Ζούμε μια εποχή ανατροπών. Μια εποχή κατά την οποία διαλύεται σιγά σιγά, αλλά δίχως επιστροφή, ο κόσμος που είχαμε γνωρίσει μέχρι τώρα. Αυτός ο κόσμος δεν ήταν απαραίτητα ελκυστικός, αλλά αποτελούσε μια σταθερά, ένα σημείο αναφοράς, απέναντι στο οποίο μπορούσε κανείς να αντιπαρατεθεί ή να το αποδεχτεί.
Η σταθερότητα που αναφέρομε, έχει να κάνει με τα σύνορα και τις σφαίρες επιρροής· καλές ή κακές, ήταν αποκρυσταλλωμένες, οι πόλοι ήταν δύο, η Αμερική και η Ρωσία (υπό το μανδύα της Σοβιετικής Ένωσης), με πλειάδα κρατών στην αυλή της καθεμιάς, δίκην αυτοκρατοριών. Κάποιοι πόλοι εσωτερικά, κυρίως στο Δυτικό στρατόπεδο, δεν άλλαζαν τη μεγάλη εικόνα.
Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και η παγκοσμιοποίηση, δημιούργησαν αρχικά έναν, και στη συνέχεια περισσότερους πόλους ισχύος στο διεθνές σύστημα. Η απουσία αντιπάλου δέους ατόνησε την αίσθηση αναγκαιότητας του ΝΑΤΟ. Αλλά το κενό έχει την τάση να αναπληρώνεται, η Κίνα αναδύθηκε ως υπερδύναμη, η Ρωσία θέλησε να ανασυστήσει τη ζώνη επιρροής της, η Ευρασία προβάλλεται πια ως το αντίπαλο δέος της Δύσης.
Στο ιδεολογικό πεδίο, βλέπομε πως στον κόσμο επικρατούν απολυταρχικές δυνάμεις: Η Κίνα και η Ρωσία δεν έχουν δημοκρατικές διαδικασίες και η εξουσία αναπαράγεται μέσα από κλειστές διαδικασίες, αποκλεισμό πολιτικών αντιπάλων, με το λαό δίχως τη δυνατότητα να εκφράσει τη βούλησή του. Αντίστοιχα ισχύουν και ως προς τις λιγότερο ισχυρές δυνάμεις του Ευρασιατικού τόξου, υπολογίσιμες πάντως, Τουρκία και Ιράν. Η απολυταρχία εκφράζεται τόσο στο εσωτερικό, με καταπίεση του λαού, όσο και στο εξωτερικό, με επιθετικότητα απέναντι στους γειτονικούς λαούς, αλλά και με μια νέου τύπου αποικιοκρατία απέναντι σε φτωχότερες χώρες, που έχουν σημαντικές πρώτες ύλες.
Η επιθετικότητα των Αζέρων στον Καύκασο, των Ρώσων στην Ουκρανία, των Τούρκων προς όλα τα αζιμούθια με έμφαση αυτή την περίοδο στη Συρία, διαμορφώνει μια γενικότερη τάση αναθεωρητισμού: Τα σύνορα πρέπει να αλλάξουν και ο τρόπος είναι οι πόλεμοι.
Απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση, είδαμε μια συσπείρωση της Δύσης στην πρώτη φάση του πολέμου στην Ουκρανία: Το ΝΑΤΟ, το οποίο λίγο πριν χαρακτηριζόταν «κλινικά νεκρό», απέκτησε ξανά σημασία, τέτοια που παραδοσιακά ουδέτερες χώρες όπως η Σουηδία να ενταχθούν σ’ αυτό. Στο ιδεολογικό επίπεδο, η Δύση επιχειρούσε να προβάλει τις αξίες της Δημοκρατίας και της ελευθερίας γνώμης απέναντι στο Ευρασιατικό παράδειγμα.
