«Πόσο παράξενη είναι η θέση μας εδώ στη Γη. Ο καθένας μας έρχεται για μια σύντομη επίσκεψη, χωρίς να γνωρίζει γιατί, αν και ορισμένες φορές φαίνεται να ανακαλύπτει έναν σκοπό. […] Υπάρχει βέβαια ένα πράγμα που γνωρίζουμε: Ότι ο άνθρωπος βρίσκεται εδώ για χάρη των άλλων ανθρώπων»*.
Η οριστική έκδοση της εξαιρετικά επιτυχημένης συλλογής ρήσεων και σκέψεων του Αϊνστάν, που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι πέντε γλώσσες, με τίτλο «Άλμπερτ Αϊνστάν, Η σοφία του για τη ζωή» κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά (Ανθολόγηση - Επιμέλεια Άλις Καλαπράις, μετάφραση Νίκος Αποστολόπουλος, εκδόσεις Πατάκη).
Χωρισμένο σε θεματικές ενότητες, το βιβλίο είναι μία περιδιάβαση στις απόψεις του κορυφαίου επιστήμονα για τη ζωή, την ειρήνη, τον πόλεμο και την ατομική βόμβα, την εκπαίδευση, αλλά και τον θάνατο.
Όπως έγραψαν οι New York Times «Όλοι εμείς που στερούμαστε τα διανοητικά και πνευματικά χαρίσματα του Αϊνστάιν οφείλουμε ευγνωμοσύνη στις εκδόσεις Princeton University Press για τον ‘εξανθρωπισμό’ του με αυτόν τον καινοτόμο τρόπο».
Η HuffPost Greece δημοσιεύει ενδεικτικά αποσπάσματα.
Για τη ζωή
Μόνο αν ζεις για τους άλλους αξίζεις να ζεις.
Απάντηση σε ερώτηση των συντακτών του Υouth, περιοδικού του Νέου Ισραήλ του Γουίλλιαμσπεργκ, Νέα Υόρκη. Αναφέρεται στην εφημερίδα New York Times, 20 Ιουνίου 1932. Αρχεία Αϊνστάιν 29-041.
Η ζωή του ατόμου έχει νόημα μόνο όταν αυτό βοηθά να γίνει ευγενέστερη και ωραιότερη η ζωή κάθε ανθρώπου. Η ζωή είναι ιερή, είναι δηλαδή η υπέρτατη αξία στην οποία υπόκεινται όλες οι άλλες αξίες.
Από το «Υπάρχει εβραϊκή άποψη;», 3 Αυγούστου 1932. Δημοσιεύτηκε στο Mein Weltbild (1934), σελ. 89-90. Αναδημοσιεύτηκε στο Ideas and Opinions, σελ. 185-187.
Κάθε ανάμνηση χρωματίζεται από το πώς έχουν σήμερα τα πράγματα, συνεπώς από μια απατηλή σκοπιά.
Γραμμένο το 1946 για το «Autobiographical Notes», σελ. 3.
Εάν Α είναι η επιτυχία στη ζωή, τότε Α = x + y + z, όπου x η εργασία, y το παιχνίδι και z το να κρατάς το στόμα σου κλειστό.
Ειπώθηκε στον Σάμιουελ Τζ. Γουλφ στο Βερολίνο το καλοκαίρι του 1929. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα The New York Times, 18 Αυγούστου 1929. Ο Αϊνστάιν συνήθιζε να λέει ότι καλό είναι να κρατά κανείς το στόμα του κλειστό.
Για την ειρήνη, τον πόλεμο, την ατομική βόμβα
Η μάχη που σήμερα ακόμα μαίνεται μάλλον δε θα έχει νικητή. […] Συνεπώς, δεν είναι μόνο ηθικά πρέπον αλλά μάλλον οδυνηρά αναγκαίο οι διανοούμενοι όλων των εθνών να επιστρατεύσουν τις δυνάμεις τους ώστε οι όροι της ειρήνης να μη γίνουν η αιτία των μελλοντικών πολέμων.
