Στο Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) της Χάγης εξετάζεται μια εξαιρετικά σημαντική υπόθεση που μπορεί να αποσαφηνίσει τις νομικές ευθύνες των κυβερνήσεων σε σχέση με την κλιματική κρίση.
Το ICJ θα ακούσει μαρτυρίες από σχεδόν 100 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Βανουάτου, του νησιωτικού κράτους του Ειρηνικού που εκκίνησε την διαδικασία για την λήψη σχετικής νομικής γνωμοδότησης.
Κατά την ακροαματική διαδικασία επιχειρείται να δοθεί απάντηση σε βασικά ερωτήματα σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν οι χώρες για να καταπολεμήσουν την κλιματική κρίση και τι οφείλουν να πράξουν για ανταποκριθούν στην αποκατάσταση των καταστροφών που συνδέονται με την άνοδο της θερμοκρασίας.
Αν και η όποια απόφαση δεν είναι νομικά δεσμευτική, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ισχυρό νομικό όπλο για την έκβαση πολλών αγωγών που κατατίθεται ανά τον κόσμο και αφορούν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως επισημαίνει το BBC.
Η ιδέα να ζητηθεί από το Διεθνές Δικαστήριο να εκδώσει νομική γνωμοδότηση προτάθηκε αρχικά από φοιτητές νομικής στα Φίτζι πριν από πέντε χρόνια. Στη συνέχεια την ενστερνίστηκε το Βανουάτου, αυτό το μικρό νησιωτικό κράτος με την τόση πικρή εμπειρία από τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας και της συνακόλουθης στάθμης της θάλασσας.
Πέρυσι, περίπου το 80% του πληθυσμού επηρεάστηκε άμεσα από έναν διπλό κυκλώνα. Η έκταση των καταστροφών ώθησε την κυβέρνηση να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για έξι μήνες.
Υπό την πίεση του Βανουάτου και πολλών άλλων κρατών, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ παρέπεμψε δύο σημαντικά ζητήματα για το κλίμα στο ICJ.
Αυτά σχετίζονται με τις υποχρεώσεις που έχουν οι χώρες βάσει του διεθνούς δικαίου για την προστασία του κλίματος της Γης από τις ρυπογόνες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά ζήτησαν επίσης από το δικαστήριο να αποφανθεί για τις νομικές συνέπειες αυτών των υποχρεώσεων σε περιπτώσεις όπου τα κράτη ”με τις πράξεις ή/και τις παραλείψεις τους προκάλεσαν σημαντική βλάβη στο κλίμα και γενικότερα στο περιβάλλον”.
Το Βανουάτου ήταν πρώτη χώρα που κατέθεσε κατά την ακροαματική διαδικασία της Δευτέρας στην Χάγη της Ολλανδίας.
″Είμαστε στην πρώτη γραμμή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής”, δήλωσε ο Ραλφ Ρεντζενβάνου ειδικός απεσταλμένος της χώρας, μιλώντας σε δημοσιογράφους. ”Η έκκλησή μας για μια συμβουλευτική γνωμοδότηση από το ICJ για την κλιματική αλλαγή έρχεται σε μια κομβική στιγμή... που θα καθορίζει ξεκάθαρα τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις για τη δράση για το κλίμα”.
Ενώ η απόφαση του δικαστηρίου δεν είναι δεσμευτική, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε άλλες νομικές υποθέσεις στις οποίες μικρά νησιωτικά κράτη ζητούν αποζημίωση από τον ανεπτυγμένο κόσμο για τις απώλειες και τις ζημιές που υπέστησαν ως αποτέλεσμα του ρεκόρ εκπομπών αερίων που θερμαίνουν για τις οποίες ευθύνονται.
Η δικαστική υπόθεση έρχεται μόλις μια εβδομάδα μετά το τέλος της συνόδου κορυφής για το κλίμα COP29 στο Αζερμπαϊτζάν. Η απόφαση που ελήφθη, ώστε οι πλουσιότερες χώρες να διαθέτουν 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως ως χρηματοδότηση για το κλίμα έως το 2035 προκάλεσε οργή μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών που κατήγγειλαν ότι το ποσό ήταν πλήρως ανεπαρκές για τις ανάγκες τους.
Στη Χάγη, το δικαστήριο θα ακούσει επίσης μια σειρά χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Κίνας, καθώς και εκπροσώπων του πετρελαιοπαραγωγού ομίλου OPEC.
Οι ακροάσεις θα διαρκέσουν έως τις 13 Δεκεμβρίου και η γνωμοδότηση αναμένεται το 2025.