Η ρωσική και η βρετανική αυτοκρατορία πολέμησαν για τον έλεγχο του Αφγανιστάν τον 19ο αιώνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ενωση τον 20ό. Καθώς οι Ταλιμπάν ξαναπαίρνουν τα ηνία στην στρατηγικής σημασίας περίκλειστη χώρα, στο νέο Μεγάλο Παιχνίδι, το Πακιστάν έχει τον έλεγχο, με την σύμμαχό του Κίνα να επιδιώκει να εδραιώσει την θέση της στην περιοχή.
Το Πακιστάν έχει ισχυρούς δεσμούς με τους Ταλιμπάν και έχει κατηγορηθεί ότι υποστήριξε την ισλαμιστική οργάνωση κατά της αφγανικής κυβέρνησης στην Καμπούλ που στήριζαν οι ΗΠΑ. Το Ισλαμαμπάντ αρνείται τις κατηγορίες. Οταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την αφγανική πρωτεύουσα, ο Πακιστανός πρωθυπουργός Ιμραν Καν δήλωσε ότι οι Αφγανοί «έσπασαν τις αλυσίδες της σκλαβιάς».
Καθώς οι Ταλιμπάν συζητούν για να αποφασίσουν το μοντέλο διακυβέρνησης του Αφγανιστάν, δημοσιεύματα αναφέρουν πως στις διαβουλεύσεις εμπλέκονται Πακιστανοί αξιωματούχοι.
Σύμφωνα με τπν εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών του Πακιστάν, το Ισλαμαμπάντ επιθυμεί μια ολοκληρωτική πολιτική διευθέτηση στο Αφγανιστάν που θα διασφαλίσει την ειρήνη και την σταθερότητα στην περιοχή, προσθέτοντας ωστόσο πως «ο καθοριστικός ρόλος παραμένει στα χέρια των Αφγανών».
Η Κίνα που δεν έχει στο παρελθόν αναμειχθεί στο Αφγανιστάν, αλλά ταυτόχρονα διατηρεί μια ισχυρή συμμαχία με το Πακιστάν, προσφέρει «κλάδο ελαίας» προς τους Ταλιμπάν, δελεασμένη από τον αναξιοποίητο ορυκτό πλούτο του Αφγανιστάν και ειδικότερα από τα μεγάλα αποθέματα λιθίου, συστατικού απαραίτητου στην βιομηχανία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η Κίνα προσδοκά επίσης να ενισχύσει την ασφάλεια της χερσαίας διόδου που την ενώνει με το Πακιστάν μέσα από τα όρη Καρακορούμ.
Τέλος η Ινδία, ο παραδοσιακός εχθρός του Πακιστάν, βρίσκεται σε στρατιωτική διένεξη με την Κίνα γύρω από τα διαφιλονικούμενα σύνορά τους εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο.
Η Ινδία ήταν από τους βασικούς υποστηρικτές του προηγούμενου καθεστώτος της Καμπούλ ( σ.σ του προέδρου Γανί που τράπηκε σε φυγή). Καθώς το Πακιστάν και η Κίνα γίνονται παίκτες-κλειδιά στο υπό την κυριαρχία των Ταλιμνπάν, Αφγανιστάν, η ανησυχία στο Νέο Δελχί αυξάνεται,
Βασικός στόχος της Κίνας η θωράκιση της επαρχίας Σιντζιάνγκ
Η Κίνα ισχυρίζεται πως προσεγγίζει τους Ταλιμπάν κυρίως για την προστασία της δυτικής της επαρχίας Σιντζιάνγκ από τους αντάρτες του Ισλαμικού Κινήματος του Τουρκεστάν, οι οποίοι μπορεί να αναζητήσουν καταφύγιο στο έδαφος του Αφγανιστάν.
«Την ώρα που το Πακιστάν μπορεί να σκέφτεται να χρησιμοποιήσει την διείσδυσή του στο Αφγανιστάν εναντίον της Ινδίας, αυτό δεν ισχύει απαραίτητα και για την Κίνα», λέει ο Τζανγκ Λι, καθηγητής Νοτιοασιατικών Σπουδών στο Sichuan University.
«Βασική επιδίωξη της Κίνας τώρα είναι η εγκαθίδρυση ενός πολυμερούς και, μετριοπαθούς καθεστώτος από τους ταλιμπάν, έτσι ώστε η τρομοκρατία να μην διαχυθεί προς τη Σιντζιάνγκ και την ευρύτερη περιοχή. Οποιαδήποτε άλλη επιδίωξη πέραν αυτού μένει να φανεί».
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ισχυρίζεται ότι το Ισλαμικό Κίνημα του Τουρκεστάν δεν υφίσταται πλέον ως επίσημη οργάνωση και ότι είναι ένα πρόσχημα που η Κίνα χρησιμοποιεί για την καταστολή ποικίλων μουσουλμανικών εθνοτικών ομάδων, ανάμεσά τους και οι Ουιγούροι του Σιντζιάνγκ. Η Κίνα αρνείται τους αμερικανικούς ισχυρισμούς.
