Στο νέο του βιβλίο «Πώς να αποτρέψετε την άνοια», ο δρ Ρίτσαρντ Ριστάκ (νευρολόγος, νευροψυχίατρος, συγγραφέας και καθηγητής) αναφέρει ότι ορισμένα σημάδια άνοιας μπορούν να εμφανιστούν πρώτα σε καθημερινές εργασίες – συμπεριλαμβανομένου του βουρτσίσματος των δοντιών μας.
«Τέσσερα προβλήματα κρύβονται πίσω από τον τρόπο που εκφράζεται και τις εσωτερικές εμπειρίες ενός ασθενούς με Αλτσχάιμερ», ανέφερε ο ίδιος στο βιβλίο του. Αυτά τα ονόμασε ”τέσσερα Α”».
Ενα σημάδι είναι η αμνησία, λέει - απλά το να ξεχνάμε πράγματα. Μετά είναι η αφασία που συμπεριλαμβάνει το να μην είμαστε σε θέση να καταλάβουμε, να βρούμε ή να χρησιμοποιήσουμε τις σωστές λέξεις.
«Ούτε η αμνησία ούτε η αφασία στις πιο ήπιες μορφές τους είναι πάντα μη φυσιολογικές», λέει ο ίδιος. Αλλά «το τρίτο και το τέταρτο από τα ”τέσσερα Α” αποτελεί πάντα ένα σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά», προσθέτει.
Ένα από αυτά είναι η αγνωσία, ή «μια βλάβη στη σωστή κατανόηση των πληροφοριών που παρέχονται από τις αισθήσεις της όρασης, της ακοής, της αφής, της όσφρησης και της γεύσης». Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να μην είναι σε θέση να αναγνωρίσει ένα αγαπημένο μέλος της οικογένειας βλέποντάς το.
Η τελευταία, η απραξία, έχει να κάνει με αδυναμία εκτέλεσης «σκόπιμων και εξαιρετικά εξασκημένων ενεργειών παρά τη φυσιολογική μυϊκή δύναμη και τόνο».
Το να βουρτσίζουμε τα δόντια μας (με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο) είναι ένα καλό παράδειγμα για την εμφάνιση της απραξίας.
Δεν είναι απαραίτητο να ξεχνάμε πώς να βουρτσίζουμε τα δόντια μας, ούτε μην να είμαστε σε θέση να ακολουθήσουμε τα βήματα, λέει ο Ριστάκ. Αντίθετα, το ζήτημα έγκειται στο να συνδέσουμε όλες τις ενέργειες και τις σκέψεις μαζί σωστά και με τη σωστή σειρά.
«Ένα άτομο με απραξία μπορεί να είναι σε θέση να αναγνωρίσει και ακόμη και να κατονομάσει μια οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα, αλλά μπορεί να μην είναι σε θέση να πραγματοποιήσει την πράξη της συμπίεσης της οδοντόκρεμας πάνω στην οδοντόβουρτσα. Ή θα μπορούσε να δυσκολευτεί να βάλει τη βούρτσα στο στόμα του και να βουρτσίσει τα δόντια του», ανέφερε ο Ριστάκ.
Η τερηδόνα έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο άνοιας...
Άλλες μορφές απραξίας μπορεί να προκαλούν στους ανθρώπους πέσιμο, αλλαγές στον τρόπο που μιλούν και, για όσους βρίσκονται στα τελευταία στάδια του Αλτσχάιμερ, στον τρόπο που ντύνονται και να κάνουν μπάνιο, λέει ο νευρολόγος.
«Πολλές, αν όχι όλες, εκφράσεις του Αλτσχάιμερ μπορούν να εξηγηθούν με αναφορά στα τέσσερα Α», δηλώνει ο ίδιος στο βιβλίο του.
Τι γίνεται αν υποψιαστούμε άνοια
Εάν πιστεύουμε ότι εμείς ή κάποιος που αγαπάμε μπορεί να πάσχει από την πάθηση, το NHS (Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας) μας συμβουλεύει να επισκεφθούμε έναν γιατρό το συντομότερο δυνατό.
Εάν είμαστε κοντά σε κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, «μπορεί να προτείνουμε να πάμε με τον φίλο ή τον συγγενή μας να δούμε έναν γιατρό για να τον υποστηρίξουμε. Θα μπορούσαμε επίσης να τον βοηθήσουμε να θυμηθεί όσα έχουν συζητηθεί», αναφέρεται ακόμα.
«Η διάγνωση της άνοιας μπορεί επίσης να βοηθήσει τα άτομα με αυτά τα συμπτώματα, τις οικογένειες και τους φίλους τους, να κάνουν σχέδια ώστε να είναι προετοιμασμένοι για το μέλλον», προσθέτουν.