Εκτενή ανάλυση σχετικά με τον τουρκικό εξοπλιστικό πρόγραμμα, το πώς αυτό απειλεί την ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο και το ποιες θα μπορούσαν να είναι οι ελληνικές απαντήσεις δημοσιεύει το ΕΛΙΑΜΕΠ.
Την ανάλυση, με τίτλο «Το Τουρκικό Εξοπλιστικό Πρόγραμμα Σκέψεις-Προτάσεις για την Αναδιοργάνωση και τον Επανεξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων, προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης τρεχουσών και αναδυόμενων απειλών. Η περίπτωση συνεργασίας με το Ισραήλ» έχει συντάξει ο Νικόλαος Παούνης, ερευνητής του επιστημονικού οργανισμού ΕΚΕΟ.
Το τουρκικό εξοπλιστικό πρόγραμμα
Το τουρκικό εξοπλιστικό πρόγραμμα παρουσιάζεται συνοπτικά ως εξής:
-Πρόγραμμα ανάπτυξης εθνικού άρματος μάχης (ALTAY) που θα αφορά την εγχώρια κατασκευή 250 (+750) νέων αρμάτων για τις χερσαίες δυνάμεις.
-Το όχημα PARS (8x8) και το ΤΟΜΑ Tulpar (που θα συνοδεύει τα άρματα ALTAY), το οποίο ενσωματώνει 100% τουρκικά όπλα, αισθητήρες και συστήματα, σχεδίασης Otokar.
-Πρόγραμμα αναπτύξεως πυραύλων επιφανείας-επιφανείας Bora/Khan (εμβέλεια 280 km) 11, και 4 εκδόσεις πυραύλων J-600T Yıldırım, εκ των οποίων η τελευταία (IV) θα έχει εμβέλεια έως 2.500 χλμ. (δυνατότητα εξοπλισμού και με χημικές κεφαλές).
-Κατασκευή πλωτών γεφυρών εφόδου Samur, Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων T122 Sakarya, και σύγχρονων πυροβόλων (370 αυτοκινούμενα οβιδοβόλα T-155 Firtina των 155mm, 160 ρυμουλκούμενα Panter 155mm).
-Επιπλέον, 336 τακτικά τεθωρακισμένα τροχοφόρα οχήματα μαζί με 1.075 οχήματα φορείς όπλων και 2.720 τροχοφόρα οχήματα, έρχονται να προστεθούν στο δυναμικό του Στρατού (Kirpi, Kobra, Ejder κ.α.).
-Εθνικό πρόγραμμα για 51+40 ελικόπτερα τύπου Τ-129 ΑΤΑΚ (ιταλοτουρκικής κατασκευής τα οποία ενεπλάκησαν στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» με ικανοποιητικά αποτελέσματα, παρά την απώλεια μιας μονάδας).
-Ανανέωση ελικοπτέρων γενικής χρήσεως με το S-70 στο πλαίσιο συμπαραγωγής η οποία θα αποδώσει 121 μονάδες για τις Ένοπλες Δυνάμεις και τις λοιπές κρατικές υπηρεσίες.
-Επαύξηση δυνατοτήτων στον τομέα της αερομεταφοράς συντελείται και με την προμήθεια 8 CH-57F Chinook.
-Ευρύτατο πρόγραμμα κατασκευής μη επανδρωμένων αεροχημάτων Altinay, Baykuş, Keklik, 10 MALE ANKA-S, Bayraktar/TB2, Vestel Karayel. Μάλιστα τα Bayraktar-TB2 φέρουν εγχώριας κατασκευής πυραύλους UMTAS/MAM-L (δοκιμάστηκαν εξίσου επιτυχώς στο Afrin). Επιπλέον αναπτύχθηκαν αναλώσιμα drones για επιθέσεις «καμικάζι», υπό την επωνυμία STM Alpagu και Kargu, και UAV ηλεκτρονικού πολέμου Togan.
