραγματικότητα είναι πως κάνουμε περισσότερα μαζί από ό,τι εδώ και πολλά χρόνια».
Η Ευρώπη, η Τουρκία και ο Καναδάς θα δεσμεύσουν 400 δισ. δολάρια σε αμυντικές δαπάνες ως το 2024, με στόχο τον εξευμενισμό του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, που εδώ και καιρό λέει πως οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πρέπει να δαπανούν περισσότερα για τη συλλογική άμυνα.
Οι ηγέτες επίσης θα συμφωνήσουν σε έναν προϋπολογισμό 2021-2024 που μειώνει τη συνεισφορά των ΗΠΑ στη χρηματοδότηση της συμμαχίας και θα εγκρίνουν μια στρατηγική για την παρακολούθηση της αυξανόμενης στρατιωτικής δραστηριότητας για πρώτη φορά, ενώ θα κατονομάσουν το διάστημα ως πεδίο πολέμου, σαν τον αέρα, την ξηρά, τη θάλασσα και τα δίκτυα υπολογιστών.
Πάντως οι σύμμαχοι – που έχουν ήδη τις άσχημες μνήμες της αναμέτρησης με τον Τραμπ στην τελευταία σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο του 2018- θα έχουν επίσης να κάνουν και με άλλους δύο προέδρους που προκαλούν «πονοκεφάλους» στη Συμμαχία: Τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
-Συνάντηση Ερντογάν- Μητσοτάκη στο Λονδίνο
-Προς το συμφέρον της Τουρκίας να αναδιπλωθεί, το μήνυμα Μητσοτάκη στον Ερντογάν
-Η λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων και ο LNA καταδικάζουν τη συμφωνία με την Τουρκία
Ο Μακρόν προκάλεσε αίσθηση στη Συμμαχία τον προηγούμενο μήνα όταν δημόσια αμφισβήτησε τον βασικό πυλώνα του ΝΑΤΟ, πως επίθεση εναντίον ενός μέλους είναι επίθεση εναντίον όλων. Η οργή του για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία τον Οκτώβριο, που δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη μονομερή εισβολή της Τουρκίας στη βόρεια Συρία, έκανε τον Μακρόν να περιγράψει τη Συμμαχία σαν κάτι που που «βιώνει εγκεφαλικό θάνατο», καθώς αποδοκίμασε αυτό που χαρακτήρισε ως έλλειψη στρατηγικής.
Ο Ερντογάν, από πλευράς του, εμμένει στην πολιτική που έχει στόχο να ηττηθούν οι Κούρδοι μαχητές των πολιτοφυλακών YPG στη Συρία, που πολέμησαν στο πλευρό των ΗΠΑ, εμποδίζοντας την έγκριση των στρατιωτικών σχεδίων του ΝΑΤΟ για υπεράσπιση των χωρών της Βαλτικής και της Πολωνίας. Επίσης, έχει αψηφήσει τους συμμάχους του, αγοράζοντας ρωσικά συστήματα αεράμυνας, παρά την απειλή των αμερικανικών κυρώσεων.
Από πλευράς τους, οι ΗΠΑ αναμένεται να επιμείνουν στις απαιτήσεις τους για αύξηση των αμυντικών δαπανών από τις άλλες χώρες- συμμάχους στο ΝΑΤΟ. Σημειώνεται πως εννιά χώρες αναμένεται να πιάσουν το όριο που έχει τεθεί στο 2%: Οι ΗΠΑ, με 3,4%, η Ελλάδα, η Βρετανία, η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Πολωνία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Ρουμανία- τη στιγμή που το 2014 ήταν μόλις τρεις. Η Γερμανία θα είναι στο 1,35%, στη 17η θέση, ωστόσο σκοπεύει να πιάσει το 1,5%. Η Ισπανία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο δαπανούν κάτω από το 1%.
Tραμπ: «Πολύ κακιασμένο» το σχόλιο Μακρόν
Μιλώντας εν όψει της συνάντησης, ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε τη δήλωση του Γάλλου προέδρου Μακρόν «πολύ πολύ κακιασμένη» (very very nasty), προσθέτοντας πως «δεν μπορείς να γυρνάς κάνοντας τέτοιες δηλώσεις για το ΝΑΤΟ. Είναι πολύ ασεβές».