Όμως, η τάση για μιαν απολυταρχική στροφή, φαίνεται πως εξαπλώνεται ευρύτερα: Η Δύση, παρά τους ισχυρούς δημοκρατικούς της θεσμούς, αλληθωρίζει εδώ και καιρό στον ολοκληρωτισμό σε δυο επίπεδα:
Το ένα είναι η πολιτική ορθότητα, στην παροξυστική της εκδοχή της κουλτούρας της αφύπνισης (woke). Μια νέα Ιερά Εξέταση, που επιβάλλει λογοκρισία, που αποκλείει την αντίθετη άποψη και θεσμικά στο όνομα της ελευθερίας και της ισονομίας, που επιδίδεται σε ένα κυνήγι μαγισσών, και που θέλει να αποδομήσει τις αξίες της δημοκρατίας και την κοινωνική συνοχή.
Το δεύτερο, ενθαρρυνόμενο από το πρώτο, είναι το ισλαμοφασιστικό φαινόμενο, που εκμεταλλεύεται τους δημοκρατικούς θεσμούς και τη φρασεολογία περί αντιρατσισμού, για να εγκαθιδρύσει μέσα στις Δυτικές κοινωνίες γκέτο αρχικά και να στραφεί εναντίον τους στη συνέχεια.
Απέναντι σε αυτή στην πλημμυρίδα του ολοκληρωτισμού στη Δύση, έπρεπε να υπάρξει αντίσταση. Μια αντίσταση που θα έχει δημοκρατικά και κοινοτικά χαρακτηριστικά. Και πράγματι, αναπτύχθηκε μια ιδεολογική τάση, με πληθώρα ιδεών, επιχειρημάτων και πρακτικών που αντιπαρατίθεται στην κουλτούρα της ακύρωσης και της αφύπνισης στη Δύση, αλλά και στις απολυταρχίες του Ευρασιατικού τόξου. Δεν ήταν όμως μόνο αυτή η τάση που αντιπαρατέθηκε στο Woke στη Δύση.
Υπήρξε και μια τάση που αντιπαρατέθηκε στο woke με μιαν απολυταρχική τοποθέτηση, αμφισβητώντας τις δημοκρατικές κατακτήσεις, θεωρώντας τις ίσως και υπεύθυνες της επέλασης του woke. Όμως τον ολοκληρωτισμό δεν τον αντιμετωπίζεις με ολοκληρωτισμό. Παρ’ όλα αυτά, η αδυναμία της δημοκρατικής αντίστασης απέναντι στις απολυταρχίες να συγκροτήσει ένα ξεχωριστό πόλο, οδήγησε στην επικράτηση εκδοχών όπως ο Τραμπ στην Αμερική (που πριν ακόμα αναλάβει έχει δώσει ένα στίγμα επιστροφής στον παλιό αμερικανικό ιμπεριαλισμό). Λογικά πιθανόν, καθώς οι Δημοκρατικοί κυριαρχούνταν από την κουλτούρα της αφύπνισης και οι αντίθετες φωνές περιθωριοποιούνταν σε αυτό το χώρο. Όμως η κατάσταση αυτή διαπερνά όλη τη Δύση: Οι δυνάμεις της ακροδεξιάς είναι αυτές που εκφράζουν την αντίθεση στο γουοκισμό, καθώς αυτές της αριστεράς, με ελάχιστες τιμητικές εξαιρέσεις, έχουν προσχωρήσει σε αυτόν. Έτσι όμως, απαντά στην απολυταρχία με μια νέα απολυταρχία, που έλκεται και από τα καθεστώτα του Ευρασιατικού τόξου.
Υπάρχει τρόπος άραγε να εκφράσομε μια δημοκρατική απάντηση στο κύμα του ολοκληρωτισμού που σαρώνει τον κόσμο μας; Θα το μάθουμε σύντομα, είτε θετικά είτε οδυνηρά, αλλά αν επικρατήσει τελικά αυτό και στη Δύση, θα είναι πολύ δύσκολο να το ρίξουμε.