Αν και δεν είναι ακριβώς αυτό που έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεται κανείς «ζώο», το παράσιτο Henneguya salminicola (Η. salminicola) έχει ένα χαρακτηριστικό που το κάνει μοναδικό: Δεν αναπνέει.
Όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του Live Science, το παράσιτο αυτό περνάει τη ζωή του μολύνοντας τους πυκνούς μυϊκούς ιστούς ψαριών και υδρόβιων σκουληκιών. Ωστόσο, ακόμα και έτσι, όλα τα άλλα πολυκυτταρικά όντα στη Γη των οποίων το DNA έχουν αλληλουχίσει επιστήμονες, έχουν κάποια αναπνευστικά γονίδια. Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences, το γονιδίωμα του H. salminicola δεν έχει κάτι τέτοιο.
Ανάλυση του πλάσματος σε μικροσκοπικό και γονιδιακό επίπεδο έδειξε πως, αντίθετα με όλα τα άλλα γνωστά ζώα, το H. salminicola δεν έχει μιτοχονδριακό γονιδίωμα- το μικρό μα κρίσιμης σημασίας κομμάτι του DNA αποθηκευμένο στα μιτοχόνδρια ενός ζώου που περιλαμβάνει τα γονίδια που είναι απαραίτητα για την αναπνοή.
Αν και η απουσία αυτή αποτελεί βιολογική πρωτιά, σύμφωνα με το Live Science φαίνεται να ταιριάζει με το περίεργο αυτό παράσιτο. Όπως πολλά παράσιτα της κατηγορίας των μυξοζώων (μακρινοί συγγενείς της μέδουσας), το H. salminicola μπορεί κάποτε να έμοιαζε πολύ περισσότερο με τους προγόνους του, αλλά σταδιακά εξελίχθηκε έτσι ώστε να μην έχει σχεδόν κανένα από τα πολυκυτταρικά χαρακτηριστικά τους.
«Έχασαν τον ιστό τους, τα νευρικά τους κύτταρα, τους μύες τους, όλα» είπε στο Live Science η Ντοροθέε Χιούτσον, εξελικτική βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ. «Και τώρα διαπιστώνουμε ότι έχουν χάσει τη δυνατότητά τους να αναπνέουν».
Η γενετική αυτή «συρρίκνωση» ωστόσο ενδεχομένως να αποτελεί πλεονέκτημα για παράσιτα όπως το H. salminicola, που επιβιώνει αναπαραγόμενο όσο πιο γρήγορα και συχνά ήταν δυνατόν, σημείωσε η Χιούτσον. Τα μυξόζωα έχουν κάποια από τα μικρότερα γονιδιώματα στο ζωικό βασίλειο- κάτι που τα καθιστά ιδιαίτερα αποτελεσματικά: Αν και το H. salminicola είναι σχετικά ακίνδυνο, άλλα παράσιτα της «οικογένειας» αυτής έχουν μολύνει και εξοντώσει μεγάλους πληθυσμούς ψαριών- κάτι που τα καθιστά απειλή.
Εμφανισιακά, όταν παρατηρείται πάνω στο σώμα ψαριών, έχει τη μορφή λευκής φουσκάλας- το H. salminicola παραπέμπει σε μια σειρά μονοκυτταρικών μαζών. Μόνο οι σπόροι του παρασίτου παρουσιάζουν πολυπλοκότητα, καθώς, αν τους δει κανείς με μικροσκόπιο, μοιάζουν με γαλάζια σπερματοκύτταρα με δύο ουρές και δύο «εξωγήινα» μάτια. Τα «μάτια» αυτά στην πραγματικότηtα είναι κύτταρα για τσίμπημα- και, αν και δεν περιέχουν κάποιου είδους δηλητήριο, βοηθούν το παράσιτο να προσκολλάται σε ξενιστές όταν χρειάζεται. Αυτά τα κύτταρα είναι κάποια από τα λίγα χαρακτηριστικά που το H. salminicola δεν έχει ξεφορτωθεί στη διαδρομή του προς την εξελικτική αυτή συρρίκνωση.
«Τα ζώα θεωρούνται πάντα πολυκυτταρικοί οργανισμοί με πολλά γονίδια, τα οποία εξελίσσονται έτσι ώστε να γίνονται όλο και πιο πολύπλοκα» είπε η Χιούτσον. «Εδώ βλέπουμε έναν οργανισμό που ακολουθεί την αντίθετη πορεία. Έχουν εξελιχθεί έτσι ώστε να είναι σχεδόν μονοκυτταρικά».
Οπότε πώς παίρνει ενέργεια εάν δεν αναπνέει; Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα. Σύμφωνα με τη Χιούτσον, άλλα παρόμοια παράσιτα έχουν πρωτεΐνες που μπορούν να εισάγουν ΑΤΡ (βασικά μοριακή ενέργεια) απευθείας από τους μολυσμένους ξενιστές. Το H. salminicola ίσως να κάνει κάτι παρόμοιο, ωστόσο απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να βρεθεί τι ακριβώς.