Η τελευταία προειδοποίηση του ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να υπερασπιστεί τα ρωσικά εδάφη έχει καταστήσει ακόμη πιο αναγκαία την άμεση απάντηση σε ένα ούτως ή άλλως εξαιρετικά ανησυχητικό ερώτημα: Μπλοφάρει ή όχι ο πρώην κατάσκοπος της KGB;
Ο Πούτιν προειδοποίησε ότι δεν πρόκειται για μπλόφα και πολιτικοί, διπλωμάτες, και ειδικοί επί των πυρηνικών όπλων στη Δύση προσπαθούν να απαντήσουν εάν το εννοεί, αλλά εμφανίζονται διχασμένοι.
Κάποιοι λένε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα ή περισσότερα μικρότερα, τακτικά πυρηνικά όπλα για να προσπαθήσει να αποτρέψει μια στρατιωτική ήττα, να προστατεύσει την προεδρία του, να τρομάξει τη Δύση αλλά και να εκφοβίσει το Κίεβο σέρνοντας το στο τραπέζι της συνθηκολόγησης.
Η προειδοποίηση του Πούτιν μπορεί να σημαίνει ότι το Κρεμλίνο εξετάζει μια κλιμάκωση μετά την προσάρτηση τεσσάρων κατεχόμενων ουκρανικών περιοχών από τη Ρωσία, τις τρεις εκ των οποίων μόνο εν μέρει κατέχει και στις οποίες διεξήχθησαν παράνομα δημοψηφίσματα με το ερώτημα της ”ένταξης” στη Ρωσική Ομοσπονδία. Το ρωσικό κοινοβούλιο μάλιστα αναμένεται να κηρύξει τις περιοχές μέρος της Ρωσίας με την υιοθέτηση σχετικού νομοσχεδίου την Τρίτη 4 Οκτωβρίου.
Μόλις συμβεί αυτό, ανοίγει ο δρόμος για τη Μόσχα- πάντα κατά την οπτική του Κρεμλίνου- για ένα πιθανό αμυντικό χτύπημα εάν αισθανθεί ότι η περιοχή απειλείται σοβαρά.
Τι θα το έκανε το Πούτιν να σπάσει το ταμπού 77 ετών
Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση που θα έσπαγε το ”ταμπού για τα πυρηνικά” που κυριαρχεί από το 1945 (οπότε οι ΗΠΑ έριξαν ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι) και θα ήταν ένα σημάδι απελπισίας. Οπότε το εάν ο Πούτιν θα προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση ίσως εξαρτηθεί από το πόσο στριμωγμένος αισθάνεται με μια σύγκρουση που μέχρι στιγμής έχει ταπεινώσει την πρώην υπερδύναμη.
Ο Πούτιν βέβαια ελέγχει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας γενιάς υπερηχητικών όπλων και δέκα φορές περισσότερων τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Δύση, και οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ παίρνουν σοβαρά τις απειλές που διατυπώνει.
″Αν η επιλογή για τη Ρωσία είναι να πολεμήσει έναν πόλεμο που τον χάνει, να χάσει άσχημα και να πέσει ο Πούτιν ή κάποιο είδος πυρηνικής επίδειξης, δεν θα στοιχημάτιζα ότι δεν θα επέλεγε την πυρηνική επίδειξη”, έλεγε στο Reuters ο Τόνι Μπρέντον, πρώην πρέσβης της Βρετανίας στην Ρωσία τον Αύγουστο, προτού ο Πούτιν εντείνει τις προειδοποιήσεις του.
Στα πιο πρόσφατα σχόλιά του, ο Πούτιν προειδοποίησε ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να υπερασπιστεί τα ρωσικά εδάφη και κατηγόρησε τη Δύση ότι συζητά μια πιθανή πυρηνική επίθεση στη Ρωσία.
″Δεν πρόκειται για μπλόφα. Και όσοι προσπαθούν να μας εκβιάσουν με πυρηνικά όπλα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο ανεμοδείκτης μπορεί να στραφεί και να δείξει προς το μέρος τους”, είπε πριν λίγες μέρες ο ρωσος πρόεδρος.
Αυτή η ωμή ρητορική από το Κρεμλίνου διαφέρει σημαντικά από τα πολύ πιο διακριτικά μηνύματα περί πυρηνικών όπλων που προτιμούσαν να στέλνουν στην Δύση ύστεροι σοβιετικοί ηγέτες αφού ο Νικήτα Χρουστσόφ οδήγησε τον κόσμο στο χείλος του πυρηνικού πολέμου στην Κρίση των Πυραύλων της Κούβας το 1962.
Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν είπε, μιλώντας σε τηλεοπτικά δίκτυα την Κυριακή ότι η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν εκλάμβανε τα σχόλια του Πούτιν ”πολύ σοβαρά” και είχε προειδοποιήσει τη Μόσχα για τις ”καταστροφικές συνέπειες” από την χρήση πυρηνικών.
Η Ουάσιγκτον δεν έχει διευκρινίσει την πιθανή απάντησή της, αλλά η χρήση πυρηνικών από πλευρά της θα μπορούσε να προκαλέσει κλιμάκωση, γι′ αυτό οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι μια μαζική συμβατική επίθεση σε ρωσικά στρατιωτικά μέσα θα ήταν πιο πιθανή.
Ερωτηθείς εάν ο Πούτιν κινείται σοβαρά προς μια πυρηνική επίθεση, ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς είπε στο CBS την Τρίτη: ”Πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη το είδος των απειλών του Πούτιν, δεδομένου του τι διακυβεύεται”. Ο Μπερνς, ωστόσο, είπε ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ δεν είχαν απτές αποδείξεις ότι ο Πούτιν ετοιμαζόταν για χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων άμεσα.
Τι θα μπορούσε να αφορά η χρήση πυρηνικών από τη Μόσχα
Εάν ο Πούτιν διέταζε πυρηνικό χτύπημα εντός της Ουκρανίας, θα ήταν η πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων από τον Αύγουστο του 1945 όταν οι ΗΠΑ προχώρησαν στις ρίψεις ατομικών βομβών στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι.
Μικρότερης εμβέλειας όπλα και χαμηλότερης απόδοσης που εκτοξεύονται από θάλασσα, αέρα ή ξηρά θα μπορούσαν θεωρητικά να χρησιμοποιηθούν εναντίον ουκρανικών στρατιωτικών στόχων, αν και η αποτελεσματικότητά τους σε ένα τέτοιο σενάριο είναι θέμα συζήτησης μεταξύ εμπειρογνωμόνων επί στρατιωτικών θεμάτων.
Μια άλλη επιλογή, λένε, θα ήταν να πυροδοτήσει ο Πούτιν ένα τέτοιο όπλο σε μια απομακρυσμένη και ακατοίκητη περιοχή ή σε ένα υδάτινο σώμα, όπως η Μαύρη Θάλασσα, ως μια ανατριχιαστική επίδειξη προθέσεων.
Η ραδιενέργεια από ένα μικρό ρωσικό τακτικό όπλο θα μπορούσε να περιοριστεί σε περίπου ένα χιλιόμετρο, αλλά οι ψυχολογικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές σε όλο τον κόσμο.
”Αν έπρεπε να στοιχηματίσω χρήματα, πιθανότατα θα έβαζα στοίχημα 3:2 ότι δεν θα στρεφόταν στα πυρηνικά ακόμα κι αν αισθάνεται απελπισμένος, αλλά αυτές δεν είναι καλές πιθανότητες” σχολιάζει ο Ρίτσαρντ Κ.Μπετς, καθηγητής σπουδών πολέμου και ειρήνης στο Πανεπιστήμιο Columbia.
Υπό στενή παρακολούθηση από τις ΗΠΑ
Σε μια σαφή ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας, τα δεδομένα παρακολούθησης πτήσεων το Σάββατο έδειξαν ότι είχαν αναπτύξει τουλάχιστον δύο κατασκοπευτικά αεροσκάφη RS-135s Cobra Ball, που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της δραστηριότητας βαλλιστικών πυραύλων, κοντά στα ρωσικά σύνορα.
Ο Λόρενς Φρίντμαν, ομότιμος καθηγητής Πολεμικών Σπουδών στο King’s College του Λονδίνου, είπε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Μόσχα προετοιμάζεται για ένα πυρηνικό χτύπημα αυτή τη στιγμή και ότι η Ουάσιγκτον θα το ήξερε ”αρκετά γρήγορα” εάν υπήρχε τέτοια πιθανότητα.
Εκτίμησε επίσης όμως, ότι θα ήταν λάθος να εφησυχάζουμε για τις πυρηνικές προειδοποιήσεις του Πούτιν αν και δεν πιστεύει ότι έχει νόημα ο Πούτιν να καταφύγει σε χρήση πυρηνικών για να υπερασπιστεί τα υπό προσάρτηση ουκρανικά εδάφη.
