Ένα ευρέως διαθέσιμο και φθηνό αντικαταθλιπτικό φάρμακο μπορεί σύντομα να σώσει ζωές από ένα εντελώς διαφορετικό είδος ασθένειας.
Η ανάπτυξη του πιο επιθετικού και θανατηφόρου καρκίνου του εγκεφάλου, του γλοιοβλαστώματος, κατεστάλη αποτελεσματικά τόσο σε ex vivo δείγματα ανθρώπινου ιστού όσο και σε ζωντανά ποντίκια από έναν εγκεκριμένο από τον FDA ρυθμιστή σεροτονίνης που χρησιμοποιείται επί του παρόντος για τη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης, αναφέρει το Science Alert.
Δεν είναι θεραπεία, αλλά μπορεί να προσφέρει κάποια ανακούφιση και να αποτελεί αποτελεσματικό μέρος ενός θεραπευτικού σχήματος για ασθενείς με γλοιοβλάστωμα.
Οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους είναι το επόμενο βήμα. Οι ασθενείς προειδοποιούνται να μην κάνουν αυτοθεραπεία σε αυτό το στάδιο.
«Το πλεονέκτημα της vortioxetine είναι ότι είναι ασφαλής και πολύ οικονομική», λέει ο νευρολόγος Michael Weller του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Ζυρίχης στην Ελβετία.
«Καθώς το φάρμακο έχει ήδη εγκριθεί, δεν χρειάζεται να υποβληθεί σε περίπλοκη διαδικασία έγκρισης και σύντομα θα μπορούσε να συμπληρώσει την τυπική θεραπεία για αυτόν τον θανατηφόρο όγκο εγκεφάλου».
Το γλοιοβλάστωμα είναι σπάνιο, αλλά όταν χτυπάει, είναι δύσκολο να νικηθεί. Ο όγκος εμφανίζεται συνήθως στον εγκέφαλο ή στο στέλεχος του εγκεφάλου , αναπτύσσοντας γρήγορα και επιθετικά.
Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία, που σημαίνει ότι είναι συνήθως θανατηφόρο, καθώς το 95/100 περίπου των ασθενών πεθαίνει μέσα σε πέντε χρόνια.
Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία, και μερικές φορές χειρουργική επέμβαση για να προσπαθήσουμε να αφαιρέσουμε όσο μεγαλύτερο μέρος του όγκου είναι ασφαλές.
Μια μη επεμβατική θεραπεία που μπορεί να συμπληρώσει τις υπάρχουσες παρεμβάσεις για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων είναι κάτι που οι γιατροί θα ήθελαν να έχουν, αλλά επειδή λίγα φάρμακα για τον καρκίνο μπορούν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, οι επιλογές είναι περιορισμένες.
Με επικεφαλής τον μοριακό βιολόγο Sohyon Lee του ETH Ζυρίχης, μια ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε καλλιεργημένο ανθρώπινο ιστό που προήλθε από δείγματα που δόθηκαν από ασθενείς με γλοιοβλάστωμα που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση θεραπείας, για να δουν εάν κάποια υπάρχοντα φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματικά στην καταστολή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων. Επικεντρώθηκαν κυρίως σε αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αντιψυχωσικά και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον.
Συνολικά, δοκίμασαν 132 φάρμακα σε ιστό που καλλιεργήθηκε από 27 ασθενείς με γλοιοβλάστωμα, καταγράφοντας περισσότερες από 2.500 απαντήσεις σε φάρμακα. Και ανακάλυψαν, παραδόξως, ότι ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ήταν αποτελεσματικά στην καταστολή της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων, συμπεριλαμβανομένου ενός ρυθμιστή σεροτονίνης που ονομάζεται vortioxetine .
Το επόμενο βήμα ήταν η δοκιμή των φαρμάκων σε ένα ζωντανό, αναπνευστικό σύστημα: ποντίκια με γλοιοβλάστωμα. Τα ποντίκια μεταμοσχεύθηκαν με όγκους γλοιοβλαστώματος και στη συνέχεια δόθηκε μια ομάδα. Η ομάδα ελέγχου αφέθηκε χωρίς θεραπεία, ενώ μια δεύτερη ομάδα ποντικών υποβλήθηκε σε θεραπεία με το αντικαταθλιπτικό SSRI σιταλοπράμη. Τέλος, μια τρίτη ομάδα υποβλήθηκε σε θεραπεία με vortioxetine.
Σε ένα πείραμα παρακολούθησης, ένα άλλο δείγμα ποντικών με γλοιοβλάστωμα υποβλήθηκε σε θεραπεία με τυπικά φάρμακα χημειοθεραπείας. Σε άλλη ομάδα χορηγήθηκε vortioxetine, ενώ σε μια τρίτη δεν δόθηκε καμία άλλη θεραπεία.
Ομοίως, η ομάδα της vortioxetine είχε αυξημένα ποσοστά επιβίωσης 20-30 τοις εκατό πάνω από αυτά της ομάδας που λάμβανε μόνο χημειοθεραπεία, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα.
Με τέτοια ελπιδοφόρα προκλινικά αποτελέσματα, πρόσθετες δοκιμές σε ζωντανούς ανθρώπους θα μπορούσαν να αποκαλύψουν εάν μπορεί να έχουμε ήδη μια θεραπεία γλοιοβλαστώματος έτοιμη για γρήγορη παρακολούθηση.
«Δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν το φάρμακο λειτουργεί στους ανθρώπους και ποια δόση απαιτείται για την καταπολέμηση του όγκου, γι′ αυτό είναι απαραίτητες οι κλινικές δοκιμές», προειδοποιεί ο Weller . «Η αυτοθεραπεία θα ήταν ένας ανυπολόγιστος κίνδυνος».
Ωστόσο, το φάρμακο δείχνει περισσότερες υποσχέσεις για τη θεραπεία αυτού του καρκίνου από ό,τι έχουμε δει εδώ και καιρό, δίνοντας κάποια ελπίδα στα εκτιμώμενα 250.000 άτομα που διαγιγνώσκονται με γλοιοβλάστωμα κάθε χρόνο.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine.