Σε μια κατηγορία όπλων που μέχρι τώρα ήταν στην αφάνεια φαίνεται να βασίστηκαν οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις για τη μεγάλη του αεροπορική επίθεση εναντίον του Ιράν στις 26 Οκτωβρίου: Τους εκτοξευόμενους από αέρος βαλλιστικούς πυραύλους (ALBM- Air Launched Ballistic Missiles).
Πάνω από 100 ισραηλινά μαχητικά επιτέθηκαν σε δεκάδες στόχους στο Ιράν, μεταξύ των οποίων συστήματα αεράμυνας και εγκαταστάσεις πυραύλων. Οι ALBM επέτρεψαν στα ισραηλινά μαχητικά να εξαπολύσουν τις επιθέσεις από μεγάλη απόσταση- από πιο μακριά από ό,τι ήταν σε θέση να αντιδράσουν οι αεράμυνες του Ιράν- με τους πυραύλους να ακολουθούν πορείες που καθιστούσαν ακόμα δυσκολότερη την αντιμετώπισή τους.
«Με βάση open source πληροφορίες και εικόνες από δορυφόρους φαίνεται πως η χρήση βαλλιστικών πυραύλων που εκτοξεύονται από αέρος έπαιξε κρίσιμο ρόλο στη στόχευση και αχρήστευση των ιρανικών συστημάτων αεράμυνας κατά την πρόσφατη επιχείρηση» είπε στο Business Insider ο Φρέντι Χουέιρι, αναλυτής διεθνούς ασφαλείας της εταιρείας RANE για τη Μέση Ανατολή.
Εικόνες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν κομμάτια ισραηλινών πυραύλων σε ιρανικό έδαφος, με Ιρανούς αξιωματούχους να ισχυρίζονται αρχικά πως η επίθεση είχε αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και ότι οι πύραυλοι είχαν «πολύ ελαφρές κεφαλές» (συγκριτικά με τους ιρανικούς βαλλιστικούς πυραύλους). Αναλυτές ωστόσο εξέφραζαν αμφιβολίες για το κατά πόσον χρειάστηκε καν να μπουν σε ιρανικό εναέριο χώρο τα ισραηλινά μαχητικά (μεταξύ των οποίων και F-35). Κάποιοι στόχοι ήταν στις επαρχίες Κουζεστάν και Ιλάμ, κοντά στα σύνορα, ενώ άλλες στην Τεχεράνη, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.
Πριν την επίθεση, σε διαρροή αμερικανικών εγγράφων γινόταν λόγος για έναν ισραηλινό ALBM, τον αποκαλούμενο Golden Horizon και ένα μακράς εμβέλειας drone, το RA-01. Άλλοι γνωστοί ισραηλινοί ALBM όπως οι Rocks, Rampage, Air LORA, έχουν εμβέλειες περίπου 300 χλμ, ενώ ο Blue Sparrow έχει περίπου 2.000 χλμ.
«O Golden Horizon πιθανότατα έχει την εμβέλεια για να χτυπήσουν τα ισραηλινά αεροσκάφη την Τεχεράνη χωρίς να χρειάζεται να μπουν στον ιρανικό εναέριο χώρο, απομακρύνοντας μεγάλο μέρος του κινδύνου από την εξίσωση» δήλωσε στο Business Insider ο Σεμπαστιέν Ρόμπλιν, δημοσιογράφος με εξειδίκευση στην πολεμική αεροπορία, προσθέτοντας ωστόσο πως «Ισραηλινοί αξιωματούχοι είπαν ότι κάποια ισραηλινά μαχητικά μπήκαν στον ιρανικό εναέριο χώρο...πτήσεις διείσδυσης ίσως βοήθησαν με τη στόχευση και την αξιολόγηση ζημιάς σε συγκεκριμένους στόχους, ή για επιθέσεις που απαιτούν μεγαλύτερη ακρίβεια». Γενικότερα, θεωρείται ότι μόνο F-35 και ενδεχομένως RA-01 μπήκαν στον ιρανικό εναέριο χώρο, ενώ τα F-15 και τα F-16 έμειναν σε απόσταση.