-Στο αεροπορικό σκέλος των εξοπλισμών προέχει η απόκτηση 116- 119 μαχητικών αεροσκαφών F-35 (100 F-35A + 16-19 F-35B για επιχειρήσεις από το υπό ναυπήγηση σκάφος Anadolu), η ένταξη 4 «Ιπτάμενων ραντάρ» (ΑΣΕΠΕ) MESA Β-737, η προμήθεια 10 μεταφορικών αεροσκαφών τύπου Α-400Μ, 2 αεροσκαφών διοίκησης και ελέγχου Gulfstream η κατασκευή των εκπαιδευτικών Hürkuş, και η σχεδίαση του εθνικού μαχητικού TF-X (αντικαταστάτης των F-16).
-Πρόγραμμα ναυπηγήσεως του εθνικού πλοίου MILGEM, ως βάση για τη ναυπήγηση 8 κορβετών και 4 φρεγατών για το Τουρκικό Ναυτικό.
-Πρόγραμμα προμήθειας 15 ελικοπτέρων SAR για τις ανάγκες της Διοίκησης Ασφάλειας Ακτών.
-Ναυπήγηση έξι υποβρυχίων Type 214, αντίστοιχα των ελληνικών «Παπανικολής».
-Ναυπήγηση 16 περιπολικών τύπου P1200.
-Ένταξη δυο αποβατικών πλοίων LST (Bayraktar & Sancaktar), και 8 ταχέα αποβατικά LCT.
-Ναυπήγηση 1 πλοίου αμφίβιας εφόδου LPD, το γνωστό mini- αεροπλανοφόρο «Anadolu» με δυνατότητα μεταφοράς 1 τάγματος πεζοναυτών, ελικοπτέρων και ικανού αριθμού ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ, από το οποίο θα μπορούν να προς-απονηώνονται F-35B.
-Ανάπτυξη τεχνολογιών υποβρύχιων οπλικών συστημάτων όπως το Ahtapot της Aselsan.
-Κατασκευή αντιπλοϊκών βλημάτων Atmaca, με συνολική εμβέλεια 222km (συνεργασία Roketsan-Armerkom),
-Ναυπηγήσεις πλοίων ερευνών (Barbaros), συλλογής πληροφοριών, ωκεανογραφικών κ.α.
-Τα Διακλαδικά προγράμματα περιλαμβάνουν τα κάτωθι: ολοκληρωμένο σύστημα Διοίκησης και Ελέγχου Hava Kuvvetleri Bilgi, και τοποθέτηση σε τροχιά 26 συνολικά δορυφόρων διαφόρων κατηγοριών (π.χ. τηλεπικοινωνιακούς, επιτηρήσεως για συλλογή πληροφοριών από το διάστημα σε στρατηγικό και τακτικό επίπεδο. Μακροπρόθεσμα προγραμματίζεται η δημιουργία κέντρου εκτοξεύσεως δορυφόρων, και η ανάπτυξη σχετικών συστημάτων για στρατιωτική χρήση και για προσδιορισμό θέσεως (GPS).
-Παράλληλα δημιουργήθηκε Διεύθυνση Άμυνας Κυβερνοχώρου. Ανάπτυξη συστημάτων Η/Π (παρεμβολείς KORAL- ED/ET), κρυπτογραφικών συσκευών, διακλαδική προστασία επικοινωνιών των μονάδων με τα επιτελεία, κέντρα ακροάσεως, αισθητήρες κλπ. Ένα από τα επιτεύγματα του τουρκικού ιδρύματος επιστημονικών και τεχνολογικών ερευνών TÜBİTAK, είναι το στρατηγικού επιπέδου ψηφιακού δικτύου επικοινωνιών TAFICS, για την συνεργασία των Κλάδων και η επικοινωνία με φωνητικά δεδομένα, αποστολή εγγράφων, εικόνων, φωτογραφιών, υψηλής ποιότητας και ταχύτητας. Επίσης δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη των ρομποτικών εφαρμογών.