Η Κίνα προσφέρει την προοπτική τριών στοιχείων που χρειάζονται οι Tαλιμπάν για να κυβερνήσουν το Αφγανιστάν: διπλωματική αναγνώριση, υποδομές και οικονομική βοήθεια, λέει ο Μπράχμα Τσελάνι, καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών στο Κέντρο Πολιτικής Ερευνας του Νέου Δελχί.
«Μία οπορτουνιστική Κίνα είναι βέβαιο ότι θα εκμεταλλευθεί τις εξελίξεις για να διεισδύσει στρατηγικά στο πλούσιο σε ορυκτούς πόρους Αφγανιστάν και να εμβαθύνει την δείσδυσή της στο Πακιστάν, το Ιράν και την Κεντρική Ασία».
Πικρές αναμνήσεις
Στο Πακιστάν, υπήρξε μεγάλος ενθουσιασμός με την αμηχανία της Ινδίας έπειτα από τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, λέει ο Ραζά Αχμεντ Ρουμί, πολιτικός σχολιαστής, που διδάσκει στο Ithaca College της Νέας Υόρκης. Οι δύο χώρες έχουν πολεμήσει τρεις πολέμους από την ανεξαρτησία τους το 1947.
«Οι πανηγυρισμοί στο Πακιστάν, που αποτυπώθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις τηλεοπτικές οθόνες, συνδέονται με την διάλυση της ινδικής επιρροής, καθώς πολιτικοί κύκλοι θεωρούσαν τους στενούς δεσμούς του αφγανιού προέδρου Ασράφ Γάνι με την Ινδία απειλή.
Η Ινδία έχει δυσάρεστες αναμνήσεις από την προηγούμενη περίοδο διακυβέρνησης των Ταλιμπάν και τους στενούς δεσμούς τους με το Πακιστάν.
Το 1999 αεροσκάφος της Indian Airlines καταλήφθηκε με αεροπειρατεία και τελικά προσγειώθηκε στην επαρχία Κανταχάρ στο νότιο Αφγανιστάν. Το Νέο Δελχί αναγκάσθηκε να απελευθερώσει τρεις Πακιστανούς τρομοκράτες από τις ινδικές φυλακές με αντάλλαγμα την επιστροφή όλων των επιβατών. Οι Ταλιμπάν επέτρεψαν στους αεροπειρατές και στους τρεις τρομοκράτες να επιστρέψουν στο Πακιστάν.
«Η σημερινή μας θέση είναι η θέση της προσαρμογής στην πραγματικότητα. Πρέπει να παίξουμε ένα μακροχρόνιο παιγνίδι στο Αφγανιστάν. Δεν έχουμε κοινά σύνορα, αλλά έχουμε συμφέροντα εκεί», δηλώνει ο Ζαγιάντ Πρασάντ, πρώην πρεσβευτής της Ινδίας στην Καμπούλ.
Τον περασμένο χρόνο, καθώς οι Ταλιμπάν αναδύθηκαν ως κυρίαρχη δύναμη και διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των ΗΠΑ ξεκίνησαν στην Ντόχα, ινδοί διπλωμάτες είχαν ανοικτή γραμμή μαζί τους.
«Μιλάμε με όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές», δήλωσε ένα από τους ινδούς διπλωμάτες, χωρίς να προχωρήσει σε λεπτομέρειες για τις συνομιλίες. Υπάρχει κριτική στην Ινδία ότι το Νέο Δελχί έβαλε όλα τα αυγά στο καλάθι της κυβέρνησης Γάνι όταν οι ΗΠΑ ξεκίνησαν συνομιλίες με τους ταλιμπάν και ότι καθυστέρησε πολύ.
Δεν έχει χαθεί το παιχνίδι για την Ινδία
Ωστόσο, η Ινδία ως σημαντικός οικονομικός παράγοντας , μπορεί να είναι ελκυστική για τους Ταλιμπάν, οι οποίοι θα επιδιώξουν να αποφύγουν την υπερεξάρτηση από την Κίνα, λέει.
Η Ινδία ”τρέχει” αναπτυξιακά προγράμματα σε κάθε μία από τις 34 επαρχίες του Αφγανιστάν, μικρά και μεγάλα, ανάμεσά τους η ανέγερση του κτιρίου του κοινοβουλίου στην Καμπούλ, στο οποίο εισέβαλαν οι Ταλιμπάν την περασμένη εβδομάδα.
Η Μίρα ΜακΝτόναλντ, συγγραφέας τριών βιβλίων για την Νότια Ασία και πρώην δημοσιογράφος του Reuters θεωρεί ότι οι εξελίξεις αποτελούν πισωγύρισμα για την Ινδία, αλλά όχι και το τέλος του παιχνιδιού για το Νέο Δελχί.
«Δεν είναι η επανάληψη του παρελθόντος. Ολοι θα είναι πολύ πιο προσεκτικοί αυτή την φορά για να μην αφήσουν την ισλαμική τρομοκρατία στο Αφγανιστάν να εκραγεί όπως συνέβη πριν από την 11η Σεπτεμβρίου».
«Επιπλέον, η Ινδία είναι πολύ περισσότερο ισχυρή οικονομικά απ′ ότι το Πακιστάν αυτη τη φορά».
Πηγή: Reuters