Οι Αμερικανικές προεδρικές εκλογές της 5 Νοεμβρίου, εκτός από κρίσιμες λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών, θα μείνουν στην σύγχρονη ιστορία της χώρας ως οι πιο δαπανηρές.
Αν ισχύει αυτό που συνηθίζουν να λένε οι Αμερικάνοι «show me the money» τότε ίσως μπορεί να προβλέψει κανείς τον επόμενο ένοικο του Λευκού Οίκου.
Όταν ο Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε την παραίτησή του από την προεδρική κούρσα, ανοίγοντας το δρόμο για την Κάμαλα Χάρις απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ, προκλήθηκε μια τεράστια ροή μετρητών προς τους Δημοκρατικούς. Μέσα σε 24 μόλις ώρες, αφότου η Χάρις ανακοίνωσε την υποψηφιότητά της, 81 εκατομμύρια δολάρια πλημμύρισαν το ταμείο της εκστρατείας της.
Πολύ σύντομα απεδείχθη ότι η Χάρις, είναι η «χήνα με τα χρυσά αυγά» και ίσως καταφέρει αυτό που δεν πέτυχε η εξίσου ισχυρή σε δωρεές Χίλαρι Κλίντον. Να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ και δή μαύρη.
Η Χάρις είναι άλλωστε η πρώτη Δημοκρατική υποψήφια για τον Λευκό Οίκο που σπάει τα ταμεία του κόμματος, έχοντας εξασφαλίσει δωρεές πάνω από 1 δισ. δολάρια σε τρεις μόλις μήνες.
Τον Οκτώβριο, κατάφερε να έχει ένα τεράστιο χρηματικό πλεονέκτημα έναντι του Ντόναλντ Τραμπ, έχοντας τριπλασιάσει τις δωρεές της έναντι του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανικών, αντλώντας τον Σεπτέμβριο 378 εκατομμύρια δολάρια.
Το ίδιο διάστημα ο Τραμπ κατάφερε να συγκεντρώσει 160 εκατομμύρια δολάρια. Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος ωστόσο, γνωρίζει καλά το παιχνίδι του χρήματος και σίγουρα δεν είναι εύκολος αντίπαλος.
Τον Ιούνιο σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του, κατάφερε να συγκεντρώσει 50 εκατομμύρια δολάρια σε περίπου 45 λεπτά, ενώ οι πιστοί του χρηματοδότες δεν τον εγκατέλειψαν ακόμη και όταν κρίθηκε ένοχος τον Μάιο για παραποίηση επιχειρηματικών αρχείων.
Αντίθετα, χρησιμοποίησε την καταδίκη του για να συγκεντρώσει 52,8 εκατομμύρια δολάρια σε περίπου 24 ώρες, κάτι που έκανε και μετά την απόπειρα δολοφονίας του, καταφέρνοντας να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τα έσοδά του.
Οι κανόνες χρηματοδότησης
Στις ΗΠΑ, η χρηματοδότηση της εκστρατείας των υποψηφίων για τις προεδρικές εκλογές ελέγχεται από την Ομοσπονδιακή Εκλογική Επιτροπή (FEC) που επιβάλλει κανόνες, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει φαινόμενα διαφθοράς.
Ιδιώτες, οργανισμοί και εταιρείες μπορούν να συνεισφέρουν σε πολιτικές εκστρατείες, αλλά υπάρχουν όρια στο ποσά που μπορούν να διαθέσουν απευθείας στους υποψηφίους.
Βάση του νόμου, οι ιδιώτες μπορούν να δωρίσουν έως και 3.300 δολάρια ανά υποψήφιο σε κάθε εκλογική αναμέτρηση.
Και τα δύο κόμματα ωστόσο, έχουν επιτροπές σε ομοσπονδιακό και κρατικό επίπεδο που επίσης συγκεντρώνουν χρήματα ενώ οι υποψήφιοι μπορούν να αυτοχρηματοδοτηθούν, όπως έχει κάνει και ο Ντόναλντ Τραμπ στο παρελθόν.