Ο Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι πιστεύει πως η Γαλλία ίσως αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, κάτι που του προκαλεί έκπληξη καθώς η χώρα αυτή έχει περισσότερη ανάγκη από προστασία από οποιαδήποτε άλλη.
«Βλέπω τη Γαλλία να αποχωρεί», επεσήμανε ο Τραμπ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε μαζί με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ.
«Τον κοιτώ (τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν) και λέω ότι χρειάζεται προστασία περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο και τον βλέπω να αποχωρεί. Οπότε αυτό με εκπλήσσει λίγο», επεσήμανε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Η κόντρα για τον ISIS
Ο Μακρόν απέρριψε την έκκληση του Τραμπ να επιτρέψει τον επαναπατρισμό των Γάλλων ισλαμιστών μαχητών από τη Συρία, λέγοντας ότι αυτό δεν αποτελεί προτεραιότητά του. Το βασικό, τόνισε, είναι να αντιμετωπιστεί το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο κατά την άποψή του δεν έχει ηττηθεί ακόμη.
Σε ένα σημείο δημοσιογράφος ρώτησε τον Τραμπ για το ζήτημα των φυλακισμένων τζιχαντιστών του ISIS και την επιστροφή τους στις χώρες καταγωγής τους, στην Ευρώπη.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, ίσως θέλοντας να αιφνιδιάσει τον Μακρόν, τον ρώτησε ευθέως για το θέμα, πήρε όμως πληρωμένη απάντηση. Ο Γάλλος πρόεδρος επέμεινε ότι το Ισλαμικό Κράτος παραμένει απειλή, παρότι ο Τραμπ επιμένει ότι το εξολόθρευσε.
Επίσης ο Ντόναλντ Τραμπ αναφέρθηκε στο «πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας» στη Γαλλία, τις κακές επιδόσεις της οικονομίας της, αλλά και τις ταραχές από τα Κίτρινα Γιλέκα επικρίνοντας την υιοθέτηση από το Παρίσι ενός «ψηφιακού φόρου» που θα πλήξει ιδιαίτερα τους αμερικανικούς κολοσσούς του Διαδικτύου.
Αναφερόμενος στην αγορά του ρωσικού αμυντικού συστήματος S-400 από την Αγκυρα, επανέλαβε ότι εξετάζει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία επιρρίπτοντας και πάλι την ευθύνη για την εξέλιξη αυτή στον προκάτοχό, τον Μπαράκ Ομπάμα, επειδή δεν πούλησε στην Τουρκία τους αμερικανικούς πυραύλους Patriot.
«Το εξετάζουμε τώρα και το συζητάμε», απάντησε στους δημοσιογράφους, κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο.
«Οπως γνωρίζετε, η Τουρκία ήθελε να αγοράσει το δικό μας σύστημα Patriot και η κυβέρνηση του (πρώην προέδρου Μπαράκ) Ομπάμα δεν τους έδινε και τους έδωσε μόνο όταν ήταν έτοιμοι (οι Τούρκοι) να αγοράσουν ένα άλλο σύστημα», είπε.
Μεταξύ άλλων, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως η Ρωσία θέλει να συναφθούν συμφωνίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών και τα πυρηνικά και ότι προτίθεται να φέρει και την Κίνα σε αυτές είτε τώρα είτε αργότερα.
