Ηταν η πρώτη επίσκεψη, από τότε που δόθηκε το «πράσινο φως» για τη μεγάλη επένδυση της Lamda Development στο Ελληνικό. Και σε αυτήν, την πρώτη επίσκεψη, είχα την ευκαιρία να περπατήσω σε σημεία που ουδέποτε είχα πάει, όπως στον λόφο μπροστά από τη λίμνη του σλάλομ για το Κανόε Καγιάκ των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, το 2004. Τόσο ο λόφος, όσο και η λίμνη, αλλά μόνο με νερό, θα παραμείνουν στο Ελληνικό.
Αυτό που πρωτίστως αναλογίστηκα, είναι ότι στην Ελλάδα του τότε, που όλα γίνονταν χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ξοδεύτηκαν εκατομμύρια ευρώ του Ελληνα φορολογούμενου, προκειμένου να κατασκευάσουμε αθλητικές εγκαταστάσεις, στο πρώην αεροδρόμιο της Αθήνας στο Ελληνικό, και αλλού, που χρησίμευσαν για έναν και μόνο σκοπό, για λίγες και μόνο ημέρες, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Ναι, ορισμένες εγκαταστάσεις αξιοποιήθηκαν από κάποιους συλλόγους ή για κάποιες δραστηριότητες, για κάποια χρόνια, όμως βλέποντας τώρα ότι αυτές οι εγκαταστάσεις στο Ελληνικό γκρεμίζονται, σχεδόν 20 χρόνια μετά την κατασκευή τους, λες γιατί έπρεπε να πάνε χαμένα τόσα χρήματα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος (άλλος) σχεδιασμός;
Η νέα πραγματικότητα
Κι έρχεται τώρα, η μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση που έχει γίνει στη χώρα μας, να αλλάξει τα δεδομένα, να ανατάξει την περιοχή, με όραμα και προοπτική, να δώσει πνοή στην εγκατάλειψη, να γκρεμίσει τις παλιές αθλητικές εγκαταστάσεις, αλλά για να κτίσει νέες και μια καινούργια πραγματικότητα, που αυτή τη φορά θα κρατήσει και θα λειτουργήσει.
Αυτή τη νέα πραγματικότητα, στο ξεκίνημά της, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω κατά την επίσκεψή μου στο Ελληνικό, σε μια έκταση με 26 χλμ. περίμετρο.
Χρειάστηκαν επτά ολόκληρα χρόνια, από το 2014, για να φθάσουμε στο 2021, να πέσουν οι τελικές υπογραφές, να γίνουν οι μεταβιβάσεις από το Ελληνικό Δημόσιο προς τη Lamda Development και να ξεπεραστούν όλες οι γραφειοκρατικές (και αρχαιολογικές) διαδικασίες (69 φορείς εμπλέκονταν στο Ελληνικό), προκειμένου να μπουν –όπως λαϊκά αποκαλούμε- οι μπουλντόζες. Και αυτές μπήκαν και η πρώτη εντύπωση, που δεν βλέπει εύκολα ο κόσμος περνώντας τη Λ. Βουλιαγμένης ή τη Λ. Ποσειδώνος, είναι ότι οι προεργασίες καλά κρατούν.
Ο Οδυσσέας Αθανασίου, διευθύνων σύμβουλος της Lamda Development, επισήμανε ότι σε 10-11 χρόνια θα έχουν ολοκληρωθεί τα έργα υποδομής και σε 15 χρόνια ολόκληρο το έργο του Ελληνικού, χωρίζοντας σε τέσσερα τμήματα τις φάσεις του έργου: Αδειοδοτήσεις (το πλέον χρονοβόρο, όπως αποδείχθηκε), σχέδια – μελέτες (και με ονομαστά διεθνή γραφεία σε χρόνο ρεκόρ), πωλήσεις διαμερισμάτων – κατοικιών – βιλών (βρίσκονται σε υψηλό στάδιο, ευνοούμενες και από την καθυστέρηση του έργου), και κατασκευές, με τους πρώτους διαγωνισμούς να βρίσκονται προ των πυλών.
