Ο «θησαυρός» της Ευρωπαϊκής συναίνεσης μπροστά τον κίνδυνο κατάρρευσης από την επιδημία του κορονοϊού, αποδείχτηκε άνθρακες. Ο φόβος ότι οι Θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποδειχτούν κατώτεροι των περιστάσεων επιστρέφει. Η αδυναμία των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης στην τηλεδιάσκεψη του Eurogroup της Τρίτης να καταλήξουν ακόμα και σε κοινό ανακοινωθέν προκάλεσε έντονη ανησυχία αναφορικά με την επιθυμία των Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να βρουν κοινή λύση για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών από την εξάπλωση του κορονοϊού.
Τις βαρύγδουπες ανακοινώσεις ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα κάνει ότι χρειαστεί προκειμένου να προστατεύσει την οικονομική καταστροφή των κρατών μελών, διαδέχθηκε η απροθυμία του Ευρωπαϊκού Βορρά να επωμιστεί μέρος των ζημιών του Ευρωπαϊκού Νότου. Το παιχνίδι της μετάθεσης ευθυνών ξεκίνησε με τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης να καλούν τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβουν αποφάσεις στην σημερινή τους τηλεδιάσκεψη. Μοιάζει σχεδόν βέβαιο ότι το μπαλάκι θα επιστραφεί από τους ηγέτες στους υπουργούς Οικονομικών.
Το κλίμα έχει αρχίσει έντονα να θυμίζει 2009 όταν η αδυναμία να βρεθεί κοινή λύση καθυστέρησε τις αποφάσεις με οδυνηρά αποτελέσματα. Το ίδιο συμβαίνει βέβαια και με τη μορφή που θα έχουν τα εργαλεία τα οποία απαιτούνται για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης. Οι «σκληροπυρηνικοί» Βορειοευρωπαίοι (Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία κτλ) βάζουν ως όρο στο τραπέζι τη λήψη αυστηρών δεσμεύσεων από όποιον αιτηθεί βοήθεια από τον ESM.
Απέναντι τους βρίσκονται και πάλι οι χώρες οι οποίες εκπροσωπούν τον Ευρωπαϊκό Νότο. Γαλία, Ιταλία, Ισπανία και φυσικά η Ελλάδα διεκδικούν να παρασχεθεί ρευστότητα στα Ευρωπαϊκά κράτη χωρίς να φορτωθούν οι κυβερνήσεις νέα μνημόνια. Μαζί τους συντάσσεται η Κομισιόν. Τα δύο στρατόπεδα, με τις διαχρονικές αντιπαραθέσεις στον πυρήνα της πολιτικής που επιθυμούν να ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, μοιάζει για ακόμα μια φορά να βάζουν εμπόδια στη γρήγορη λήψη αποφάσεων.
Σκληροί όροι
Κατά τη τηλεδιάσκεψη του Eurogroup τη σημαία της «αυστηρής αιρεσιμότητας» κράτησε ψηλά ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών. Ο Γ. Χέκστρα επιμένει ότι η προσφυγή στον ESM θα πρέπει να συνοδεύεται με αυστηρά δημοσιονομικά και μεταρρυθμιστικά προγράμματα τα οποία θα αναλάβουν τα κράτη.
Με λίγα λόγια και η Ολλανδία ζητά να ακολουθηθεί το μοντέλο των προγραμμάτων διάσωσης στην προηγούμενη κρίση. Και αν στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 η θέσπιση αυστηρών δημοσιονομικών προγραμμάτων είχε μια λογική, εξαιτίας και του δημοσιονομικού εκτροχιασμού κάποιων κρατών, σε αυτή τη κρίση τα στοιχεία είναι εντελώς διαφορετικά.
Οι παράγοντες που γέννησαν την κρίση είναι εξωγενείς και δεν έχουν να κάνουν με την δημοσιονομική κατάσταση των κρατών. Η πορεία των αγορών το διάστημα πριν την κρίση, έδειχνε ότι οι οικονομίες δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα. Ακόμα και οι καινούργιες «φούσκες» που είχαν δημιουργήσει οι αγορές, δεν έδειχναν ότι πριν την κρίση κινδύνευαν να σκάσουν.
Με αυτά τα δεδομένα τα κράτη που τα ταμειακά τους αποθέματα δεν επαρκούν προκειμένου να στηρίξουν την επόμενη των οικονομιών τους ζητούν το πρόγραμμα ρευστότητας που θα επιλεχθεί να μην είναι τιμωρητικό. Σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκαν οι δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup Μάριο Σεντένο αμέσως μετά την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψης. Ο κ. Σεντένο είπε ότι «Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι οικονομίες μας δεν μοιάζει κατά κανένα τρόπο με την προηγούμενη κρίση. Είναι ένα συμμετρικό, εξωγενές σοκ. Δεν έχουν βάση εδώ σκέψεις περί ηθικού κινδύνου. Πρέπει να το λάβουμε υπ’ όψη μας αυτό όταν αναλογιζόμαστε εξειδικευμένα εργαλεία για τον κορωνοϊό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση των εργαλείων του ESM που συστάθηκαν κατά την προηγούμενη κρίση». Ο Ολλανδός ομόλογός του, μετά το Eurogroup, δήλωσε ότι «ακόμα οδηγούμε στην ομίχλη και δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η επόμενη φάση της κρίσης», προσθέτοντας ότι «καμία χώρα δεν βρίσκεται σε τόσο δεινή θέση που να χρειάζεται τον ESM».
Παρ′ όλα αυτά όλα δείχνουν ότι για ακόμα μια φορά οι αποφάσεις θα ληφθούν στο παρασκήνιο βασισμένες σε πολιτικές ισορροπίες. Μόνος αστάθμητος παράγοντας αυτή τη στιγμή, ο οποίος θα καθορίσει και τις εξελίξεις, είναι το βάθος που θα έχουν οι συνέπειες από την υγειονομική κρίση. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει το μέγεθος της ύφεσης, γεγονός που μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες και τους σχεδιασμούς.