O Rampage είναι μήκους 4,7 μέτρων, οπότε δεν χωρά στις εσωτερικές αποθήκες οπλισμού του F-35. Ο Golden Horizon είναι αντίστοιχου μεγέθους, ίσως και μεγαλύτερος. Για να φέρει ένα F-35 τέτοια όπλα, θα έπρεπε να τα φέρει εξωτερικά, κάτι που θα ήταν σε βάρος των stealth δυνατοτήτων του, οπότε πιθανότατα χρησιμοποιήθηκαν μικρότερα όπλα, που μεταφέρονταν εσωτερικά. «Στοχεύοντας τους καλύτερους αντιαεροπορικούς πυραύλους του Ιράν- εξοντώνοντας πιθανότατα όλους τους εναπομείναντες ιρανικούς S-300- οι επιθέσεις άνοιξαν επίσης τον δρόμο για μελλοντικά πλήγματα, για επιχειρήσεις σε μικρότερη απόσταση με μειωμένο κίνδυνο» πρόσθεσε ο Ρόμπλιν. Επίσης, χτυπήθηκαν και εγκαταστάσεις ραντάρ, έτσι ώστε στο μέλλον η απειλή για την ισραηλινή αεροπορία από την ιρανική αεράμυνα να είναι ακόμα μικρότερη.
Πώς αναπτύχθηκαν οι ALBM
Οι βαλλιστικοί πύραυλοι εκτοξεύονται από εγκαταστάσεις εδάφους, ειδικά οχήματα μεταφοράς, υποβρύχια και πλοία. Όπως υπογραμμίζεται σε δημοσίευμα του Forbes, το Ισραήλ είχε αναπτύξει αρχικά τους ALBM για να «υποδύονται» βαλλιστικούς πυραύλους για σκοπούς δοκιμής του δικού του συστήματος αεράμυνας Arrow: Η «οικογένεια» των Sparrow (Blue Sparrow, Black Sparrow, Silver Sparrow) άρχισε την πορεία της ως στόχοι για το σύστημα Arrow- υποκατάστατα των πυραύλων Scud (σαν αυτούς που εκτόξευε το Ιράκ κατά τον πόλεμο του Κόλπου το 1991) και ιρανικών Shahab. Ωστόσο οι δυνατότητές τους και για άλλους σκοπούς δεν άργησαν να φανούν. Οι νεότεροι ισραηλινοί ALBM όπως ο Rocks ενσωματώνουν στοιχεία της σειράς Sparrow.
Μιλώντας στο Forbes, ο Χουέιρι τόνισε πως οι ALBM μπορούν να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και παρέχουν μεγάλα στρατηγικά πλεονεκτήματα, ειδικά όσον αφορά δυνατότητες «deep strike» σε διαφιλονικούμενα περιβάλλοντα, όπου ο χρόνος, η ακρίβεια και η ευελιξία παίζουν μεγάλη σημασία. Επιτρέπουν περισσότερους ελιγμούς αποφυγής στην πορεία για τους στόχους τους, ενώ, όπως τόνισε «μαχητικά ή βομβαρδιστικά μπορούν να μεταφέρουν τους ALBM πιο κοντά στους στόχους τους, επιτρέποντας σε αυτούς τους πυραύλους να καλύπτουν μεγαλύτερες αποστάσεις σε σχέση με αυτούς που εκτοξεύονται από το έδαφος: Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως ένας πύραυλος που εκτοξεύεται από αεροπλάνο έχει ήδη πλεονέκτημα ύψους και ταχύτητας κατά την εκτόξευσή του.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά τους καθιστούν ιδανικούς για το Ισραήλ- ειδικά δεδομένου ότι παρέχουν μεγαλύτερη επιχειρησιακή ευελιξία συγκριτικά με τους ιρανικούς βαλλιστικούς πυραύλους, καθώς (εφόσον μεταφέρονται πιο κοντά με αεροπλάνο) μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά στόχων σε πολύ μεγάλες αποστάσεις (ιδιαίτερα σημαντικό για το Ισραήλ, αν σκεφτεί κανείς τη μεγάλη έκταση του Ιράν). Μιλώντας στο Forbes ο Φεντερίκο Μπορσάρι, ειδικός σε θέματα άμυνας στο Centre for European Policy Analysis, σημείωσε ότι «ενώ το Ιράν μπορεί να προσπαθήσει να μεταφέρει συγκαλυμμένα εκτοξευτές βαλλιστικών πυραύλων μικρής εμβέλειας πιο κοντά στο Ισραήλ μέσω Ιράν και Συρίας, θα ήταν πολύ ριψοκίνδυνο δεδομένων των δυνατοτήτων του Ισραήλ σε επίπεδα πληροφοριών, παρακολούθησης και αναγνώρισης και της δυνατότητας καταστροφής φορτίων όπλων στην περιοχή...για αυτό και το Ιράν έχει βαλλιστικούς πυραύλους μέσης εμβέλειας (MRBM), οπότε η σύγκριση θα έπρεπε να είναι μεταξύ ALBM και MRBM».
