Οι τράπεζες του Αφγανιστάν έχουν ξεμείνει από δολάρια και ίσως χρειαστεί να κλείσουν τις πόρτες τους στους πελάτες, εκτός αν η κυβέρνηση των Ταλιμπάν απελευθερώσει άμεσα κονδύλια.
Η ″εξαφάνιση” των μετρητών απειλεί να δώσει το τελειωτικό χτύπημα την ήδη σοβαρά τραυματισμένη οικονομία της χώρας, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια που αποστέλλονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Κεντρική Τράπεζα της Καμπούλ και φτάνουν στους Αφγανούς μέσω τραπεζών.
Ένα μήνα από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την πρωτεύουσα της Καμπούλ και την εξουσία, οι τραπεζίτες φοβούνται ότι έλλειψη σε δολάρια θα συνεχίσει να αυξάνει το κόστος των τροφίμων ή/και του ηλεκτρικού ρεύματος και να δυσκολεύει σοβαρά την αγορά εισαγόμενων προϊόντων, οδηγώντας φυσικά στην εξαθλίωση τους πολίτες και μάλιστα σε μια χώρα που ούτως ή άλλως περίπου ο μισός πληθυσμός ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας
Αν και η έλλειψη μετρητών είναι θέμα μόλις λίγων εβδομάδων οι τράπεζες της χώρας τις τελευταίες ημέρες έχουν επανειλημμένα εκφράσει εμφατικά τις ανησυχίες τους στη νέα κυβέρνηση και την Κεντρική τράπεζα όπως λένε γνώστες του θέματος.
Οι τράπεζες έχουν ήδη επιβάλει όριo αναλήψεων ύψους 200 δολαρίων την εβδομάδα για να ελέγξουν τη ροή των μετρητών ενώ έξω από τα υποκαταστήματα σχηματίζονται καθημερινά μεγάλες ουρές καθώς οι πολίτες θέλουν να πάρουν στα χέρια τους μερικά δολάρια.
Η ρευστότητα επαρκεί για πληρωμές ολίγων ημερών
Στο μεταξύ τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας έχουν παγώσει και δεν είναι διαθέσιμα μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν και οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει πως δεν προτίθενται να αποδεσμεύσουν τα νομισματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας που ανέρχονται σε 9,4 δις δολάρια.
Οι εμπορικές τράπεζες έχουν προσφύγει στην Κεντρική Τράπεζα τις τελευταίες ημέρες ζητώντας να απελευθερώσουν τη διάθεση δολαρίων ΗΠΑ αλλά δεν έχουν ακόμη λάβει απάντηση στα αιτήματά τους και ανησυχούν ότι τα θησαυροφυλάκια της κυβέρνησης, στο προεδρικό μέγαρο και τα κεντρικά γραφεία της Κεντρικής Τράπεζας, είναι τόσο άδεια που μπορεί να είναι σε θέση να βοηθήσει.
″Η διαθέσιμη ρευστότητα επαρκεί μόνο για πληρωμές λίγων ημερών”, δήλωσε άτομο με άμεση γνώση του θέματος. ”Εάν η κυβέρνηση δεν αντιδράσει άμεσα στην παρούσα κατάσταση, θα ξεσπάσουν διαδηλώσεις και βία”.
Σε δήλωσή του στην ιστοσελίδα του την Τετάρτη, ο εν ενεργεία διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας δήλωσε ότι οι τράπεζες ήταν σταθερές. ”Οι τράπεζες είναι απολύτως ασφαλείς”, είπε, προσθέτοντας ότι οι εμπορικές τράπεζες διατηρούν συνήθως το 10% του κεφαλαίου τους σε μετρητά και ότι αυτές στο Αφγανιστάν, κατά μέσο όρο, κατέχουν το 50% σε μετρητά.
Λεφτά και χρυσός στα σπίτια αξιωματούχων της προηγούμενης κυβέρνησης
Ωστόσο, η Κεντρική Τράπεζα προέτρεψε τους Αφγανούς να χρησιμοποιήσουν το τοπικό νόμισμα ενώ δημοσίευσε επίσης μια φωτογραφία με μετρητά αναφέροντας πως ήταν μέρος μιας αποστολής εκατομμυρίων δολαρίων και ράβδων χρυσού που ανακτήθηκαν από πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους.