Κατά συνέπεια, το αρχικό χρονοδιάγραμμα του έργου, με παράδοση έως τέλος του 2025, αρχές του 2026, φαίνεται ότι θα τηρηθεί. Η εταιρεία διαθέτει την απαιτούμενη οικονομική επάρκεια, έπειτα από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (650 εκατ. ευρώ), την έκδοση ομολόγου (320 εκατ. ευρώ) και τη επικείμενη σύναψη δανείων με τις τράπεζες Πειραιώς και Eurobank (1,18 δισ. ευρώ), προκειμένου να προχωρήσει απρόσκοπτα στα έργα.
Τι γίνεται σήμερα
Το Experience Park, που ξεκίνησε να λειτουργεί τον Δεκέμβριο του 2021, εκτείνεται σε έναν χώρο περίπου 70 στρεμμάτων και περιλαμβάνει πράσινο, πάρκο για παιδιά, χώρο στάθμευσης, και τα τρία διατηρητέα Hangaars από την προηγούμενη χρήση του αεροδρομίου, τα οποία θα έχουν πολιτιστική χρήση. Μάλιστα σε ένα εξ αυτών έχουν ξεκινήσει οι εργασίες.
Επίσης, από τα 425 κτήρια που υπήρχαν στην έκταση του Ελληνικού, πάνω από 200 έχουν ήδη κατεδαφιστεί, ενώ θα παραμείνουν μόνο 50, μεταξύ των οποίων ο πρώην Ανατολικός Αεροσταθμός και ο πύργος του FIR Αθηνών. Τα υλικά διαχωρίζονται σε σκραπ που πάει για ανακύκλωση και σε υλικά που θα επαναχρησιμοποιηθούν στις νέες κατασκευές και στην οιδοποιία. Ηδη έχουν σχηματιστεί λόφοι από αυτά τα υλικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέρος των υλικών από τα γήπεδα ξιφασκίας και μπάσκετ, θα μεταφερθούν στα Γιάννενα για να χρησιμοποιηθούν σε αθλητική εγκατάσταση. Στις 22 Μαρτίου αναμένεται και η απόφαση πλειστηριασμού των αεροσκαφών που έχουν παραμένει στη γωνία του ακινήτου, κοντά στο Γκολφ Γλυφάδας.
Τι αναμένεται εντός του 2022
Στο διάστημα 15 -20 Μαρτίου ξεκινά ο πρώτος γύρος διαγωνισμού των έργων υποδομής, ύψους 250-300 εκατ. ευρώ. Απρίλιο – Μάιο θα γίνει ο επόμενος διαγωνισμός ύψους 100 εκατ. ευρώ και το 2023 ο τελευταίος διαγωνισμός για τα υπόλοιπα έργα. Στα τέλη Μαρτίου περιμένουμε τον διαγωνισμό εργολάβου για τον ουρανοξύστη, το ψηλότερο από τα 6 ψηλά κτήρια που προβλέπονται, ενώ έργα αθλητικών εγκαταστάσεων θα κατασκευαστούν εντός του 2022. Την περίοδο του Πάσχα θα αρχίσει και η κατασκευή των κτηρίων για τους συλλόγους ΑμΕΑ, τα οποία είναι και τα πρώτα που θα παραδοθούν, στις αρχές του 2023.
Απρίλιο – Μάιο θα γίνει και η προκήρυξη για το Mall της Λ. Βουλιαγμένης, το οποίο θα παραδοθεί αρχές του 2026. Ηδη υπάρχει μεγάλη ζήτηση (145%), κυρίως από εταιρείες ένδυσης και δευτερευόντως από εταιρείες εστίασης (καφέ, μπαρ, εστιατόρια). Κι ακόμη, στόχος είναι να υπάρξουν κι άλλες μεγάλες συνεργασίες, όπως με τον όμιλο Φουρλή, που θα επενδύσει με εμπορικό πάρκο 30.000 τ.μ. στο νότιο τμήμα, μετά το Mall.
