«... Νομίζω πως σήμερα η εξουσία έχει πάρει τα μαθήματα της από την εποχή του Ουγκώ και γίνεται πιο ελαστική και μαλακή για να μπορεί να σφίγγει περισσότερο. Όπως ένας βόας».
Με σπουδές στο τμήμα Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και στη συνέχεια στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και μία στενή σχέση με τη μουσική και κατ′ επέκταση το μιούζικαλ -«Οι καμπάνες του Edelweiss», «Jesus Christ Superstar», «Εβίτα», αλλά και την αριστοφανική «Ειρήνη»- ο Αιμιλιανός Σταματάκης, πρωταγωνιστής στην παράσταση «Ο άνθρωπος που γελά», που παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του συνθέτη, σκηνοθέτη και αναπληρωτή καλλιτεχνικού διευθυντή της Πρώτης Κρατικής Σκηνής, Θοδωρή Αμπατζή μιλά στη HuffPost Greece για τον ρόλο του στο βαθιά πολιτικό έργο του Βικτώρ Ουγκώ.
Ο άνθρωπος που γελά δημοσιεύτηκε το 1869, δύο μόλις χρόνια πριν την εξέγερση της Παρισινής Κομμούνας, αποκαλύπτοντας πίσω από μια πλοκή που ανάγει τον έρωτα σε κινητήριο δύναμη, κάθε ζήτημα -κοινωνική ανισότητα, αλλοτρίωση από την επαφή με την εξουσία, πολιτική ευθύνη του ανθρώπου για παρέμβαση, συντριβή του ατόμου έναντι του συστήματος.
«Άλλωστε ο άνθρωπος που γελά, δεν γελά ποτέ από επιλογή. Το χαμόγελό του αντικατοπτρίζει την παραμόρφωση που επιφέρει η εξουσία με τον πιο ακραίο και ευθύ τρόπο».
-Ποιος είναι ο άνθρωπος που γελά; Ποια είναι η ιστορία του;
Μια μέρα κάποιοι παράτησαν ένα παιδί 11 χρονών μέσα στην ερημιά του Portland της Αγγλίας του 17ου αιώνα. Ήταν ένα αγόρι που είχε υποστεί εγχείρηση στο πρόσωπο ώστε να φαίνεται πως πάντοτε γελάει.
Παρά την μοναξιά και το κρύο το παιδί αυτό επιβίωσε, για να μεγαλώσει ως πλανόδιος σαλτιμπάγκος, προκειμένου να βγάζει το ψωμί του, αυτό δηλαδή για το οποίο τον προόριζαν αυτοί που τον παραμόρφωσαν. Τη διασκέδαση των άλλων.
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, τον αναγνώρισαν, ως μοναδικό και νόμιμο απόγονο ευγενικής οικογένειας με τίτλους και πολιτική δύναμη, πατρίκιο, πρίγκιπα, βαρόνο και μαρκήσιο. Κατ′ επέκταση, μέλος της Βουλής της τότε Αγγλίας.
Αυτός ο άνθρωπος που για πολιτικούς λόγους υπέστη την ύστατη πτώση, επιστρέφει στην Βουλή των ευγενών έχοντας ζήσει την βαθιά φτώχεια και την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
“«Το γέλιο μου είναι προϊόν βασανιστηρίων»”
Όλα όσα έχει να τους πει είναι η κραυγή της ανθρωπότητας και της μεγάλης απελπισίας την οποία αντιπροσωπεύει ως ο υπέρλαμπρος εκπρόσωπος της ασχήμιας και της αδικίας.
Αυτός είναι ο άνθρωπος που γελά.
-Δεν είναι από τα δημοφιλή έργα του Ουγκώ. Το γνωρίζατε πριν σας κάνει την πρόταση ο Θοδωρής Αμπαζής;
Το είχα μόνο ακούσει χωρίς να το έχω διαβάσει ποτέ. Γι′ αυτό και θεωρώ αυτήν τη συνεργασία ένα δώρο. Αποδείχθηκε πιο ισχυρό κάτι που δεν γνώριζα και με άγγιξε όσο ποτέ άλλο έργο, ακριβώς γιατί υπήρχε το στοιχείο της ανακάλυψης.
