Μεγάλους «πονοκεφάλους» για δορυφόρους μπορεί να προκαλέσει ένα μικρό μεν, αυξανόμενο δε, ρήγμα στο μαγνητικό πεδίο της Γης.
To μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας λειτουργεί ως προστατευτική ασπίδα, απωθώντας και παγιδεύοντας φορτισμένα σωματίδια από τον Ήλιο. Ωστόσο πάνω από τη Νότια Αμερική και τον νότιο Ατλαντικό, ένα ασυνήθιστα αδύναμο σημείο στο πεδίο αυτό – η αποκαλούμενη Ανωμαλία Νοτίου Ατλαντικού, SAA (South Atlantic Anomaly)- επιτρέπει στα σωματίδια αυτά να φτάνουν πιο κοντά στην επιφάνεια από ό,τι είναι φυσιολογικό. Η ακτινοβολία σε αυτή την περιοχή μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε υπολογιστές δορυφόρων που διέρχονται από εκεί, εμποδίζοντας τη συλλογή δεδομένων- και αυτός είναι ο λόγος που επιστήμονες της NASA θέλουν να παρακολουθήσουν και μελετήσουν περαιτέρω τη συγκεκριμένη ανωμαλία.
Η Ανωμαλία Νοτίου Ατλαντικού επίσης παρουσιάζει ενδιαφέρον για γεωεπιστήμονες της NASA που παρακολουθούν τις αλλαγές στη δύναμη του μαγνητικού πεδίου εκεί, τόσο για τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν την ατμόσφαιρα της Γης, όσο και ως ένδειξη για το τι συμβαίνει στα μαγνητικά πεδία του πλανήτη μας.
Επί της παρούσης η SAA δεν έχει ορατές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή στην επιφάνεια του πλανήτη μας, ωστόσο πρόσφατες παρατηρήσεις και προβλέψεις δείχνουν ότι η περιοχή επεκτείνεται προς τα δυτικά και η έντασή της αποδυναμώνεται. Επίσης, φαίνεται να διασπάται: Πρόσφατα δεδομένα υποδεικνύουν πως η «κοιλάδα» της ανωμαλίας- η περιοχή με τη μικρότερη δύναμη πεδίου- έχει διασπαστεί σε δύο «λοβούς», κάτι που μπορεί να σημαίνει νέα πιθανά προβλήματα για τις αποστολές δορυφόρων.
Η Ανωμαλία Νοτίου Ατλαντικού προκύπτει από δύο χαρακτηριστικά στον πυρήνα της Γης: Την κλίση του μαγνητικού άξονα και τη ροή των λιωμένων μετάλλων εντός του εξώτερου πυρήνα του. Η Γη θυμίζει μαγνήτη, καθώς διαθέτει βόρειο και νότιο πόλο που αντιπροσωπεύουν αντίστροφες μαγνητικές πολικότητες και αόρατες γραμμές μαγνητικού πεδίου που περικυκλώνουν τον πλανήτη μεταξύ αυτών. Ωστόσο το μαγνητικό πεδίο του πυρήνα δεν είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο, ούτε είναι απόλυτα σταθερό, καθώς προκύπτει από τον εξώτερο πυρήνα της Γης, ο οποίος είναι τηγμένος, πλούσιος σε σίδηρο και εν κινήσει σε βάθος χιλιάδων χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια. Τα μέταλλα αυτά λειτουργούν ως μια τεράστια γεννήτρια (γεω-δυναμό) δημιουργώντας ηλεκτρικά ρεύματα που παράγουν το μαγνητικό πεδίο.
Καθώς η κίνηση του πυρήνα μεταβάλλεται με το πέρασμα του χρόνου, λόγω πολύπλοκων γεωδυναμικών συνθηκών εντός του πυρήνα και στα όρια με τον στερεό φλοιό ψηλότερα, το μαγνητικό πεδίο παρουσιάζει διακυμάνσεις και στον χώρο και τον χρόνο. Οι δυναμικές αυτές διαδικασίες στον πυρήνα επηρεάζουν το μαγνητικό πεδίο γύρω από τον πλανήτη, παράγοντας το SAA και άλλα χαρακτηριστικά στο περιβάλλον πάνω και γύρω από τη Γη- μεταξύ των οποίων την κλίση των μαγνητικών πόλων, που μετακινούνται κατά το πέρασμα του χρόνου. Οι εξελίξεις αυτές στο μαγνητικό πεδίο παρέχουν στους επιστήμονες νέα στοιχεία για την κατανόηση των διαδικασιών στο γεωδυναμό.
Από τον Ήλιο έρχεται μαι συνεχής ροή σωματιδίων και μαγνητικών πεδίων που είναι γνωστή ως ηλιακός άνεμος, καθώς και μεγάλα νέφη θερμού πλάσματος και ακτινοβολίας που είναι γνωστά ως CME (στεμματική εκτόξευση μάζας). Όταν το ηλιακό αυτό υλικό ταξιδεύει στο διάστημα και πέφτει στη μαγνητόσφαιρα της Γης, τον χώρο που καταλαμβάνεται από το μαγνητικό πεδίο της Γης, μπορέι να παγιδευτεί και να συγκρατηθεί σε δύο ζώνες- τις Ζώνες Βαν Άλεν. Παρόλα αυτά, όταν καταφθάνει στη Γη μια ιδιαίτερα ισχυρή θύελλα σωματιδίων από τον Ήλιο, οι Ζώνες Βαν Άλεν διεγείρονται και το μαγνητικό πεδίο μπορεί να παραμορφωθεί, επιτρέποντας στα φορτισμένα σωματίδια να διεισδύσουν στην ατμόσφαιρα.
Αν και η Ανωμαλία Νοτίου Ατλαντικού προκύπτει από διαδικασίες εντός της Γης, επιδρά πολύ παραπέρα από την επιφάνειά της: Η περιοχή αυτή μπορεί να είναι επικίνδυνη για δορυφόρους που κινούνται σε χαμηλή τροχιά οι οποίοι περνούν από εκεί. Εάν ένας δορυφόρος χτυπηθεί από ένα πρωτόνιο υψηλής ενέργειας, μπορεί να βραχυκυκλώσει και να προκαλέσει ένα συμβάν ονόματι SEU (single event upset). Αυτό μπορεί να προκαλέσει προσωρινά ή μόνιμα προβλήματα εάν πληγεί κάποιο βασικό εξάρτημα. Για να αποφεύγονται τέτοια φαινόμενα, οι χειριστές των δορυφόρων τείνουν να απενεργοποιούν μη απαραίτητα συστήματα καθώς οι δορυφόροι διέρχονται από τη SAA. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός περνάει και αυτός από εκεί: Είναι καλά προστατευμένος ώστε οι αστροναύτες να είναι ασφαλείς, ωστόσο υπάρχουν διάφορα όργανα που επηρεάζονται από τα υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας.
Για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η Ανωμαλία μεταβάλλεται και να προετοιμαστούν για μελλοντικές απειλές σε δορυφόρους και όργανα, επιστήμονες της NASA προβαίνουν σε παρατηρήσεις και έρευνες προκειμένου να συμβάλουν στη διαμόρφωση των μοντέλων του μαγνητικού πεδίο του πλανήτη. Επί της προκειμένης, αξιολογείται η υπάρχουσα κατάσταση του μαγνητικού πεδίου με δεδομένα από τον αστερισμό δορυφόρων Swarm του ΕΟΔ, προηγούμενες παρατηρήσεις από άλλες διαστημικές υπηρεσίες και μετρήσεις από το έδαφος. Γενικότερα μιλώντας, η SAA παρέχει στους επιστήμονες νέες ευκαιρίες για καλύτερη κατανόηση του πυρήνα της Γης, και του τρόπου με τον οποίο επηρεάζονται άλλοι τομείς του συστήματος της Γης- αλλά και του τρόπου με τον οποίο μεταβάλλεται ο πλανήτης μας.