″Να ξεκινήσει ένας πυρηνικός πόλεμος, να σπάσει αυτό το ταμπού που διαρκεί από τον Αύγουστο του 1945, για τόσο μικρά κέρδη και μάλιστα όταν οι Ουκρανοί έχουν πει δεν θα σταματήσουν να πολεμούν ούτως ή άλλως...φαίνεται πολύ περίεργο να το κάνει κάποιος”, είπε ο Φρίντμαν.
Δεδομένης της παράλογης φύσης της χρήσης πυρηνικών, εκτιμάται πως εφόσον η απειλή Πούτιν γινόταν πράξη, θα επρόκειτο για μια συναισθηματική απόφαση, μια πράξη απόγνωσης εφόσον είχε περιέλθεί σε μία κατάσταση που θα ένιωθε πως απειλείται.
″Μπορείτε να δείτε τις πιέσεις που δέχεται (ο Πούτιιν) και τη λογική του σχετικά με το πώς η χρήση ενός μικρού πυρηνικού όπλου μπορεί να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του” δηλαδή να ανατρέψει την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, να τρομάξει την Δύση και βγειαπό την δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει, επισημαίνει ο καθηγητής Μπετς.
Η ”υπαρξιακή μάχη” της Ρωσίας
Ο Πούτιν λέει ότι η Ρωσία δίνει μια υπαρξιακή μάχη στην Ουκρανία μετά από χρόνια ταπείνωσης στα χέρια μιας αλαζονικής Δύσης που θέλει να καταστρέψει την πρώην υπερδύναμη.
″Στην επιθετική αντιρωσική πολιτική της, η Δύση έχει ξεπεράσει κάθε όριο” είχε πει ο Πούτιν ήδη από τις 19 Σεπτεμβρίου 2021.
Τώρα, επτά μήνες μετά την ρωσική εισβολή, χιλιάδες έχουν σκοτωθεί, ο πόλεμος και οι κυρώσεις προκαλ επικίνδυνη άνοδο το πληθωρισμού παγκοσμίως ενώ βρισκόμαστε εν μέσω της χειρότερης αντιπαράθεσης Δύσης-Ρωσίας από την περίοδο κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου.
Πλέον, οι δυνάμεις του Πούτιν αντιμετωπίζουν μια σκληρή αντεπίθεση από ουκρανικές δυνάμεις που είναι οπλισμένες και εκπαιδευμένες από δυτικές χώρες. Όσο καλύτερα εξελίσσονται τα πράγματα για την Ουκρανία στο πεδίο της μάχης, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ο Πούτιν να στραφεί στα πυρηνικά, εξηγεί ο Μπετς.
Το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας επιτρέπει πυρηνικό χτύπημα μετά από «επιθετική ενέργεια κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας με συμβατικά όπλα όταν απειλείται η ίδια η ύπαρξη του κράτους».
Τα γεράκια του Κρεμλίνου λένε ότι η Δύση προσπαθεί να ανατρέψει τον Πούτιν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία στη Ρωσία από το 1999 και ο αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν είπε τον Μάρτιο ότι ο Πούτιν ”δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία”. Βέβαια ο Λευκός Οίκος στην συνέχεια υποστήριξε πως η δήλωση αυτή είχε σκοπό να προετοιμάσει τις δημοκρατίες ανά τον κόσμο για μια εκτεταμένη σύγκρουση με τη Ρωσία στο θέμα της Ουκρανίας και δεν αποτελούσε δήλωση υποστήριξης της όποιας αλλαγής εξουσίας στην Ρωσία.
Και τον Μάιο, ο Μπάιντεν είπε ότι προσπαθούσε να βρει λύση στο ότι ο Πούτιν δεν φαίνεται να έχει κάποια διέξοδο από τον πόλεμο στον οποίο έχει εμπλακεί στην Ουκρανία.
Ο δε Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι που προηγουμένως είχε απορρίψει τις ρωσικές προειδοποιήσεις περί χρήσης πυρηνικών, είπε στο CBS την Κυριακή ότι ο Πούτιν μπορεί τώρα να μιλά σοβαρά. ”Κοιτάξτε, ίσως μέχρι χθες χθες, να ήταν μπλόφα. Τώρα θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα”.