-Σε όσους έρθουν να δουν την παράσταση έχοντας κατά νου την ταινία του Ζαν-Πιερ Αμερί, τι θα λέγατε;
Υπάρχουν κάποια συγγενικά στοιχεία αισθητικής και εικαστικής προσέγγισης, όμως η παράσταση την οποία συνθέτει ο Θοδωρής αν και πολύ κινηματογραφική δεν έχει χρονολογία και εποχή. Αφενός αυτό δημιουργεί μεγάλες διαφορές, όχι μόνο στον τρόπο αφήγησης που είναι ούτως ή άλλως μια ρυθμική παρτιτούρα, (που καμία σχέση δεν έχει με την ταινία), αλλά και μεγάλη διαφορά στην οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε την ιστορία.
“Δεν μπορείς νομίζω να κρίνεις τα σχόλια που κάνουν οι άλλοι για σένα”
Με λίγα λόγια η ταινία του Jean-Pierre Ameris δεν αφορά τόσο την Ελλάδα του 2019, όσο η παράσταση του Θοδωρή Αμπαζή. Αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός του θεάτρου.
-Η πιο τραγική στιγμή του Γκουινπλέν;
Η πιο τραγική στιγμή του Γκουινπλέν αισθάνομαι πως είναι όταν, αφού έχει συνειδητοποιήσει γιατί του έχει συμβεί ό,τι του έχει συμβεί, οι πράξεις του, παρά το γεγονός πως τις κάνει με τις καλύτερες των προθέσεων, τον οδηγούν όχι μόνο στο να μην καταφέρει τίποτα αλλά να χάσει και τους δικούς του ανθρώπους για πάντα.
-Ποιά φράση του συμπυκνώνει την κορύφωση της περιπέτειάς του;
«Το γέλιο μου είναι προϊόν βασανιστηρίων».
-Στο τέλος της ημέρας η αναλγησία της εξουσίας παραμένει το ίδιο σκληρή και άκαμπτη από την εποχή του Ουγκώ;
Όχι. Νομίζω πως σήμερα η εξουσία έχει πάρει τα μαθήματα της από την εποχή του Ουγκώ και γίνεται πιο ελαστική και μαλακή για να μπορεί να σφίγγει περισσότερο. Όπως ένας βόας.
-Η ομορφιά εμπνέει, λατρεύεται, θεοποιείται -παραμένει εις τους αιώνες των αιώνων το αδιαμφισβήτητο «εισιτήριο ελευθέρας». Για παράδειγμα, τα συνηθέστερα σχόλια για εσάς είναι ωραίος, ταλαντούχος και ροκ.
Δεν μπορείς νομίζω να κρίνεις τα σχόλια που κάνουν οι άλλοι για σένα. Όλα αυτά είναι ωραίοι σχολιασμοί και κάπως χαριτωμένοι. Γενικά κρατάω μια απόσταση από το χαριτωμένο, ενώ με έλκει το ουσιώδες ή στοχευμένο.
-Aπό την άλλη, η «ασχήμια» ή, εάν θέλετε το «παράδοξο», έχει τη δική του απρόβλεπτη δύναμη, όσο και εάν εκ πρώτης απωθεί. Ο Γκουινπλέν το γνωρίζει; Πώς διαχειρίζεται τη δύναμη αυτή;
Διαβάζοντας το έργο φανταζόμουν, πως αυτή η παραμορφωμένη όψη του Γκουινπλέν, αποτελούσε πάντοτε την δύναμη του και το όπλο του απέναντι στον κόσμο. Νομίζω είναι το λαμπρό παράδειγμα του «ό,τι δε με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό» του Νίτσε.
Αυτή η ασχήμια και το αναπάντεχο της ήταν η δύναμη που τον έκανε να επιβιώνει και να συνεχίζει να προχωράει προκειμένου να απαντήσει αυτό το μεγάλο «γιατί» που έβραζε μέσα του.
-Ποιοί είναι οι τρεις πιο σημαντικοί (μέχρι στιγμής) ρόλοι σας;
Ο Άνθρωπος Που Γελά ήρθε κάπως έτσι αναπάντεχα στην πρώτη θέση για μένα.
Στη συνέχεια θα έβαζα τον Julian από τις Καμπάνες του Edelweiss και αυτό ακριβώς διότι είναι πολύ συγγενικοί ρόλοι αυτοί οι δύο.