«Πρέπει να πω αυτό, η Ρωσία θέλει να συναφθεί συμφωνία για τον έλεγχο των εξοπλισμών... Η Ρωσία θέλει πάρα πολύ να συναφθεί συμφωνία για τον έλεγχο των εξοπλισμών και τα πυρηνικά». «Θα φέρουμε επίσης οπωσδήποτε [στις συμφωνίες].... την Κίνα. Μπορεί να τη φέρουμε αργότερα, ή μπορεί να τη φέρουμε τώρα».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ τόνισε παράλληλα, πως εξακολουθεί να έχει εμπιστοσύνη στον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, σημειώνοντας όμως ότι στον Κιμ «αρέσει να στέλνει πυραύλους ή μήπως όχι;»
«Γι’ αυτό τον αποκαλώ Rocket Man (σ.σ. ο άνθρωπος-πύραυλος)», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους κατά τη συνάντησή του στο Λονδίνο με τον επικεφαλής του ΝΑΤΟ. Ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε την ελπίδα ότι ο Κιμ θα προχωρήσει στην αποπυρηνικοποίηση της χώρας του, αλλά πρόσθεσε: «Θα το μάθουμε».
Ο Τραμπ είπε ακόμη ότι συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις με συμμάχους όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία προκειμένου να επωμιστούν ένα μεγαλύτερο μέρος του κόστους της στάθμευσης στρατευμάτων των ΗΠΑ στις χώρες αυτές. Ανέφερε πως η Νότια Κορέα συμφώνησε πέρυσι να καταβάλει σχεδόν 500 εκατ. δολάρια τον χρόνο περισσότερα για αμερικανική «προστασία» και πρόσθεσε πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν τώρα επιπλέον δεσμεύσεις.
Απαντώντας σε ερώτηση αν είναι προς το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ να έχουν στρατιωτικές δυνάμεις στην κορεατική χερσόνησο, ο Τραμπ είπε: «Μπορούμε να το συζητήσουμε. Μπορώ και τα δύο. Μπορώ να έχω επιχειρήματα και για τα δύο. Αλλά πιστεύω αυτό, πιστεύω ότι αν πρόκειται να το κάνουμε, πρέπει να μοιραστούν πιο δίκαια το βάρος».
Αισιόδοξη η Μέρκελ
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ δήλωσε ότι προσέρχεται στη σύνοδο του ΝΑΤΟ με ένα αίσθημα αισιοδοξίας παρά τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.
Μετά τη συνάντηση που είχε με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, η Μέρκελ είπε σε δημοσιογράφους:
«Η συζήτηση που μόλις είχαμε με τον Τούρκο πρόεδρο δείχνει ότι συναντήσεις όπου μπορούμε να θέσουμε αυτά τα ζητήματα είναι πάντοτε καλές».
«Με όλες τις διαφορές μεταξύ των μελών, χρειάζεται να τις συζητήσουμε, και χρειάζεται να συζητήσουμε για το μέλλον του ΝΑΤΟ και τα κοινά στρατηγικά μας συμφέροντα. Προσέρχομαι σε αυτή τη συνάντηση με σχετική αισιοδοξία», επισήμανε η Γερμανίδα καγκελάριος.
Ερντογάν: Δεν συζητάμε με άλλες χώρες τα κυριαρχικά μας δικαιώματα
Ο πρόεδρος της Τουρκίας απέρριψε οποιαδήποτε αμφισβήτηση της συμφωνίας για την χάραξη θαλασσίων συνόρων, την οποία συνομολόγησε με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (η οποία αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ) και επιτρέπει στην Αγκυρα θα εγκαθιδρύσει δικαιώματα επί τεραστίων ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο, μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο.
«Εάν το θέμα τεθεί στην ατζέντα, θα τους πούμε ότι αυτό που έκαναν η Λιβύη και η Τουρκία απορρέει από κυριαρχικά τους δικαιώματα και δεν θα τα συζητήσουμε μαζί τους», προειδοποίησε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο Ερντογάν, αναφερόμενος σε δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ότι θα ζητήσει την υποστήριξη του ΝΑΤΟ για το θέμα.
«Η Ελλάδα μπορεί να λάβει μέτρα, εμείς επίσης έχουν το δικαίωμα να λάβουμε. Θα κάνουμε ό, τι είναι αναγκαίο», δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας και πρόσθεσε ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται από την Ελλάδα, αλλά επίσης από την Αίγυπτο και την κυπριακή κυβέρνηση, για την αποτυχία της τουρκο-λιβυκής θαλάσσιας συμφωνίας «δεν θα έχουν καμία συνέπεια, διότι έχουμε συνομολογήσει γραπτή συμφωνία με την Λιβύη».