-Τέλος υπάρχει σε εξέλιξη ευρύτατο προγράμματα αναπτύξεως όπλων και αισθητήρων, όπως το βλήμα cruise SOM, βόμβες και πυρομαχικά διαφόρων ειδών και δυνατοτήτων, πύραυλοι αέρος-αέρος Bozdoğan («Νανογέρακο» βλήμα μέσου μεγάλου βεληνεκούς), Gökdoğan («Πετρίτης», βλήμα μικρού βεληνεκούς), τορπιλών (AKYA), αντιαρματικών βλημάτων UMTAS και ρουκετών Cirit (προσαρμόζονται και σε επιθετικά ελικόπτερα και UAV), τυφέκια ελευθέρων σκοπευτών κλπ.
-Πρόσφατα επελέγη ως το νέο αντιαεροπορικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς το ρωσικό S-400, ενώ εξετάζεται και η προμήθεια πυροβολαρχιών SAMP (μάλλον εναλλακτικά). Επίσης βρίσκεται σε εξέλιξη η προμήθεια 45 αντιαεροπορικών εκτοξευτών για χαμηλά ύψη με σκοπό την προστασία βάσεων (HISAR-A), καθώς και το Α/Α σύστημα κάλυψης φαλαγγών Korkut SPAAG ACV-30.
-Τέλος επισημαίνεται η ενδεχόμενη πρόθεση της γείτονος χώρας να μετεξελιχθεί από συμβατική σε πυρηνική δύναμη. Η συνεργασία με το Πακιστάν σε επίπεδο στρατηγικών εταίρων πιθανόν να περιλαμβάνει και αντίστοιχες πτυχές.
Οι ελληνικές απαντήσεις
Η πρόταση του υπογράφοντος το κείμενο είναι η αναπροσαρμογή του επιχειρησιακού δόγματος προς δύο κατευθύνσεις: α) Απαγόρευση- Αντιπρόσβαση, β) Αποτροπή.
Η Αντιπρόσβαση-Απαγόρευση(Anti-Access Area Denial/A2/AD) μιας περιοχής, όπως σημειώνεται, αναφέρεται στην άρνηση χρήσης των οδών προσέγγισης ενός γεωγραφικού χώρου (π.χ. Αιγαίο Πέλαγος), δια πυρών, δημιουργώντας «Μη Γραμμικής Φύσεως Απειλές» κατά του αντιπάλου. Ως αντίστοιχο παράδειγμα παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο η Κίνα δημιούργησε αντίστοιχη ικανότητα στην Κίτρινη Θάλασσα προκειμένου να απαγορεύσει την πρόσβαση στο ισχυρότερο αμερικανικό πολεμικό ναυτικό και στις αεροπορικές του δυνάμεις.
Η Αποτροπή αποτελεί πολιτική αρχή που αποσκοπεί στη δημιουργία της πεποίθησης στον εν δυνάμει αντίπαλο, ότι το κόστος μιας πιθανής πολεμικής ενέργειας θα υπερβεί κάθε πιθανό κέρδος. «Στην ελληνική περίπτωση ο όρος Αποτροπή συνίσταται σε τρία βασικά στοιχεία: αμυντική επάρκεια, ευέλικτη ανταπόδοση, αμυντική κάλυψη κυπριακής Δημοκρατίας».