Από τη «Διακήρυξη προς τους Ευρωπαίους», η οποία προετοιμάστηκε στα μέσα του Οκτώβρη του 1914 από τους Γκέοργκ Νικολάι, Βίλελμ Φέρστερ και Αϊνστάιν ως απάντηση σε μια διακήρυξη που είχε νωρίτερα δημοσιευτεί και υποστήριζε τις δικαιολογίες των Γερμανών για ενέργειες που είχαν διαπράξει στις πρώτες φάσεις του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. CPAE, τόμ. 6, έγγρ. 8.
Δεν είχα την παραμικρή συμμετοχή στην κατασκευή [της ατομικής βόμβας], την παραμικρή. Ενδιαφέρομαι για τη βόμβα όσο όλοι οι άλλοι άνθρωποι, ίσως λίγο περισσότερο.
Από συνέντευξη στον Ρίτσαρντ Τζ. Λιούις, New York Times, 12 Αυγούστου 1945.
Για τον θάνατο
Πήρα την οριστική απόφαση να πεθάνω, όταν έρθει η ώρα μου, με την ελάχιστη ιατρική περίθαλψη, και ως τότε να κάνω όσες αμαρτίες αντέχει η άρρωστη καρδιά μου.
Στην Έλσα Αϊνστάιν, 11 Αυγούστου 1913. CPAE, τόμ. 5, έγγρ. 466.
Θέλω να φύγω όταν το θελήσω. Δεν είναι ωραίο να παρατείνεται τεχνητά η ζωή. Εγώ πήρα το μερίδιό μου· τώρα ήρθε η ώρα να φύγω. Θα το κάνω με κομψότητα.
Αναφέρεται από την Έλεν Ντούκας στην επιστολή της στον Άμπραχαμ Πάις, βιογράφο του Αϊνστάιν, 30 Απριλίου 1955. Βλ.Pais, Subtle Is The Lord, σελ. 477. (Η εκδοχή της Έλεν Ντούκας για τις τελευταίες μέρες του Αϊνστάιν είναι ελαφρώς διαφορετική: «Πόσο αναξιοπρεπές [να υποβληθώ στην προτεινόμενη
επέμβαση]. Θα φύγω όταν θα το θελήσω – κομψά!». Βλ. Calaprice, The New Quotable Einstein, επίμετρο, για τη μεταφρασμένη στα αγγλικά περιγραφή, ή τα Αρχεία Αϊνστάιν 39-071 για την πρωτότυπη στα γερμανικά.)
Ο θάνατος είναι μια πραγματικότητα. […] Η ζωή τελειώνει οριστικά όταν το υποκείμενο παύει να επηρεάζει, μέσω των πράξεών του, το περιβάλλον του. […] Δεν μπορεί πλέον να προσθέσει ούτε ένα γιώτα στο σύνολο της εμπειρίας του.
Από συνέντευξη με τον Τζ. Σ. Βίρεκ, «Τι σημαίνει η ζωή για τον Αϊνστάιν», Saturday Evening Post, 26 Οκτωβρίου 1929· αναδημοσιεύεται στο Viereck, Glimpses of the Great, σελ. 444- 445.
Η Άλις Καλαπράις, η οποία ανθολόγησε τα κείμενα και ανέλαβε την επιμέλεια, έχει εργαστεί επί σειρά ετών ως κύρια επιμελήτρια στις εκδόσεις Princeton University Press και συμμετείχε στην έκδοση των Απάντων του Άλμπερτ Αϊστάιν από την έναρξη του εκδοτικού εγχειρήματος. Έχει διορθώσει και επιβλέψει την παραγωγή όλων των τόμων και διηύθυνε το πρόγραμμα μετάφρασης τους, το οποίο επιχορηγήθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών. Είναι συγγραφέας δημοφιλών βιβλίων για τον Αϊστάιν και έχει λάβει το βραβείο Literary Market Place για το έργο της στην επιμέλεια ακαδημαϊκών εκδόσεων.
* Εναρκτήρια λόγια από «Το πιστεύω μου», Forum and Century 84 (1930), σελ. 193-194. Βλ. Rowe και Schulmann, Einstein on Politics, σελ. 226-230, για ολόκληρο το κείμενο και περαιτέρω πληροφορίες. Διαφορετικές εκδοχές έχουν εμφανιστεί σε διάφορες δημοσιεύσεις, ορισμένες φορές υπό τον τίτλο «My Credo».