Το ίδιο διάστημα (Απρίλιο – Μάιο), θα ανακοινωθεί και το πρώτο από τα δύο ξενοδοχεία που θα κατασκευαστούν σε συνεργασία με την ΤΕΜΕΣ του ομίλου Κωνσταντακόπουλου (Costa Navarino, Hilton), εκατέρωθεν της μαρίνας Αγίου Κοσμά. Υπενθυμίζω ότι το ποσοστό συμμετοχών είναι 70% ΤΕΜΕΣ και 30% Lamda. Και τα δύο ξενοδοχεία θα είναι έτοιμα έως το 2025.
Επίσης, σύμφωνα με εκτιμήσεις, αναμένεται τις επόμενες ημέρες να ανακοινωθεί η συνεργασία (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Hard Rock International) για την κατασκευή του Casino – Resort, το οποίο εντάσσεται στα έργα μέχρι το 2025 και χωροθετείται στο γωνιακό, νότιο τμήμα του ακινήτου, πάνω από την Λ. Ποσειδώνος και μετά την ήδη πολεοδομημένη έκταση που ανήκει εκτός της επένδυσης του Ελληνικού. Σημειώνω ότι επειδή ορισμένες κατασκευές σε αυτό το σημείο είναι αρκετά παλαιές, υπάρχει ενδιαφέρον εξωραϊσμού τους, ώστε να συνάδουν με τις νέες εγκαταστάσεις.
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό έργο υποδομής, είναι η υπογειοποίηση της Λ. Ποσειδώνος, σε περίπου 1.000 μέτρα, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει εντός της χρονιάς. Κατά τη διάρκεια της υπογειοποίησης, η κυκλοφορία θα εκτραπεί εντός του Ελληνικού, με παράκαμψη, που θα επιφέρει μικρή καθυστέρηση.
Ο σχεδιασμός έως το 2025
Ξενοδοχείο θα κατασκευαστεί και στο πάνω τμήμα του Ελληνικού, σε έτερο πύργο στη Λ. Βουλιαγμένης, που θα περιλαμβάνει επίσης καταστήματα και γραφεία.
Παράλληλα, θα υπάρξει μετατόπιση και της γραμμής του τραμ που βρίσκεται εντός του Ελληνικού, ώστε να ενωθεί με τον σταθμό μετρό Αργυρούπολη και νότια να φθάσει μέχρι την παραλία, ίσως μέσω του μεγάλου κάθετου πεζόδρομου, μήκους 2,5 χλμ. και πλάτους 56 μ. Η βέλτιστη λύση εξετάζεται.
Κι ακόμη, διευθετούνται τα δύο ρέματα του Πάρκου (Τραχώνων και αεροδρομίου), για καλύτερη αντιπλημμυρική προστασία και επιπλέον χώρο πρασίνου, σύμφωνα με τον διευθυντή των έργων του Ελληνικού, Βαγγέλη Πέρπερα.
Εξάλλου, έτοιμη θα είναι και η ελεύθερα προσβάσιμη, αμμώδης παραλία του Αγίου Κοσμά, μήκους 1 χλμ.
Συνολικά, έως το 2025, αρχές 2026, θα λειτουργούν: το Mall στη Λ. Βουλιαγμένης, ο ουρανοξύστης Marina Tower, τα δύο ξενοδοχεία στη μαρίνα Αγίου Κοσμά, η παραλία και η μαρίνα που θα έχει 400 θέσεις ελλιμενισμού και χώρο για μεγαλύτερα σκάφη, οι κατοικίες και οι βίλες καθώς και το Casino – Resort.
