Ταινίες με γκέι χαρακτήρες, βλέπουμε ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Οι περισσότερες όμως, όπως άλλωστε συμβαίνει και στην πλειοψηφία των ταινιών με στρέιτ ήρωες, επικεντρώνονται στον αισθησιασμό των νιάτων (με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα τη «Ζωή της Αντέλ»). Ως συνήθως ερωτεύονται νέοι και εμφανίσιμοι χαρακτήρες, ίσως γιατί η φρεσκάδα της νεαρής ηλικίας και η εντυπωσιακή εμφάνιση θεωρείται πως θα προσελκύσει ένα ευρύτερο κοινό –πόσω μάλλον στην περίπτωση του γκει ερωτισμού που φαντάζομαι πως στα μάτια κάποιων παραγωγών γίνεται έτσι πιο …ευκολοχώνευτος για τους συντηρητικούς. Ταυτόχρονα, η απεικόνιση των γκέι σε πλήθος άλλων ταινιών συνεχίζει να παραπέμπει σε καρικατούρα, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις το βάρος πέφτει στο σεξ κι όχι στο συναίσθημα.
Η ταινία «Εμείς οι δυο» του Φίλιπο Μενεγκέτι (από Πέμπτη 13/8 στα σινεμά), σκηνοθετικό ντεμπούτο μεγάλου μήκους ενός νέου Ιταλού που ζει στην Γαλλία, έρχεται να ανατρέψει όλα αυτά τα στερεότυπα και καταφέρνει να συγκινήσει και να απευθυνθεί σε ανθρώπους κάθε ηλικίας και προσανατολισμού, για έναν πολύ απλό λόγο: οι δύο μεσήλικες γυναίκες ηρωίδες του είναι γυναίκες της διπλανής πόρτας. Θα μπορούσαν να είναι γειτόνισσές μας. Και η σχέση τους θα μπορούσε να είναι η σχέση οποιουδήποτε ηλικιωμένου στρέιτ ζευγαριού που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε και να λέμε «κοίτα να δεις, πόσο δεμένοι είναι τόσες δεκαετίες μετά…».
Με την διαφορά πως οι δύο αυτές γυναίκες δεν είναι στρέιτ. Είναι λεσβίες. Και επί χρόνια κρύβουν από την οικογένεια της πιο ηλικιωμένης, που είναι και γιαγιά, πως στην ουσία συγκατοικούν. Μια μέρα όμως όλα ανατρέπονται όταν συμβαίνει κάτι τραγικό. Η νεότερη σύντροφος της, όπως είναι φυσικό θέλει να φροντίσει τον άνθρωπό της. Με τι ιδιότητα όμως, όταν τα παιδιά της άλλης δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή της; Κι εδώ ξεκινά το θέατρο του παραλόγου…
Στην ταινία πρωταγωνιστεί η γαλλίδα Μαρτίν Σεβαλιέ, γνωστή στους Γάλλους από την Comédie-Française, και η γερμανίδα Μπάρμπαρα Σούκοβα, ηθοποιός του Φασμπίντερ και της Μαργκαρέτε φον Τρότα («Hannah Arendt»), βραβευμένη σε Βενετία και Κάνες.
Παρακολουθώντας την ταινία μου ήρθε στο νου μια ακόμα εξαίρεση στον κανόνα με τα γκέι κλισέ: η παλιότερη ταινία του Άιρα Σακς με τίτλο «Η αγάπη είναι παράξενη» ο οποίος εστιάζει στην ιστορία ενός επίσης «ώριμου» γκέι ζευγαριού ανδρών που αποφασίζει να παντρευτεί, με αποτέλεσμα ο ένας από τους δύο να χάσει τη δουλειά του σε ένα καθολικό κολέγιο.
Συνάντησα τον Φίλιπο Μενεγκέτι στο τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όπου έκανε πρεμιέρα η ταινία του, και όπως μου είπε, μια ηλικιωμένη φίλη του ζει κάτι ανάλογο «και μάλιστα σε οίκο ευγηρίας. Συναντά στα κρυφά την σύντροφο της και ζει μια ζωή μέσα στο ψέμα… Όταν ήμουν μικρός, στο περιβάλλον μου υπήρξαν κάποιοι άνθρωποι σημαντικοί για τη μόρφωσή μου και τη μετέπειτα εξέλιξή μου, οι οποίοι μου εμφύσησαν το πάθος για το σινεμά. Ήταν γυναίκες, ομοφυλόφιλες, μη αποδεκτές από την οικογένειά τους, με μια ιστορία ζωής πολύ πιο σκληρή και περίπλοκη. Σκέφτηκα πως θα ήθελα να τους επιστρέψω κάτι από τη γενναιοδωρία τους προς εμένα. Η ταινία αυτή ίσως ήταν ένας τρόπος. Όταν η μία από αυτές την είδε, έκλαψε. Ήταν πολύ συγκινητική στιγμή».
Ήξερε λοιπόν την ιστορία που ήθελε να διηγηθεί, αλλά έψαχνε το κατάλληλο πλαίσιο. Και τελικά το βρήκε: οι δύο γυναίκες είναι γειτόνισσες και ζουν στα διπλανά διαμερίσματα του τελευταίου ορόφου μιας πολυκατοικίας. «Επισκεπτόμενος ένα φίλο, έμαθα πως στο ρετιρέ της πολυκατοικίας του παλιά ζούσαν δύο χήρες. Οι δύο πόρτες τους ήταν πάντα ανοιχτές και βρίσκονταν σε μια διαρκή επικοινωνία. Ήταν σαν να ζουν μαζί, χωρίς να είναι γκέι. Μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον και κάπως έτσι έκανα τη σύνδεση. Ανακαλύψαμε μάλιστα και μια άλλη περίπτωση με γειτόνισσες, στο Παρίσι, που είχαν σχέση: η μια χήρα με παιδιά, η άλλη single. Επιχείρησα να τις συναντήσω αλλά δεν θέλησαν. Από τότε που παίζεται η ταινία ακούω διαρκώς για ανάλογες περιπτώσεις. Ξέρεις, τα μικρά μυστικά πιο δύσκολα τα κρατάς. Τα μεγάλα μπορείς να τα κρατήσεις και για 20 χρόνια, για μια ζωή…».
Πόσο δύσκολο ήταν να χρηματοδοτηθεί μια τέτοια ταινία;
«Το πρόβλημα δεν ήταν η ομοφυλοφιλία των δύο γυναικών. Δεν μας έδιναν λεφτά λόγω της ηλικίας τους! Είναι μεγάλες, δεν είναι πολύ ελκυστικές, μας έλεγαν. Ζούμε σε μια κοινωνία που έχει εμμονή με νέους που έχουν τέλεια σώματα. Υπ’ αυτήν την έννοια η ταινία είναι πολιτική. Βαρέθηκα πια να βλέπω τους ηθοποιούς, ανεξαρτήτως ρόλου, να λειώνουν στα γυμναστήρια. Εγώ ήθελα να δώσω μια αληθινή εικόνα αυτής της ηλικίας. Ευτυχώς είχα επίμονο παραγωγό. Τα λεφτά ήρθαν από τη Γαλλία».
Στην Ιταλία δεν είχε ελπίδα;
«Δεν δοκίμασα. Θα ήταν πιο δύσκολο. Ως Ιταλός μεγάλωσα σε έναν κόσμο γυναικών. Ένοιωθα έντονα το βάρος της σημασίας που έχει στην πατρίδα μου η λέξη «Μάνα»…».
Στην ταινία του, εντύπωση κάνει η αδιαλλαξία της κόρης. «Η κόρη δεν είναι ομοφοβική. Νοιώθει ζήλια και αίσθημα προδοσίας. Είναι μια γυναίκα που αγαπά πολύ την μητέρα της και την έβλεπε πάντα ως πρότυπο. Είναι έτοιμη να κάνει οτιδήποτε για εκείνη, αλλά αποσταθεροποιείται όταν ανακαλύπτει ότι η μαμά της πέρασε τη ζωή της λέγοντάς της ψέματα. Αυτό είναι που την αναγκάζει να αντιδράσει τόσο σκληρά. Όταν οι γονείς μεγαλώνουν, τα παιδιά θέλουν να τους ελέγχουν, τους θέλουν να αποσύρονται. Για τα παιδιά είναι αδιανόητο οι μανάδες να κάνουν σεξ μετά τα 60. Συχνά, εμείς οι νέοι είμαστε πιο αντιδραστικοί από τους γονείς μας που καμιά φορά τυχαίνει να είναι πιο ανοιχτόμυαλοι και προοδευτικοί...»