Τρίτος, εφόσον μιλάμε για σημαντικότητα, θα έλεγα πως είναι ο Che, στο Evita, λόγω της πολιτικής υπόστασης του.
-Και για φινάλε: Ποια συναυλία δεν θα χάσετε με τίποτα το καλοκαίρι;
Ίσως παρευρεθώ στη συναυλία των Manowar καθαρά για συναισθηματικούς λόγους και για να τιμήσω τα εφηβικά χρόνια μου μαζί με την παρέα μου.
Info
«Ο άνθρωπος που γελά»
Μια μουσικοθεατρική σύνθεση του Θοδωρή Αμπαζή, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βικτώρ Ουγκώ.
Λονδίνο, αρχές του 18ου αιώνα. Μια αυστηρά δομημένη, αριστοκρατική κοινωνία με απολύτως διακριτά όρια μεταξύ των τάξεων. Ο πλούτος και η υψηλή θέση στην ιεραρχία προκαλεί αλαζονεία. Ο λαός, άνθρωποι εξαθλιωμένοι, άβουλοι, τρομοκρατημένοι, χωρίς διάθεση για αντίσταση και κάποιες φορές χωρίς ελπίδα. Σε αυτό το σκληρό περιβάλλον, ο Γκουίνπλεϊν, ένας νεαρός άνδρας με παραμορφωμένο πρόσωπο -ένα μόνιμα χαραγμένο χαμόγελο ως εκδίκηση από τον βασιλιά-, βιώνει έναν αγνό και αληθινό έρωτα με την τυφλή Ντία. Η σχέση τους φαίνεται να είναι ό,τι πιο σημαντικό για εκείνον. Ως μέλος ενός θιάσου, σύντομα, θα γίνει διάσημος λόγω της ιδιαιτερότητάς του. Η τύχη όμως παίζει τα πιο τρελά παιχνίδια: όταν βρεθεί σε θέση ισχύος και τολμήσει να υψώσει το ανάστημά του θα βρεθεί αντιμέτωπος με την αναλγησία των ισχυρών.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Ντορέτα Πέππα
Διασκευή - Λιμπρέτο: Έλσα Ανδριανού
Σύνθεση-Σκηνοθεσία: Θοδωρής Αμπαζής
Σκηνογραφία: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Χορογραφία: Αγγελική Στελλάτου
Φωτισμοί: Nίκος Σωτηρόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτης: Ελεάνα Τσίχλη
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Β΄ Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Ζαφειροπούλου
Γ ’Βοηθόςσκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Καρδακάρης
Φωτογράφος παραστάσεις: Ελίνα Γιουνανλή
Διανομή
Θανάσης Ακοκκαλίδης, Νέλη Αλκάδη, Διονύσης Βερβιτσιώτης, Θανάσης Βλαβιανός, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Μαρία Δελετζέ, Αντιγόνη Δρακουλάκη, Πάρις Θωμόπουλος, Κώστας Κορωναίος, Ελίτα Κουνάδη, Νέστωρ Κοψιδάς, Δαυίδ Μαλτέζε, Ελένη Μπούκλη, Παναγιώτης Παναγόπουλος, ΕβελίναΠαπούλια, Αρετή Πασχάλη, Αιμιλιανός Σταματάκης, Λυδία Τζανουδάκη, Σπύρος Τσεκούρας, Δήμητρα Χαριτοπούλου, Βαγγέλης Ψωμάς
Μουσικοί:
Κιθάρες: Γιάννης Αναστασάκης
Τσέλο: Σοφία Ευκλείδη
Πιάνο: Θοδωρής Κοτεπάνος
Κρουστά: Ιάκωβος Παυλόπουλος
Κοντραμπάσο: Θάνος Πολυμενέας Λιοντήρης
Εθνικό Θέατρο - Θέατρο Rex «Μαρίκα Κοτοπούλη», Πανεπιστημίου 48, τηλ. 210.3305074, 210.7234567 (μέσω πιστωτικής κάρτας), στο www.ticketservices.gr και στο tickets.public.gr
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Tετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 20:30
Κυριακή στις 19:00
Τιμές εισιτηρίων:
Τετάρτη και Πέμπτη: 15 ευρώ
Παρασκευή: 13 ευρώ
Σάββατο και Κυριακή: 18 ευρώ πλατεία, Θεωρεία και Α΄ εξώστης 15 ευρώ