Πολεμική Αεροπορία: Πρόταση εγκατάλειψης του προγράμματος Viper για τα F-16
Μια από τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες προτάσεις που παρουσιάζονται στην ανάλυση είναι η εγκατάλειψη του προγράμματος Viper για την αναβάθμιση 84 F-16, χάριν της αναβάθμισης 124 F-16 στο επίπεδο Advanced Μ CCIP (124 + 30 υπάρχοντα Μ), καθώς και η προμήθεια ικανού αριθμού μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
«Η Πολεμική Αεροπορία διατηρεί σε υπηρεσία 230 τακτικά μαχητικά σε 11 Μοίρες Α/Φ, εκ των οποίων 154 F-16 (ποσοστό 67%), 42 Mirage 2000/-5Mk2 (18,3%) και 34 F-4E PI2000 (14,7%). Την τρέχουσα περίοδο, το πρόγραμμα αναβάθμισης 84 F-16 στο επίπεδο Viper αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα διακλαδικά. Προσωπική εκτίμηση αποτελεί η εγκατάλειψη του Προγράμματος Viper, η αναβάθμιση των 124 F-16 στο επίπεδο Advanced Μ CCIP (124 + 30 υπάρχοντα Μ), γεγονός το οποίο θα αποκλιμακώσει το κόστος, η πώληση των 24 Mirage2000-5 (για να γίνει δελεαστικό το πακέτο πώλησης, να συμπεριληφθεί η δωρεάν παραχώρηση των Mirage2000EGM/BGM), και η απόσυρση των F-4E μετά την εκμετάλλευση των εναπομεινάντων ωρών πτήσης. Η είσπραξη από την πώληση των Mirage2000 θα διατεθεί στο πρόγραμμα απόκτησης ΝΜΑ. O μελλοντικός στόλος της Π.Α. θα διαθέτει περίπου 150 F-16 σε επιθετικούς ρόλους και αποστολές αναγνώρισης (DB-110), και 40-50 ΝΜΑ σε ρόλους Αναχαίτισης-Αεροπορικής Υπεροχής, ενώ θα δοθεί προτεραιότητα και στην απόκτηση μεταχειρισμένων UAV’s/UCAV’s (Heron, Harop κ.α.) ώστε να μπορεί να εφαρμοστούν αποτελεσματικά αποστολές ”Δικτυοκεντρικού Πολέμου”. Κατά συνέπεια θα ανανεωθεί ο στόλος άμεσα με σύγχρονα αεροσκάφη, και παράλληλα θα επιτευχθεί μέγιστος βαθμός ομοιοτυπίας με πολλαπλά οφέλη σε επίπεδο λογιστικής υποστήριξης».
Επίσης, προτείνεται η απόκτηση όπλων κατηγορίας standoff και cruise (πυραύλους μακράς εμβέλειας), ο εκσυγχρονισμός των υπαρχόντων αντιαεροπορικών συστημάτων, και η αλλαγή της χωροταξικής διάταξης των εγκαταστάσεων της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας λόγω της αναβάθμισης των δυνατοτήτων της τουρκικής αεροπορίας: «Προτείνεται ενδεικτικά η μεταφορά των δραστηριοτήτων της Ν. Αγχιάλου στο Άκτιο, και η μετάπτωση της 111 Π.Μ. σε αεροδρόμιο μεταστάθμευσης για τη διεξαγωγή αναχαιτίσεων. Παράλληλα αναστολή δραστηριοτήτων της 131 Σ.Μ. στη Λήμνο εξαιτίας του ότι η αεροπορική βάση βρίσκεται σε εμβέλεια βολής πυραύλων (π.χ. TR-300 Kasirga K+), συνεπώς αεροσκάφη και πληρώματα σε περίοδο επιχειρήσεων θα πρέπει να θεωρούνται βέβαιες απώλειες».
Πολεμικό Ναυτικό
Προτείνεται η δημιουργία μικτού στόλου, με την ένταξη σκαφών μικρότερου εκτοπίσματος αλλά με σύγχρονα όπλα μεγάλου όγκου πυρός (π.χ Κορβέτες), η απόκτηση ικανότητας πραγματοποίησης επιθέσεων κατά στόχων εδάφους, ώστε να υπάρξει αγαστή συνεργασία με την Π.Α. σε περίπτωση ανάληψης δράσης, και συνεπώς μεγιστοποίηση του αποτελέσματος ενός πλήγματος.
