Είναι ένα από τα παλαιότερα Μουσεία της χώρας και μέχρι πρότινος το κεντρικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλίας. Αφορμή και σκοπός της ίδρυσής του υπήρξε η στέγαση και η έκθεση των γραπτών επιτύμβιων στηλών ελληνιστικών χρόνων που είχαν έρθει στο φως, στις αρχές του 20 αιώνα από το νεκροταφείο της αρχαίας Δημητριάδας. Το Αθανασάκειο Μουσείο Βόλου φέρει το όνομα του Αλέξιου Αθανασάκη από την Πορταριά Πηλίου, ο οποίος διέθεσε χρήματα για να χτιστεί το 1909 καθώς χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο με τον περιβάλλοντα χώρο του, δεδομένου ότι αποτελεί, ίσως, το μοναδικό δημόσιο κτήριο της περιόδου του νεοκλασικισμού των αρχών του 20 αιώνα που σώζεται στο Βόλο.
Πρόκειται για ισόγειο, λιθόκτιστο νεοκλασικό κτήριο με συνολικό εμβαδόν 870 τ.μ. και επτά χώρους έκθεσης- βρίσκεται στην παραλία, στο πάρκο του Αναύρου.
Το σημαντικό αυτό Μουσείο και ιστορικό οίκημα θα αποκτήσει, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, νέο κτήριο στον περιβάλλοντα χώρο του με την πολύτιμη δωρεά της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών. Στον συγκεκριμένο χώρο συγκεντρώνονται πλέον όλες οι υποστηρικτικές και βοηθητικές χρήσεις στο πλαίσιο της αναβάθμισης των λειτουργιών του και της προσαρμογής του στις σύγχρονες μουσειακές ανάγκες και απαιτήσεις.
Οπως πάντα αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, βασική επιλογή της αρχιτεκτονικής πρότασης είναι η απομάκρυνση των εργοταξιακών οικίσκων και η δημιουργία νέου κτηρίου σε θέση που επιτρέπει τη συνολική και ανεμπόδιστη θέαση του παλαιού κτηρίου-μνημείου από τον ακάλυπτο χώρο και από τους δύο κεντρικούς δρόμους.O περιβάλλων χώρος διατηρείται ενιαίος σε δύο επίπεδα, όπως είναι και σήμερα. Το επάνω τμήμα είναι σε επαφή με το Μνημείο και θα παραμείνει με την αρχική χάραξη και σχεδιασμό. Το κάτω αδιαμόρφωτο επίπεδο προορίζεται για υπαίθρια γλυπτοθήκη και χώρο πρασίνου. Για την τοποθέτηση του νέου κτηρίου στη συγκεκριμένη θέση κατεδαφίζονται όλα τα διάσπαρτα μικροκτίσματα, τα οποία κατασκευάσθηκαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές για να καλύπτουν κυρίως ανάγκες αποθήκευσης και φύλαξης ευρημάτων.
Απομακρύνονται, επίσης, όλα τα κοντέινερ, τα οποία αλλοιώνουν την εικόνα του περιβάλλοντος χώρου του Μουσείου και εμποδίζουν την ανεμπόδιστη θέασή του. Τα υπάρχοντα βοηθητικά κτίσματα καθώς και τα μεταλλικά κοντέινερ αντικαθίστανται από ένα ισόγειο κτήριο με ημιυπόγειο, υποστηρικτικό των λειτουργιών του Μουσείου.
Η σύνθεση αναπτύσσεται σε τρία διακριτά λειτουργικά τμήματα ενιαίας αρχιτεκτονικής και μορφολογικής αντίληψης και λογικής. Το πρώτο τμήμα περιλαμβάνει δύο τομείς, τον βορεινό και τον μεσαίο τομέα, και έχουν σχέση με το κοινό. Ο βορεινός τομέας αναπτύσσεται στο ισόγειο τμήμα του περιλαμβάνει το εκδοτήριο εισιτηρίων, χώρους για φυλακτικό προσωπικό και το πωλητήριο. Στο περίγραμμα της κάλυψης του ισογείου κατασκευάζεται υπόγειο με τις βοηθητικές, απαιτούμενες από το κτηριολογικό πρόγραμμα χρήσεις, όπως χώροι υγιεινής προσωπικού. Ο μεσαίος τομέας περιλαμβάνει στο ισόγειο την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και το καφέ- κυλικείο, με δυνατότητα ενοποίησης για εκδηλώσεις μεγαλύτερης κλίμακας. Στο υπόγειο προβλέπεται χώρος για τις Η/Μ εγκαταστάσεις, αποθήκες και χώροι υγιεινής κοινού. Οι δύο ενότητες χωρίζονται στο επίπεδο του ισογείου με μικρό εσωτερικό αίθριο με φύτευση.
Το δεύτερο τμήμα είναι ισόγειο με ημιυπόγειο και χωροθετείται στο κάτω τμήμα του κτηρίου. Περιλαμβάνει την ενότητα των εργαστηρίων, των απαιτούμενων αποθηκών καθώς και των γραφείων των ερευνητών και συντηρητών, με την αίθουσα συνεδριάσεων και τη βιβλιοθήκη. Έχει δυνατότητα εξωτερικής ανεξάρτητης εισόδου, ενώ προβλέπεται και εσωτερική σύνδεση και επικοινωνία μέσω στεγασμένου διαδρόμου, του δευτέρου τμήματος με το πρώτο, στα επίπεδα του ισογείου και υπογείου. Το τρίτο τμήμα είναι καθ’ ολοκληρία υπόσκαφο, εκμεταλλευόμενο την υψομετρική διαφορά που υπάρχει στις δύο αυλές του συγκροτήματος. Περιλαμβάνει κυρίως αποθηκευτικούς χώρους και τμήμα των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. Έχει δυνατότητα απευθείας εισόδου από την κάτω αυλή για την άνετη εξυπηρέτηση της αποθήκευσης, αλλά και εσωτερική σύνδεση με το κυρίως υπόγειο του βασικού κτηρίου.
Μενδώνη: Ζήτησα την επιτάχυνση των διαδικασιών
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Στην αυτοψία, που πραγματοποιήσαμε, αμέσως μετά την παύση του φαινομένου, ζήτησα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού την επιτάχυνση και των διαδικασιών για την κατασκευή ενός νέου κτηρίου, το οποίο να στεγάσει τις υποστηρικτικές λειτουργίες του μουσείου, καθώς και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του, με την απομάκρυνση των πρόχειρων εργοταξιακών οικίσκων που δημιουργούν επισφάλειες στο κτήριο του Μουσείου. Σήμερα, το Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο με την προσθήκη της νέας πτέρυγας, στη βάση των αρχών της βιοκλιματικής προσέγγισης και της ενεργειακής αναβάθμισης, με την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, ανταποκρίνεται όχι μόνον λειτουργικά αλλά και αισθητικά, στις σύγχρονες μουσειακές ανάγκες. Το έργο της αναβάθμισης του Μουσείου θα υλοποιηθεί χάρη στη γενναιοδωρία της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΠΟ και της ΕΕΕ, για την αποκατάσταση των πολιτιστικών υποδομών της Θεσσαλίας από τις ζημιές του προξένησαν, οι καταστροφικές πλημμύρες.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την ΕΕΕ, την Πρόεδρο της, Μελίνα Τραυλού και τα μέλη του ΔΣ για την ευαισθησία, την άμεση ανταπόκριση και την εξαιρετική συνεργασία μας».