Συγκεκριμένα, η Κεντρική Τράπεζα του Αφγανιστάν που ελέγχεται από τους Ταλιμπάν δήλωσε ότι κατέσχεσε σχεδόν 12,4 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά και χρυσό από πρώην ανώτατα κυβερνητικά στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του πρώην αντιπροέδρου Αμρουλάχ Σάλεχ. Σε ανακοίνωσή της, ανέφερε ότι τα χρήματα και ο χρυσός βρέθηκαν στα σπίτια των κρατικών αξιωματούχων και υπαλλήλων.
Η δε ρωσική πρεσβεία στην Καμπούλ δήλωσε ότι ο εκδιωχθείς Αφγανός πρόεδρος Ασράφ Γκάνι εγκατέλειψε τη χώρα με τέσσερα αυτοκίνητα και ένα ελικόπτερο γεμάτο μετρητά και έπρεπε να αφήσει πίσω του κάποια χρήματα, καθώς δεν χωρούσαν. Ο Γκανί αρνείται την κατηγορία.
Επίσης οι Ταλιμπάν προσπαθούν να ανακτήσουν περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους, και η Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε εγκύκλιο προς τις τοπικές τράπεζες την περασμένη εβδομάδα ζητώντας τους να παγώσουν τους λογαριασμούς πολιτικά εκτεθειμένων ατόμων που συνδέονται με την προηγούμενη κυβέρνηση.
Άδεια ταμεία και μηδενικά αποθεματικά κληρονόμησαν οι Ταλιμπάν
Ανώτεροι διεθνείς αξιωματούχοι που παρακολουθούν την κατάσταση σε ό,τι αφορά την αφγανική οικονομία παρουσίασαν μια ακόμη πιο ζοφερή εικόνα σε μια εμπιστευτική έκθεση που συντάχθηκε τις τελευταίες ημέρες και εστάλη σε οργανώσεις παροχής βοήθειας.
″Η κρίση ρευστότητας ... έχει διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού και έχει σταματήσει τη ροή χρημάτων και αγαθών”, ανέφεραν οι αξιωματούχοι στην έκθεση της οποίας έλαβε γνώση το Reuters, προειδοποιώντας ότι η οικονομία θα μπορούσε να συρρικνωθεί κατά το ένα τρίτο εάν η τραπεζική κρίση αντιμετωπιστεί λανθασμένα.
″Πολλές επιχειρήσεις ... αδυνατούν να πληρώσουν ... προμηθευτές και πολλοί έμποροι δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν διεθνείς πληρωμές ... για την εισαγωγή τροφίμων. Οι ΜΚΟ ... δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τους μισθούς του προσωπικού τους”.
Ωστόσο, είναι ασαφές πόσα μετρητά πρέπει να αποδεσμεύσει η κυβέρνηση. ”Οι Ταλιμπάν κληρονόμησαν μια Κεντρική Τράπεζα με εξαντλημένα αποθέματα σε δολάρια ΗΠΑ και σε τοπικό νόμισμα σε μετρητά”, αναφέρεται στην έκθεση.
Ορισμένες τράπεζες ξαφνιάστηκαν όταν η Κεντρική Τράπεζα φάνηκε να έχει σημαντικά λιγότερα δολάρια όταν έπεσε η Καμπούλ, επειδή εκτιμούσαν ότι είχε σημαντικά αποθέματα δολαρίων στα θησαυροφυλάκια της, ανέφεραν τρεις πηγές με τις οποίες μίλησε το Reuters.
Ο Ατζμάλ Αχμαντί, προηγούμενος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας που εγκατέλειψε τη χώρα, δήλωσε ότι σχεδόν όλα τα αποθέματα της, περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια φυλάσσονταν στο εξωτερικό.
Οι δωρητές έχουν δεσμευτεί πως θα διαθέσουν περισσότερα από 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσουν το Αφγανιστάν μετά από σχετικό κάλεσμα το ΟΗΕ καθώς τα ποσοστά φτώχειας και τα φαινόμενα πείνας αυξάνουν από τότε που ανέλαβαν την εξουσία οι Ταλιμπάν και η ξένη βοήθεια έχει εξαντληθεί.