Ποτέ δεν φανταζόμουν πως θα χρειαζόταν να γράψω σχετικά. Αφότου (1714) οι Ε. Τιμόνης και Ι. Πυλαρινός δημοσίευσαν σε Αγγλικό περιοδικό τον πρώτο επιτυχημένο εμβολιασμό κατά της ευλογιάς και, ιδίως, ο E. Jenner (1796) απέδειξε χωρίς αμφισβητήσεις την αποτελεσματικότητα του δαμαλισμού κατά της φοβερής νόσου, άρχισε να καθιερώνεται η επιτυχία των εμβολίων κατά ποικίλων λοιμωδών νοσημάτων. Σήμερα είναι ανεπίσημα υποχρεωτικός ο εμβολιασμός στα παιδιά και στους νεοσυλλέκτους, για κάποια νοσήματα, αλλά και σε ταξιδιώτες σε εξωτικές χώρες.
Εξαρχής εγέρθηκαν αντιρρήσεις ως προς την ηθική του εμβολιασμού. Τα εμβόλια, όπως και κάθε ιατρική πράξη (ακόμη και η λήψη ιστορικού!) μπορούν να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Αυτές είναι σπανιότατες και συνήθως εξαιρετικά ήπιες συγκριτικά με την ωφέλεια που συνεπάγονται και η οποία, σημειωτέον, δεν είναι ποτέ 100%. Αυτές οι συνήθως ασήμαντες και σπάνιες βλάβες είναι παραδεκτές όταν κάποιος είναι άρρωστος και προσδοκά πολλαπλάσια οφέλη για την υγεία του.
Όταν όμως είναι υγιής, γιατί να υποστεί αυτό τον ελάχιστο κίνδυνο, αφού δεν προσδοκά να γίνει πιο υγιής από υγιής που είναι;
Κι όμως υπάρχουν δύο σοβαροί λόγοι. Ένας είναι για προφύλαξη του εαυτού του έναντι πολύ μεγαλύτερου κινδύνου να αρρωστήσει, και μάλιστα βαριά. Ο άλλος είναι ότι, όταν αρρωστήσει ή και υγιής, ως φορέας, μπορεί να γίνει η πηγή για να νοσήσουν άλλοι και ο εμβολιασμός καθενός επιβάλλεται προς όφελος της κοινωνίας.
Η κοινωνία απαιτεί να είναι όλοι εμβολιασμένοι, όπως απαιτεί να είναι όλοι οι οδηγοί ασφαλισμένοι, ώστε, αν γίνει κάποιο ατύχημα, η ασφάλεια, αν και δεν τους προφυλάσσει, καθιστά δυνατή την αποζημίωση του άλλου που υπέστη τις συνέπειες του ατυχήματος του οδηγού. Εξάλλου, γενικός ιατρικός δεοντολογικός κανόνας, δεν εφαρμόζομε σε κάποιον αγωγή την οποίαν αυτός δεν επιθυμεί! Ως ποιο σημείο όμως;
Αν κάποιος πάει να αυτοκτονήσει, έχει δικαίωμα ο ιατρός να του επιβάλει θεραπεία που αυτός δεν επιθυμεί; Εξάλλου, αν εμφανισθεί κάποιος στο δρόμο με ένα καλάσνικοφ στο χέρι, με δυνατότητα να μοιράζει σφαίρες τριγύρω του, έχει δικαίωμα να επέμβει η πολιτεία για να τον αφοπλίσει, χωρίς την άδειά του; Αντίστοιχα, αν εμφανισθεί κάποιος φορέας με δυνατότητα να μοιράζει βροτολοιγούς ιούς τριγύρω του, έχει η πολιτεία δικαίωμα να τον εμποδίσει, χωρίς την άδειά του;
Το θέμα περιπλέκεται όταν εμπλακούν γιγάντια συμφέροντα και δόλιες ιατρικές ενέργειες. Ο A. Wakefield δημοσίευσε το 1998 μια μελέτη σε 12 παιδιά υποστηρίζοντας ότι ο εμβολιασμός τους με το τριπλό εμβόλιο (ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας) προκαλεί αυτισμό.
Το άρθρο του προβλήθηκε ολοένα ευρύτερα από τα ΜΜΕ ώσπου ελέγχθηκε λεπτομερώς η μελέτη του και αποδείχθηκε ότι τα ευρήματά του ήταν πλαστά. Στο μεταξύ όμως ένα κύμα αντιεμβολιασμού εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, μεγάλο πλήθος γονιών αρνήθηκαν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους και η ιλαρά επανεμφανίσθηκε επιδημικά, μετά από πολλά έτη που είχε εξαφανισθεί.
Ύποπτες οικονομικές συναλλαγές του ερευνητή με ποικίλα κέντρα αποκαλύφθηκαν. Αυτός αποπέμφθηκε από διάφορα ιατρικά σώματα, αλλά επανεμφανίσθηκε τα τελευταία χρόνια επικουρώντας τον πρόεδρο Τράμπ στην αλλόκοτη στάση του κατά της προφύλαξης από τον κορωνοϊό.
