Πριν από 17 ακριβώς χρόνια, τον Νοέμβριο του 2005, άρχισαν να κυκλοφορούν τα νέα ότι «Ο Άντρας της Χρονιάς του περιοδικού GQ είναι γυναίκα».
Η δημοφιλής ηθοποιός Τζένιφερ Άνιστον έλαβε αυτή την ιδιαίτερη «τιμή» επειδή την ίδια χρονιά χειρίστηκε τον χωρισμό της με τον Μπραντ Πιτ «σαν άντρας», με αξιοπρέπεια και καλό χιούμορ. Γιατί ποια γυναίκα έχει αξιοπρέπεια και καλό χιούμορ άλλωστε;
Το εξώφυλλο με την Άνιστον αν και είχε την διάθεση επαίνου, στην πραγματικότητα υπέκυπτε σε έναν λανθάνοντα σεξισμό: Mια γυναίκα, ακόμα και όταν χειρίζεται περίφημα τις καταστάσεις, δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει στο επίπεδο ενός άντρα.
Και έπειτα έρχεται η περίπτωση του πατέρα που μεγαλώνει μόνος του ένα παιδί για τον οποιοδήποτε λόγο. Τότε για να τον παινέψουμε λέμε «Αυτός στάθηκε σαν μάνα στο παιδί του». Σαν να υπονοούμε ότι μια μητέρα οφείλει να επωμίζεται τις περισσότερες -αν όχι όλες- τις γονικές υποχρεώσεις, τις οποίες ένας πατέρας αναλαμβάνει μόνο κατ΄ εξαίρεση.
Και τέλος, παραπονιόμαστε ότι κάποιος συμπεριφέρεται «σαν γκόμενα» επειδή γκρινιάζει, αργεί ή περιποιείται υπερβολικά -κατά την άποψή μας- τον εαυτό του. Λες και ένας άντρας δεν έχει δικαίωμα να κάνει κάτι από τα παραπάνω, οπότε του στερούμε την ιδιότητα του αρσενικού.
Τί σημαίνουν όλα αυτά
Ο τρόπος που εκφραζόμαστε, ακόμα και στις πιο απλές κουβέντες μας, αποκαλύπτει τις αναπαραστάσεις που έχουμε διαμορφώσει σε σχέση με τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των φύλων και τις θέσεις τους στην οικογένεια και την ευρύτερη κοινωνία.
Το «ξηγήθηκε σαν άντρας» υποστηρίζει την αντίληψη ότι η τόλμη, η ανεξαρτησία, η γενναιότητα και ο δυναμισμός δεν χαρακτηρίζουν συχνά μια γυναίκα. Όταν λοιπόν αποδεικνύεται ότι εκείνη διαθέτει κάποιο από τα παραπάνω γνωρίσματα, παύει να είναι γυναίκα και γίνεται κάτι που μοιάζει με άντρα, αλλά σε κατώτερο.
Το «στάθηκε στο παιδί του σαν μάνα» κλέβει από την πλειοψηφία των πατεράδων την ιδιότητα της τρυφερότητας και της αφοσίωσης. Την ίδια στιγμή, υπαγορεύει πώς οφείλει να είναι μια «σωστή» μητέρα.
Το «μην κάνεις σαν γκόμενα» στερεί στον άντρα το δικαίωμα να ασχοληθεί με την εμφάνισή του όσο και όπως αυτός επιθυμεί, να παραπονεθεί για το οτιδήποτε ή να καθυστερεί στα ραντεβού του. Ορισμένοι φοβούνται πως θα βρεθούν αντιμέτωποι με το επικριτικό «Έτσι δεν κάνουν ούτε οι γκόμενες ρε» (...που είναι και υποδεέστερες).
Γιατί 17 χρόνια αργότερα εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε παρομοιώσεις από το -σκοτεινό σε ό,τι αφορά τη θέση της γυναίκας- παρελθόν, προκειμένου να φτιάξουμε εικόνες για το παρόν; Δεν θα μπορούσε κάθε άντρας να είναι φιλάρεσκος, κάθε γυναίκα γενναία και κάθε πατέρας στοργικός;