Στόλτενμπεργκ: Το ΝΑΤΟ θα απαντήσει σε επίθεση στην Πολωνία ή στη Βαλτική
Το ΝΑΤΟ θα απαντήσει σε οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της Πολωνίας ή των χωρών της Βαλτικής, προειδοποίησε, στο μεταξύ, σε συνέντευξή του ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ.
«Με την παρουσία των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής στέλνουμε ένα ισχυρό μήνυμα στη Ρωσία: αν υπάρξει κάποια επίθεση εναντίον της Πολωνίας ή των χωρών της Βαλτικής, όλη η Συμμαχία θα απαντήσει», επεσήμανε λίγο πριν από την έναρξη της συνόδου.
Το ΝΑΤΟ δεν διαθέτει έναν κατάλογο με εχθρούς, αλλά θα απαντήσει εφόσον υπάρξει ανάγκη, τόνισε ο Στόλτενμπεργκ σε συνέντευξη που παραχώρησε σε πολλές εφημερίδες, ανάμεσά τους η πολωνική RZeczpospolita, η γερμανική Suddeutsche Zeitung και η ισπανική El Pais.
Ο Στόλτενμπεργκ επεσήμανε επίσης ότι δεν τάσσεται κατά μιας ισχυρότερης αμυντικής συμμαχίας μεταξύ των χωρών της ΕΕ, όμως πρόσθεσε ότι δεν έχει νόημα η Ένωση να προσπαθήσει να αντικαταστήσει το ΝΑΤΟ.
Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου ζητήματος, o Τούρκος πρόεδρος είπε πως η Τουρκία θα αντιτεθεί στα σχέδια του ΝΑΤΟ για την άμυνα των χωρών της Βαλτικής εάν η Συμμαχία δεν αναγνωρίσει ως τρομοκράτες οργανώσεις εναντίον των οποίων μάχεται η ίδια. Επίσης, πρόσθεσε πως η Άγκυρα αναμένει στήριξη άνευ όρων στη μάχη της κατά των «τρομοκρατικών απειλών».
Ακολούθως ο Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι δεν είναι σωστό να αμφισβητείται η εγγύηση ασφαλείας της δυτικής συμμαχίας αλλά πως ο ίδιος εργάζεται για την επίλυση της διαμάχης με την Τουρκία σχετικά με το θέμα.
Απαντώντας σε ερώτηση αν το θέμα μπορεί να επιλυθεί μέχρι το τέλος της συνόδου κορυφής του Λονδίνου, είπε: «Δεν θα το υποσχεθώ, αλλά αυτό που μπορώ να πω είναι ότι εργαζόμαστε πάνω σε αυτό. Αλλά δεν είναι ότι το ΝΑΤΟ δεν έχει ένα σχέδιο για την υπεράσπιση των χωρών της Βαλτικής».
Μιλώντας μετά το πρωινό που είχε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο Στόλτενμπεργκ είπε πως το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να έχει ισχυρή υποστήριξη στις Ηνωμένες Πολιτείες και έκανε λόγο για ένα «μεγάλο παράδοξο», το οποίο συνίσταται στο ότι ενώ κάποιοι αμφισβητούν τον διατλαντικό δεσμό, οι πολίτες υποστηρίζουν το ΝΑΤΟ.
«Είχαμε κακή ρητορική αλλά εξαιρετικά καλή ουσία», είπε.
Από την πλευρά του, ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα είπε πως μίλησε με τον Τούρκο πρόεδρο και εξέφρασε την ελπίδα ότι θα υπάρξει μια λύση.
Μιλώντας σε μια εκδήλωση πριν από την έναρξη της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Ντούντα είπε επίσης ότι εξαρτάται από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να υποβάλει «συγκεκριμένες προτάσεις» για τη μεταρρύθμιση του ΝΑΤΟ, το οποίο, σύμφωνα με τον Γάλλο πρόεδρο «βιώνει εγκεφαλικό θάνατο».
(με πληροφορίες από Reuters, Associated Press, BBC, ΑΠΕ, AFP)