Οι πωλήσεις ακινήτων ξεπέρασαν κάθε προσδοκία
Σε τρία μέτωπα κινούνται οι πωλήσεις ακινήτων. Στον ουρανοξύστη Marina Tower, κόστους 500 εκατ. ευρώ, ύψους 200 μ. και 45 ορόφων, που θα κατασκευαστεί στο ύψος της μαρίνας του Αγίου Κοσμά, στο πάνω μέρος της Λ. Ποσειδώνος, και θα είναι «πράσινος», από οικολογικής πλευράς, με 200 διαμερίσματα. Προσύμφωνα έχουν υπογραφεί για όλα τα διαμερίσματα εκτός των 3 τελευταίων ορόφων που θεωρούνται «φιλέτα» και θα πουληθούν τελευταία. Η Lamda έχει λάβει προκαταβολές 11 εκατ. ευρώ και με την οικοδομική άδεια θα λάβει ακόμη χρήματα που θα αγγίζουν το 20% του κόστους του ουρανοξύστη.
Στο νοτιοδυτικό τμήμα, θα κατασκευαστούν 27 βίλες, κόστους 182 εκατ. ευρώ. Το 50% της αξίας θα δοθεί φέτος με την υπογραφή των συμβολαίων.
Στο ίδιο σημείο και πάνω από τη Λ. Ποσειδώνος, θα κατασκευαστούν 100 διώροφες και τριώροφες κατοικίες, συνολικού κόστους 250 εκατ. ευρώ, και έως τον Απρίλιο του 2022 θα έχουν επέλθει συμφωνίες για να πουληθούν όλες.
Σημειώνεται ότι η συντριπτική πλειονότητα διαμερισμάτων και κατοικιών, έχουν αγοραστεί από Ελληνες του εξωτερικού.
Τι περιμένουμε μετά το 2025
Η Lamda σχεδιάζει να κατασκευάσει, ανάλογα τη ζήτηση, ακόμα 1.000 διαμερίσματα. Η άδειά της περιλαμβάνει 1 εκατ. οικιστικά τετραγωνικά μέτρα, που αντιστοιχούν σε περίπου 9.000 κατοικίες (ανάλογα τα τετραγωνικά της καθεμιάς).
Και βέβαια, θα ολοκληρωθεί το μεγάλο πάρκο, που θα καλύπτει και τη μεγαλύτερη έκταση του Ελληνικού.
Η έλλειψη προσωπικού και ο αστάθμητος παράγοντας
Σε πολλούς τομείς της ελληνικής οικονομίας υπάρχει έλλειψη προσωπικού. Όπως και στον τουρισμό, έτσι και στις κατασκευές, πολλά στελέχη πήγαν στο εξωτερικό για καλύτερες συνθήκες εργασίας τα τελευταία χρόνια και αυτό αποτελεί ζήτημα και για τη Lamda. Σκοπός της είναι να ξεκινήσουν τα έργα πριν αρχίσουν τα έργα του Ελληνικού Δημοσίου, ώστε να είναι διαθέσιμα «χέρια» εργασίας.
Ένα ακόμα στοιχείο, είναι η διεθνής οικονομική κατάσταση που επηρεάζει και την Ελλάδα, με τον πληθωρισμό να κυμαίνεται. Η Lamda έχει υπολογίσει 3% πληθωρισμό από το 2023 και μετά, μετακυλίοντας το κόστος στις τιμές πώλησης.
Smart City το Ελληνικό
Οι ενέργειες της Lamda για το Ελληνικό προσβλέπουν στη δημιουργία μιας «έξυπνης πόλης», με υποδομές στην τεχνολογία για γρήγορες ταχύτητες στο διαδίκτυο και με τη χρήση ηλεκτροκίνητων οχημάτων, τόσο από τις υπηρεσίες της εταιρείας, όσο και από τους μελλοντικούς κατοίκους και επισκέπτες. Είναι κάτι που θα το δούμε εν καιρώ.
Καταλήγοντας, η επένδυση του Ελληνικού, εκτός του ότι θα συνεισφέρει σε άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, αναμένεται να προσελκύσει επιπλέον 1 εκατ. τουρίστες ετησίως στην Αθήνα.