Τι είναι τα super PAC
Παρότι οι νόμοι για τις χρηματοδοτήσεις είναι αρκετά αυστηροί, υπάρχουν «παραθυράκια« για να παρακαμφθούν τα όρια των δωρεών μέσω των επιτροπών πολιτικής δράσης (PAC) και τις super PAC, οι οποίες διαδραματίζουν μνημειώδη ρόλο στις Αμερικανικές εκλογές.
Οι PAC συγκεντρώνουν εισφορές μελών και στη συνέχεια τις δωρίζουν σε καμπάνιες όπου το όριο είναι 5.000 δολάρια ανά υποψήφιο ανά έτος. Οι PAC αντιπροσωπεύουν επίσης τα λόμπι του πετρελαίου, των όπλων ή της αεροδιαστημικής βιομηχανίας και φυσικά επιτροπές χωρών που προσπαθούν να ασκήσουν επιρροή.
Τα Super PAC, που δημιουργήθηκαν μετά από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 2010, χρηματοδοτούνται από ιδιώτες, συνδικάτα και εταιρείες. Σε αντίθεση με τα PAC, μπορούν να δωρίσουν απεριόριστα ποσά σε ανεξάρτητους οργανισμούς που συνδέονται με έναν υποψήφιο, αλλά δεν μπορούν να δώσουν χρήματα απευθείας σε εκστρατείες.
Το 2010, υπολογίζεται ότι συγκεντρώθηκαν περίπου 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το OpenSecrets, μια ΜΚΟ που παρακολουθεί τις χρηματοδοτήσεις υποψηφίων στις Αμερικανικές εκλογές.
Με αυτό τον πακτωλό χρημάτων, οι υποψήφιοι χρηματοδοτούν την προβολή τους μέσω διαφημίσεων, δεκάδες προεκλογικές ομιλίες, τηλεοπτικό χρόνο με προεκλογικά σπότ, ταχυδρομικές επιστολές στους ψηφοφόρους τους και φυσικά προβολές σε social media και δημοσκοπήσεις.
Ο δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ της Tesla και της SpaceX, είναι ένας από τους πιο γαλαντόμους χρηματοδότες του ρεπουμπλικανού Τραμπ.
Τον Ιούλιο ανακοίνωσε, ότι θα δωρίζει περίπου 45 εκατομμύρια δολάρια κάθε μήνα στο America PAC, ένα σούπερ PAC που υποστηρίζει τον Τραμπ όπως και η επίσης δισεκατομμυριούχος Miriam Adelson, που δώρισε 95 εκατομμύρια δολάρια σε άλλο super PAC που υποστηρίζει τον Τραμπ, σύμφωνα με το CNN.
Το «σκοτεινό χρήμα»
Το μεγάλο ερώτημα φυσικά πίσω από τα δισεκατομμύρια των δωρεών, είναι «με τι αντάλλαγμα» δίνονται καθώς πολλοί αναρωτιούνται πλέον εάν οι Αμερικανοί πρόεδροι (κι όχι μόνο αυτοί) αντικατοπτρίζουν πραγματικά τη βούληση του λαού ή τη βούληση όσων χρηματοδοτούν την εκλογή τους.
Μέσα στα εκατοντάδες εκατομμύρια που νόμιμα χρηματοδοτούν τις προεκλογικές εκστρατείες, υπάρχει και το περίφημο «σκοτεινό χρήμα» που προέρχεται από συνεισφορές που δεν απαιτείται η αποκάλυψη των χορηγών τους, κάτι που δεν συμβάλει στην πολυπόθητη διαφάνεια.
Το OpenSecrets υποστηρίζει, ότι υπάρχει μια «άνευ προηγουμένου αύξηση» του σκοτεινού χρήματος το 2023 και το 2024, που ίσως ξεπερνά τα 660 εκατομμύρια δολάρια από άγνωστες πηγές.
Το 2022, ο Πρόεδρος Μπάιντεν χαρακτήρισε το σκοτεινό χρήμα «σοβαρή» απειλή για τη δημοκρατία και προέτρεψε το Κογκρέσο να εγκρίνει ένα νομοσχέδιο που απαιτεί από τις πολιτικές ομάδες να αποκαλύπτουν μεγάλους χορηγούς. Κάτι που ωστόσο δεν κατάφερε να ψηφιστεί καθώς «σκόνταψε» στους Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές.
Πηγές: Al Jazeera, Politico, CNN