Déjà vu από την κρίση των πυραύλων της Κούβας, το 1962, θυμίζει το σκηνικό στη Βενεζουέλα, όχι προς την υφή και τα εσωτερικά γνωρίσματα της κρίσης, αλλά ως προς τα διεθνή συμφέροντα που διακυβεύονται, τις ισορροπίες που διαμορφώνονται και τα ανοιχτά μέτωπα στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό ΗΠΑ - Ρωσίας. Η Ουάσιγκτον από τη μία πλευρά να επιδιώκει τη πτώση του Νικολάς Μαδούρο, ενώ Μόσχα και Πεκίνο, καταφεύγουν σε μια ακόμα ad hoc συνεργασία, στηρίζοντας τον ηγέτη της χώρας, αλλά για διαφορετικούς λόγους, απολήξεις των οποίων εντοπίζονται από την Ανατολική Ευρώπη, ως τη Νότια Σινική Θάλασσα.
Ρωσία και Κίνα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη PDVSA, ενώ τα εθνικά τους συμφέροντα υπαγορεύουν και για άλλους λόγους τη διατήρηση του Μαδούρο στην εξουσία. Ουσιαστικά, Πεκίνο και Μόσχα χρησιμοποιούν τη Βενεζουέλα για να αμφισβητήσουν τις πολιτικές της Ουάσιγκτον και εκμεταλλεύονται την οικονομική επιρροή τους για να αποκτήσουν μια μόνιμη βιομηχανική και στρατιωτική παρουσία στη χώρα της Λατινικής Αμερικής.
Στρατηγικά, η Κίνα διαθέτει, στη Βενεζουέλα, δορυφορική εγκατάσταση παρακολούθησης, στην αεροπορική βάση Capitán Manuel Rios στο Γκουαρίκο, ενώ η Ρωσία έχει εγκαταστήσει μια μονάδα κυβερνοχώρου στη ναυτική βάση Antonio Diaz «Bandi» στη Λα Ορτσίλα, νησί βόρεια του Καράκας.
Ωστόσο, οι αμερικανικές κυρώσεις εγείρουν ερωτήματα κατά πόσο έχουν τη δυνατότητα να λυγίσουν οικονομικά το Μαδούρο, χωρίς να πλήξουν ίδια συμφέροντα, δεδομένης της εξάρτησης από το πετρέλαιο.
Η Βενεζουέλα σχεδιάζει να ενισχύσει τη συνεργασία της με τις κινεζικές πετρελαϊκές εταιρείες, ενώ οφείλει ακόμα περίπου 20 δισ. δολάρια, στο Πεκίνο, έχοντας ήδη αποπληρώσει 40 δισ. δολάρια, για ένα ακόμα δάνειο, χρησιμοποιώντας τις εξαγωγές πετρελαίου ως μέθοδο πληρωμής. Επίσης, κινεζικές πετρελαϊκές, έχουν μεγάλα ποσοστά συμμετοχής σε διάφορες επιχειρήσεις στη Βενεζουέλα και επιδιώκουν να αναπτύξουν τη βιομηχανία πετρελαίου ώστε να ικανοποιήσουν τις κινέζικες ενεργειακές ανάγκες.
Ανταλλάγματα
Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη καθώς και Μέση Ανατολή, είναι τα πεδία στα οποία ο Πούτιν επιθυμεί τον περιορισμό της αμερικανικής παρουσίας και επιρροής. Παράλληλα, ο Ρώσος πρόεδρος χρησιμοποιεί τη διαπραγματευτική δύναμη, που απορρέει από τη διαχείριση των αποθεμάτων και της παραγωγής της Βενεζουέλας, ως προς τη διεθνή αγορά και τον ΟΠΕΚ.
Από την άλλη πλευρά, το Πεκίνο εργαλειοποιεί τη Βενεζουέλα για να προωθήσει τα εθνικά του συμφέροντα και τις φιλοδοξίες στη Νότια Σινική Θάλασσα, στην υπόθεση της Ταϊβάν και στην εμπορική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και φαίνονται ως ενεργός παίκτης, εν τούτοις μπορεί εύκολα να δεχθούν πλήγματα, μεγαλύτερα από αυτά που δύνανται να προκαλέσουν, σε περίπτωση που παγιδευτούν σε σενάρια ανατροπής του Μαδούρο και ανάληψης στρατιωτικής δράσης. Η λογική αυτή αν και δεν είναι η επικρατέστερη, φαίνεται ότι βρίσκεται στο τραπέζι. Αυτό τουλάχιστον διαφαίνεται από την αναδιάταξη δυνάμεων, στη Μέση Ανατολή και το Αφγανιστάν.
Σε αυτό το σκηνικό, είναι πρόδηλη η πρόθεση Ρωσίας και Κίνας για “συμψηφισμούς” και ανταλλαγές, σενάρια τα οποία δεν αποτελούν πρώτη επιλογή του Λευκού Οίκου, αλλά -όπως και στην κρίση των πυραύλων της Κούβας- θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα παρασκηνιακό παζάρι. Σε μια τέτοια λογική, τα Βαλκάνια, η Τουρκία και η Ανατολική Μεσόγειος, θα μπορούσαν να αποτελέσουν εν δυνάμει χαρτιά, στο ίδιο τραπέζι, αυξάνοντας την αβεβαιότητα.
Το σκηνικό της κρίσης
Σε αυτή τη φάση, το ενδεχόμενο εισβολής ξένων δυνάμεων προς στήριξη, του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Χουάν Γκουαϊδό, δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή, καθώς θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα, απ’ αυτά που θα έλυνε, καθώς θα προκαλούσε τη διεθνή κατακραυγή και θα έσπρωχνε και την Ευρώπη στην αγκαλιά της Μόσχας, ενώ θα νομιμοποιούσε την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.
Συνεπώς, προκρίνεται το σενάριο των παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων, μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, ως βασικοί “μέτοχοι” του ορυκτού πλούτου της χώρας και ρυθμιστές του γεωπολιτικού σκηνικού.
Ωστόσο, κινητοποιείται και η Ευρώπη, η οποία αναγνωρίζει στις διεργασίες αυτές, πρόσφορο έδαφος, για τη διαμόρφωση ενιαίας εξωτερικής πολιτικής και την ανάληψη πρωτοβουλιών που θα αποδείξουν το εξωστρεφές της Ένωσης και θα την καταστήσουν παίχτη. Λόγο, σε ενδεχόμενη ανατροπή του status quo στη Βενεζουέλα, θα έχουν και οι γειτονικές χώρες, οι οποίες έχουν επωμιστεί μεγάλο βάρος από τις προσφυγικές ροές που προκάλεσε η κρίση.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η κρίση των πυραύλων της Κούβας, έθεσε σε τροχιά αποκλιμάκωσης τον πυρηνικό ανταγωνισμό στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ να αποσύρουν τους πυραύλους που είχαν στην Τουρκία και τη Ρωσία να μην εγκαταστήσει βάσεις στην Κούβα και την Ανατολική Γερμανία. Επί δεκατρείς ημέρες η κρίση εντεινόταν, οι δύο χώρες ανέβαζαν τους τόνους και ο πυρηνικός πόλεμος αποτελούσε -τότε- υπαρκτό κίνδυνο.