«Γενικά επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός των 4 MEKO200HN, η απόσυρση των Φρεγατών “S” ηλικίας 40 και πλέον ετών, και η ένταξη μικρού αριθμού Κορβετών με ικανότητες Κρούσης, Ανθυποβρυχιακές και Αεράμυνας περιοχής (έκασται από 2, στο σύνολο 6). Βέλτιστη επιλογή η ισραηλινή stealth “Sa’ar 6” , της οποίας η επιλογή θα μπορούσε να συνδυαστεί με το μέλλον των Ελληνικών Ναυπηγείων, και γενικότερα της εμπλοκής των Ισραηλινών στα μελλοντικά προγράμματα εκσυγχρονισμού του Στόλου. Η ικανότητα μεταφοράς πυραύλων Barak 8 και συστήματος C-Dome, καθιστά το σκάφος ικανή πλατφόρμα ως πλοίο αεράμυνας περιοχής, ικανότητα απαραίτητη για την κάλυψη των επιχειρήσεων του Στόλου σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια σύνταξης της παρούσας, υπήρχαν συγκεχυμένες πληροφορίες (διαρροή και διάψευση από τη γαλλική πλευρά) για το ενδεχόμενο απόκτησης Φρεγατών FREMM με καθεστώς ενοικίασης. Τυχόν ένταξη των σκαφών FREMM αλλάζει άρδην τα επιχειρησιακά δεδομένα, όπως και τις προτάσεις της παρούσας ανάλυσης σε σχέση με τη μελλοντική διάρθρωση του Π.Ν. Επίσης κρίσιμο επιχειρησιακό στοιχείο, η μεταφορά ”σύσσωμης” της 32 ΤΑΞ.ΠΝ πλησίον των αποβατικών σκαφών και η ενίσχυση της αντιαεροπορικής προστασίας των Ναυστάθμων (ο αριθμός των 2 Crotale NG θεωρείται ανεπαρκής)».
Στρατός Ξηράς
Όπως προτείνεται, στον Στρατό Ξηράς θα πρέπει να υπάρξει χωροταξική και επιχειρησιακή αναδιάρθρωση βάσει της υφιστάμενης απειλής, «ανεξαρτήτως τοπικιστικών κριτηρίων».
«Οργανωτικά προτείνεται η διατήρηση 3 μειζόνων Σχηματισμών i) Δ’Σ.Σ. (δυτική Θράκη-Ανατολική Μακεδονία) με Τ/Θ και Μ/Κ Ταξιαρχίες ii) ΑΣΔΕΝ (Νησιά Αιγαίου) iii) 1 Σώμα Στρατού Στρατηγικής Εφεδρείας (κεντρική και ανατολική Μακεδονία), με αποστολή την επέμβαση ανά τον ελλαδικό χώρο, σύμφωνα με τις εκάστοτε επιχειρησιακές απαιτήσεις. Στο Σώμα αυτό θα υπαχθούν το σύνολο των Ειδικών Δυνάμεων, της Αεροπορίας Στρατού, καθώς επίσης 32η ΤΑΞ ΠΝ και 71η Α/Μ ΤΑΞ. Στο ίδιο Σώμα θα υπάγεται 1 Μ/Κ ΤΑΞ σε ρόλο άμεσης επέμβασης δια τούτο θα διατίθεται και μεγάλο μέρος αρματοφορέων».
Ως προς τη βελτίωση της επάνδρωσης, προτείνεται η ολιγόμηνη αύξηση της στρατιωτικής θητείας και η σε εθελοντική βάση στράτευση των γυναικών, «γεγονός καταλυτικό για την αύξηση των επιπέδων ασφαλείας των στρατιωτικών εγκαταστάσεων, την αύξηση των επιπέδων ετοιμότητας και τη μείωση του λειτουργικού κόστους».