Γιατί όμως συνεχίζεται το αντιεμβολιαστικό κίνημα;
Ένα είναι βέβαια η στάση των πολιτών. Ήδη διατυπώθηκε το δίλημμα. Τα αντικορωνοϊκά εμβόλια μπορούν να επιφέρουν ακόμη και θάνατο σε 1-5 άτομα στο ένα εκατομμύριο εμβολιασμένων, που προηγουμένως ήταν υγιείς. Από την άλλη, ο κίνδυνος ακόμη και θανάτου από την πανδημία είναι πολλές χιλιάδες στο εκατομμύριο ανεμβολιάστων. Αν σ΄ αυτά προστεθεί η βάσιμη υποψία ότι οι μαζικοί εμβολιασμοί συνδέονται με τεράστια οικονομικά συμφέροντα, γίνεται κατανοητή η δυσπιστία του κοινού. Κι ακόμη, αντιδρά το κοινό στη βάση του ιατρικού δόγματος, καμιά ιατρική πράξη χωρίς την άδεια του ενδιαφερομένου.
Το άλλο είναι η στάση της πολιτείας. Συζητήθηκε ως εδώ το ηθικό ζήτημα. Η πολιτεία όμως δεν κυβερνάται με βάση την ηθική, αλλά με βάση το δίκαιο. Μήπως πάει τώρα να μας εθίσει το κράτος στην αυθαίρετη αστυνόμευση; Από όσο ξέρω, καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να επιβάλει οποιονδήποτε περιορισμό σε οποιονδήποτε, αν δεν υπάρχει σχετικός νόμος. Και κανένας τέτοιος νόμος δεν υπάρχει, ούτε υπάρχει ένας (έτσι κι αλλιώς αμφισβητήσιμος) νόμος από τη βουλή που να εξουσιοδοτεί την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει ενλευκώ την πανδημία.
Γιατί δεν το κάνει όμως η κυβέρνηση; Έχει δεδομένη την πλειοψηφία στη βουλή, μπορεί εύκολα να ψηφίσει νόμο. Όμως η αντιπολίτευση καραδοκεί στη γωνία. Κάθε απόφαση της κυβέρνησης, είναι λανθασμένη, επειδή προέρχεται από την κυβέρνηση! Και οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, εντάξει, θα διαγραφούν από το κόμμα αν δεν ψηφίσουν το νομοσχέδιο, αλλά αν κάποιοι είναι δυσαρεστημένοι διότι ο αρμόδιος υπουργός δεν έκανε το ρουσφέτι που του ζήτησαν, τι γίνεται;
Η ηθική όψη του ζητήματος στηρίζεται στη λογική του Αριστοτέλη. ”Εἰ γὰρ καὶ ταυτὸν ἐστιν (τἀνθρώπινον ἀγαθὸν ἑνὶ καὶ πόλει, μεῖζον γε καὶ τελειότερον τὸ της πόλεως φαίνεται καὶ λαβεῖν καὶ σώζειν″. Το συμφέρον της πολιτείας είναι πάνω από το συμφέρον καθενός μέλους της. Ο σοφός βάζει όμως φραγμό. ”Ἀπάντων γὰρ αὐτὸς αὐτὸν πεποίηκεν ὁ δῆμος κύριον καὶ πάντα διοικεῖται ψηφίσμασι καὶ δικαστηρίοις, ἐν οἷς ὀ δῆμος ἐστίν ὀ κρατῶν″.
Η απόφαση της πολιτείας πρέπει να στηρίζεται στη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία. Και πάλι, μια βουλή που ταυτίζεται με την κυβέρνηση, αφού και οι δύο υπόκεινται στο ίδιο κόμμα, δεν είναι αρκετά αξιόπιστη για να πείσει τον κόσμο.
Αυτός αντιδρά στους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς όχι τόσο για τα ηθικά διλήμματα που προανέφερα, όσο διότι προέρχονται από την κυβέρνηση, χωρίς την άδειά του.
Μια δημοκρατική βουλή, από κληρωμένους, όχι εκλεγμένους μεταξύ προεπιλεγμένων υποψηφίων, είναι το πιο αξιόπιστο σώμα για να ελέγξει τον ανοργάνωτο όχλο. Να πάλι ο Αριστοτέλης. ”Λέγω δ΄ οἷον δοκεῖ δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχὰς, τὸ δ΄ αἱρετὰς ὀλιγαρχικὸν″ και ”Ἒχει δὲ καὶ περὶ τὴν αἳρεσιν τῶν ἀρχόντων τὸ ἐξ αἱρετῶν αἱρετούς ἐπικίνδυνον″. Στη δημοκρατία η εξουσία κληρώνεται, ενώ η εκλογή της σημαίνει ολιγαρχία. Και η εκλογή αρχόντων από προεπιλεγμένους υποψηφίους είναι επικίνδυνη.
Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι παρών και απρόβλεπτος. Όσο η πανδημία παραμένει κάπου στη γη, ο ιός θα μεταλλάσσεται και θα διασπείρεται. Η κοινωνία οφείλει να πάρει τα κατάλληλα μέτρα. Ένα είναι το γενικό κατά πάσης πανδημίας, αραίωση του πληθυσμού, που σημαίνει αποκέντρωση της οικονομίας. Μας συμφέρει πολλαπλά και για εθνικούς λόγους. Το άλλο είναι ο γενικευμένος εμβολιασμός ταχύτερα από όσο ο ιός μεταλλάσσεται.