Συνοψίζοντας, οι ALBM «διορθώνουν» κάποια από τα προβλήματα των πυραύλων cruise και των βαλλιστικών πυραύλων. Οι πύραυλοι cruise είναι υψηλής ακριβείας, ωστόσο είναι ευκολότεροι στόχοι για την αεράμυνα. Οι βαλλιστικοί είναι δυσκολότερο να αναχαιτιστούν, μα χαρακτηρίζονται από χαμηλή ακρίβεια και συνήθως εκτοξεύονται από γνωστά σημεία. Οι ALBM σαν τον Rampage (τον οποίο αναμένεται να αποκτήσουν και τα ελληνικά F-16) έχουν υψηλή ακρίβεια ενώ το ότι μεταφέρονται από αεροπλάνα σημαίνει ότι ο αντίπαλος δεν ξέρει από πού θα εκτοξευθούν και από πού θα έρθουν. Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Reuters, «το κύριο πλεονέκτημα ενός ALBM απέναντι σε έναν εκτοξευόμενο από αεροπλάνο πύραυλο cruise είναι η ταχύτητα για να υπερνικά άμυνες» είπε ο Τζέφρι Λιούις, διευθυντής του East Asia Nonproliferation Program στο James Martin Centre for Nonproliferation Studies, προσθέτοντας πως «το μειονέκτημα- η ακρίβεια- φαίνεται να έχει σε μεγάλο βαθμό λυθεί».
Η χρήση ALBM από το Ισραήλ αναμένεται να αυξήσει το ενδιαφέρον για απόκτηση τέτοιων πυραύλων, τους οποίους οι περισσότερες μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις έχουν αποφύγει, χάριν πυραύλων cruise ή βομβών ανεμοπορίας. Αν και πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η Βρετανία, πειραματίστηκαν με ALBM κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, σύμφωνα με το Reuters αυτή τη στιγμή μόνο το Ισραήλ, η Ρωσία και η Κίνα θεωρείται πως τους χρησιμοποιούν. Ένα στέλεχος αμυντικής βιομηχανίας είπε πως πολλές χώρες που έχουν όπλα ακριβείας έχουν ήδη τη δυνατότητα, αν το επιθυμούν, να ασχοληθούν με την ανάπτυξή τους, καθώς, στην ουσία, αποτελούν έναν νέο συνδυασμό τεχνολογιών καθοδήγησης, κεφαλών και πυραυλοκινητήρων (οπότε χώρες που βρίσκονται ήδη σε κάποια επίπεδα σε αυτούς τους τομείς θα έβρισκαν τα πράγματα ευκολότερα).
Αξίζει να σημειωθεί ότι επί δεκαετίες κάποιοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι ζητούσαν τη δημιουργία ενός σώματος που θα ήταν αρμόδιο για τους πυραύλους, υποστηρίζοντας πως το Ισραήλ δεν μπορούσε να στηρίζεται μόνο στην πολεμική του αεροπορία. Το 2018 ο τότε υπουργός Άμυνας Αβίγκντορ Λίμπερμαν είχε υποστηρίξει πως το Ισραήλ χρειαζόταν «μια εναλλακτική στην πολεμική αεροπορία» και δεν μπορούσε να έχει «όλα τα αυγά σε ένα καλάθι». Η χρήση ALBM από την ισραηλινή αεροπορία φαίνεται να δείχνει πως επετεύχθη κάποιος συμβιβασμός- κάτι που υποδεικνύεται και σε δημοσίευμα της Haaretz.
Με πληροφορίες από Business Insider, Reuters, Forbes ,Haaretz