«Σε επίπεδο εξοπλισμού, για τα άρματα μάχης προτείνεται η ενσωμάτωση APS (π.χ. Trophy) ειδικά μετά τα διδάγματα των δυο τουρκικών επιχειρήσεων στη Συρία. Σε περίπτωση υψηλού κόστους απαιτείται η ενσωμάτωση αρχικά στα Leopard2A6HELL και εν συνεχεία στα ομοιότυπα Α4. Στις σημαντικές ελλείψεις του Σ.Ξ. συγκαταλέγονται η απουσία ΤΟΜΑ και η παλαιότητα των ΤΟΜΠ (Μ-113). Δεδομένης της παρούσης οικονομικής κατάστασης θα πρέπει να αναζητηθούν οι λύσεις “απορρόφησης” μεταχειρισμένου πολεμικού υλικού, όπως τα 400 διαθέσιμα M-1A1 Abrams, 70 περίπου οβιδοβόλα Pzh2000, εκτοξευτές MLRS κτλ. Παράλληλα προτείνεται η άμεση απόσυρση του πεπαλαιωμένου υλικού του Σ.Ξ (M-113, M-48A5 MOLF κ.α.), ώστε να μειωθούν οι λειτουργικές δαπάνες. Ένα μεγάλο μειονέκτημα του Σ.Ξ. παραμένει η αδυναμία μαζικής αερομεταφοράς δυνάμεων με ελικόπτερα ελιγμού καθώς τα υπέργηρα Huey αγγίζουν κατά μέσο όρο τα 50 έτη σε υπηρεσία. Απαιτείται η ολοκλήρωση των παραλαβών των ΝΗ-90 και το ενδεχόμενο απόκτησης 15-20 μεταχειρισμένων UH-60».
Κλείνοντας, τονίζεται η σημασία αύξησης της διακλαδικότητας, η οποία, όπως εκτιμάται, αποτελεί πολλαπλασιαστή ισχύος, ενώ υπογραμμίζεται η σημασία της συνεργασίας της Ελλάδας με το Ισραήλ- όχι όμως σε καταστάσεις αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής.
«Σήμερα η διμερής συνεργασία κινείται σε επιφανειακό επίπεδο υπό την έννοια ότι 10 έτη μετά την πρώτη αεροπορική άσκηση «Glorious Spartan», δεν υπήρξε περαιτέρω εμβάθυνση...Στην Ελλάδα αγνοούμε την οικονομική διάσταση των διμερών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Ενδεικτικά το 25% των τουρκικών εξαγωγών προς τις χώρες του Περσικού κόλπου, διακινείται μέσω του λιμένα της Χάιφα. Οι διμερείς οικονομικές σχέσεις (Ελλάδας-Ισραήλ), προς το παρόν δεν έχουν μετουσιωθεί σε κάποιο πλαίσιο το οποίο να δημιουργεί συνθήκες μιας αναπόδραστης συμμαχίας. Η προσωπική πρόταση επικεντρώνεται στην πώληση των ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών στις αντίστοιχες ισραηλινές εταιρείες (π.χ. ΕΑΒ στην IAI) διότι θα προκύψουν άμεσα τα ακόλουθα οφέλη: α) μεταφορά τεχνογνωσίας και δη art of the state, εξισορροπώντας τα επιτεύγματα της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας, β) εξυγίανση, γ) δημιουργία θέσεων εργασίας, δ) ανάληψη υποκατασκευαστικού έργου για το σύνολο των εθνικών εξοπλιστικών προγραμμάτων, ε) εμβάθυνση διμερών σχέσεων. Περαιτέρω συνεργασία μπορεί να υπάρξει μέσω της παραχώρησης κάποιου αεροδρομίου (π.χ. 133 Σ.Μ) για τμηματική χρήση, μέσω του οποίου το Ισραήλ θα υλοποιεί την λεγόμενη “Άμυνα Βάθους”, την οποία στερείται συστηματικά εξαιτίας του περιορισμένου γεωγραφικού βάθους. Στο παραπάνω πλαίσιο μπορεί να υπάρξει διμερής συνεργασία. Όχι όμως σε καταστάσεις αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής».