Η ακραία ξηρασία στη βόρεια Ιταλία έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, δημιουργώντας ένα κλίμα που θυμίζει όλο και περισσότερο εκείνο που επικρατεί στην Αιθιοπία και στο Κέρας της Αφρικής, σύμφωνα με έρευνα.
Η ανάλυση των κλιματικών δεδομένων που δημοσιεύθηκε από την WaterAid και τα πανεπιστήμια του Κάρντιφ και του Μπρίστολ διαπιστώνει ότι υπό ακραίες κλιματικές συνθήκες, περιοχές που παλαιότερα βίωναν συχνές ξηρασίες είναι τώρα πιο επιρρεπείς σε συχνές πλημμύρες, ενώ άλλες περιοχές που ιστορικά ήταν επιρρεπείς σε πλημμύρες υφίστανται τώρα συχνότερες ξηρασίες.
Η νότια περιοχή Σαμπέλε της Αιθιοπίας, η οποία μεταξύ 1980 και 2000 γνώρισε πολυάριθμες περιόδους πλημμυρών, παρουσιάζει στροφή προς μια παρατεταμένη και σοβαρή ξηρασία. Ο ποταμός Σαμπέλε, που αποτελεί σημαντική πηγή νερού για τη Σομαλία, βίωσε πρόσφατα τις χειρότερες συνθήκες ξηρασίας στο Κέρας της Αφρικής. Αντίστοιχες αυξημένες ξηρασίες παρουσιάζονται και στη βόρεια Ιταλία και η έρευνα δείχνει ότι ο αριθμός των έντονων περιόδων ξηρασίας που βιώνουν και οι δύο περιοχές έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2000.
Όμως, στο πλαίσιο αυτού που οι ερευνητές περιγράφουν ως «αναστροφή του κλιματικού κινδύνου», οι ξηρασίες και στις δύο περιοχές διακόπτονται από ακραίες βροχοπτώσεις που προκαλούν καταστροφικές πλημμύρες, όπως συνέβη στη Λομβαρδία της Ιταλίας αυτό το καλοκαίρι.
Η έρευνα εξέτασε τη συχνότητα και το μέγεθος των κινδύνων πλημμύρας και ξηρασίας κατά τα τελευταία 41 χρόνια σε έξι χώρες: Πακιστάν, Αιθιοπία, Ουγκάντα, Μπουρκίνα Φάσο, Γκάνα και Μοζαμβίκη. Η Ιταλία συμπεριλήφθηκε ως ευρωπαϊκή σύγκριση.
Ο Τιμ Γουεινράιτ, διευθύνων σύμβουλος της WaterAid, δήλωσε ότι η κλιματική κρίση είναι μια κρίση νερού σε όλο τον κόσμο. «Από αγροτικές εκτάσεις που πλήττονται από την ξηρασία έως οικισμούς που έχουν καταστραφεί από πλημμύρες, οι κοινότητες στο Πακιστάν, την Μπουρκίνα Φάσο, την Γκάνα και την Αιθιοπία βιώνουν ανησυχητικές κλιματικές επιπτώσεις- η Ουγκάντα βιώνει ολοένα και πιο καταστροφικές πλημμύρες και η Μοζαμβίκη αποτελεί ένα χαοτικό μείγμα και των δύο άκρων».
Η έρευνα δημοσιεύθηκε την παραμονή της διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα (Cop28), όπου τα κονδύλια που θα βοηθήσουν τις κοινότητες να προσαρμοστούν και να γίνουν πιο ανθεκτικές στα ακραία φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής θα βρεθούν για άλλη μια φορά στην ημερήσια διάταξη.
«Η WaterAid καλεί τους παγκόσμιους ηγέτες στην Cop28 να δώσουν προτεραιότητα στο καθαρό νερό, την αξιοπρεπή αποχέτευση και την υγιεινή ως βασικά στοιχεία των προγραμμάτων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, καθώς και να αυξήσουν ταχέως τις επενδύσεις για την ασφάλεια του νερού στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Οι κοινότητες που βιώνουν την κλιματική αλλαγή από τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι από τις λιγότερο ικανές να την αντιμετωπίσουν. Το 2022, το χωριό Μπασαλ Μπιλ στην περιοχή Μπαντίν του νοτιοανατολικού Πακιστάν καταστράφηκε από τις πλημμύρες που κατέκλυσαν τα δύο τρίτα της χώρας.
Η WaterAid μίλησε με ανθρώπους που υπέφεραν από τις πλημμύρες. Η Σόνι Μπιλ είπε ότι όταν ήταν παιδί, η τοπική γεωργία ευημερούσε και οι κάτοικοι του χωριού είχαν καλή υγεία, αλλά ότι το χωριό της καταστράφηκε πέρυσι. Σήμερα είναι 83 ετών και δήλωσε: «Το χωριό μας παρασύρθηκε από την πλημμύρα, αλλά μας έδωσε ένα σημαντικό μάθημα: πρέπει να χτίσουμε τα σπίτια μας σε ψηλότερο έδαφος για να τα προστατεύσουμε από μελλοντικές πλημμύρες.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το Μπάλε, μια ανατολική περιοχή της Ουγκάντα στη σκιά του όρους Ελγκον, βιώνει πολύ πιο υγρές συνθήκες, οι οποίες έχουν δημιουργήσει πρωτοφανείς πλημμύρες τα τελευταία τρία χρόνια. Η WaterAid μίλησε με τον Okecho Opondo, συνταξιούχο δάσκαλο δημοτικού σχολείου, ο οποίος δήλωσε ότι η αλλαγή των καιρικών συνθηκών προκαλεί τεράστια προβλήματα.
«Είμαστε σε πλήρη σύγχυση. Οι μήνες που ήταν βροχεροί είναι τώρα ξηροί. Όταν οι βροχές έρχονται, μπορεί να είναι σύντομες αλλά και έντονες, οδηγώντας σε πλημμύρες», είπε. «Σε άλλες περιπτώσεις οι περίοδοι βροχής είναι πολύ μεγάλες, με αποτέλεσμα την καταστροφή των υποδομών και την αποτυχία των καλλιεργειών. Και στη συνέχεια, οι περίοδοι ξηρασίας μπορεί να είναι πολύ μεγάλες, οδηγώντας περαιτέρω σε αποτυχία των καλλιεργειών και πείνα».
Η Κατερίνα Μιχαηλίδη, καθηγήτρια υδρολογίας ξηρών εδαφών στο Ινστιτούτο Cabot για το Περιβάλλον του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και από κοινού επικεφαλής της έρευνας, δήλωσε ότι η κλιματική κατάρρευση δεν οδηγεί σε μονολιθική αλλαγή. «Αντίθετα, το προφίλ κινδύνου για κάθε περιοχή είναι πιθανό να αλλάξει με απρόβλεπτους τρόπους. Αυτοί οι παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη για να υποστηριχθεί η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή για τη ζωή και τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο».