Ωστόσο ακόμα και ενώ η Μόσχα συνεχίζει να ενισχύει τις δυνάμεις της και να πραγματοποιεί μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις. Ωστόσο ο πρόεδρος Πούτιν κρατά το «παράθυρο» διπλωματίας ανοιχτό για περισσότερες διαπραγματεύσεις σε ένα υπολογισμένο, «ακροβατικό» παιχνίδι ριψοκίνδυνης πολιτικής με σκοπό να πείσει την Ουάσινγκτον και τους συμμάχους της να αποδεχτούν τις απαιτήσεις της Ρωσίας.
Η Δύση φοβάται πως ίσως επίκειται ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ η Ρωσία επιμένει ότι δεν έχει σχέδια να κάνει κάτι τέτοιο, μα θέλει να δοθούν απαντήσεις στους προβληματισμούς ασφαλείας της.
Η στρατηγική του Κρεμλίνου στην αντιπαράθεση έχει ως εξής:
Απαιτήσεις και απαντήσεις
Η Ρωσία θέλει οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους να εμποδίσουν την Ουκρανία και άλλες πρώην σοβιετικές χώρες να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, να μην εγκαθιστούν όπλα κοντά στη Ρωσία και να αποσύρουν τις δυνάμεις της Συμμαχίας από την ανατολική Ευρώπη.
Η Ουάσινγκτον και το ΝΑΤΟ απορρίπτουν αυτές τις απαιτήσεις ως «απαράδεκτες», μα επίσης προσφέρονται να συζητήσουν πιθανά όρια στις αναπτύξεις πυραύλων, μεγαλύτερη διαφάνεια στις στρατιωτικές ασκήσεις και άλλα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Ο Πούτιν δεν έχει δώσει ακόμα την απάντηση της Μόσχας στις δυτικές προτάσεις, μα τις έχει ήδη χαρακτηρίσει ως δευτερεύουσες και προειδοποιήσει ότι δεν θα δεχτεί «όχι» ως απάντηση στις κύριες απαιτήσεις του. Απαντά στο δυτικό επιχείρημα περί πολιτικής «ανοιχτών θυρών» του ΝΑΤΟ υποστηρίζοντας πως απειλεί τη Ρωσία και παραβιάζει την αρχή του «αδιαιρέτου της ασφάλειας» που περιλαμβάνεται στις διεθνείς συμφωνίες.
Επιδείξεις στρατιωτικής ισχύος
Με τη Δύση να απορρίπτει τις κύριες απαιτήσεις του, το Κρεμλίνο έχει αυξήσει την ένταση συγκεντρώνοντας πάνω από 100.000 στρατιώτες κοντά στην Ουκρανία και κάνοντας μια σειρά από στρατιωτικές ασκήσεις από τον Αρκτικό Ωκεανό ως τη Μαύρη Θάλασσα.
Στο πλαίσιο της επίδειξης ισχύος η Μόσχα έχει μεταφέρει με τρένα στρατεύματα, άρματα μάχης και όπλα από την Άπω Ανατολή και τη Σιβηρία στη Λευκορωσία για κοινές ασκήσεις, προκαλώντας ανησυχίες στη Δύση πως η Ρωσία θα μπορούσε να τις χρησιμοποιήσει ως προπέτασμα για εισβολή.
Η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της θέτουν ζήτημα κυρώσεων άνευ προηγουμένου σε περίπτωση εισβολής, περιλαμβανομένης μιας πιθανής απαγόρευσης στις συναλλαγές με δολάρια, δρακόντειους περιορισμούς σε εισαγωγές «κλειδιά» στον χώρο της τεχνολογίας όπως τα μικροτσίπ και κλείσιμο του νεοκατασκευασθέντα αγωγού Nord Stream 2 για μεταφορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία.
Η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν έχει επίσης αναπτύξει επιπλέον αμερικανικά στρατεύματα σε Πολωνία, Ρουμανία και Γερμανία σε μια επίδειξη της δέσμευσης της Ουάσινγκτον για προστασία της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν παραδώσει φορτία όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία.
Υπολογισμένη κλιμάκωση
Συγκεντρώνοντας στρατεύματα που θα μπορούσαν να επιτεθούν στην Ουκρανία από πολλές κατευθύνσεις, ο Πούτιν έχει επιδείξει πως είναι έτοιμος να κλιμακώσει την κρίση για να επιτύχει τους σκοπούς του.
«Ο Πούτιν φαίνεται να έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση και επιδεικνύει ένα υψηλό επίπεδο ανοχής στο ρίσκο» είπε ο Μπεν Χότζις, που είχε διατελέσει αρχιστράτηγος των δυνάμεων του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη και πλέον εργάζεται στο Center for European Policy Analysis. «Φαίνεται να σκοπεύει να ασκήσει μέγιστη πίεση στη Δύση, σε αυτή την κρίση που δημιούργησε ο ίδιος, ελπίζοντας πως η Ουκρανία ή το ΝΑΤΟ θα κάνουν στο τέλος παραχωρήσεις».
Κάποιοι παρατηρητές περιμένουν ο Πούτιν να αυξήσει περαιτέρω τις εντάσεις επεκτείνοντας την έκταση και την περιοχή των στρατιωτικών ασκήσεων.
Ο Φιοντόρ Λουκιάνοφ, επικεφαλής του Συμβουλίου Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής στη Μόσχα που παρακολουθεί στενά τον τρόπο που σκέφτεται το Κρεμλίνο, προέβλεψε πως μια δυτική άρνηση να συζητηθούν οι κύριες απαιτήσεις της Ρωσίας θα προκαλούσε έναν νέο γύρο κλιμάκωσης.
«Λογικά, η Ρωσία θα χρειαστεί να αυξήσει το επίπεδο των εντάσεων» είπε ο Λουκιάνοφ. «Αν οι στόχοι δεν επιτευχθούν, τότε χρειάζεται να αυξήσεις πίεση- πρώτα από όλα με μια επίδειξη δύναμης».
Ο Λουκιάνοφ είπε πως ενώ μια εισβολή στην Ουκρανία δεν είναι αυτό που θέλει ο Πούτιν, μπορεί να προκαλέσει τη Δύση με άλλα μέσα.
«Η όλη ιδέα, όπως την έχει σκεφτεί ο Πούτιν...δεν ήταν να λύσει την ουκρανική κρίση μέσω πολέμου, μα να φέρει τη Δύση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για αρχές του ευρωπαϊκού καθεστώτος ασφαλείας» σημείωσε ο Λουκιάνοφ. «Τη στιγμή που η Ρωσία θα αρχίσει έναν πόλεμο ενάντια στην Ουκρανία θα τελειώσει ολόκληρο το προηγούμενο παιχνίδι και το νέο παιχνίδι θα γίνεται σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο ρίσκου. Και όλοι ξέρουμε για τον Πούτιν πως δεν είναι τζογαδόρος, μα παίκτης που υπολογίζει».
Πιθανές οδοί συμβιβασμού
Ενώ ο Πούτιν και οι αξιωματούχοι του έχουν επιμείνει ότι πως περιμένουν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να υποκύψουν στις απαιτήσεις της Ρωσίας- μια προοπτική που φαίνεται σχεδόν αδύνατη- κάποιοι παρατηρητές του Κρεμλίνου αναμένουν η Μόσχα να αποδεχτεί τελικά έναν συμβιβασμό ο οποίος θα επέτρεπε να αποφευχθούν οι εχθροπραξίες και να διασώσουν την εικόνα τους.
Αν και οι δυτικοί σύμμαχοι δεν πρόκειται να αποκηρύξουν την πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ, δεν έχουν σκοπό να εντάξουν σύντομα την Ουκρανία ή οποιαδήποτε άλλη πρώην σοβιετική χώρα. Κάποιοι αναλυτές έχουν παρουσιάσει την ιδέα ενός πιθανού μορατόριουμ ως προς την επέκταση της Συμμαχίας.
Η Γκουέντολιν Σάσε, στέλεχος του Carnegie Europe που ηγείται του Centre for East European and International Studies στο Βερολίνο, εξέφρασε σκεπτικισμό, λέγοντας πως «το χειρότερο θα ήταν να φανεί ότι υπάρχει διχασμός στο ΝΑΤΟ», σημειώνοντας πως ούτε ο Πούτιν θα ήταν ικανοποιημένος από αυτό.
Μια άλλη πιθανότητα θα ήταν η «φινλανδοποίηση» της Ουκρανίας, δηλαδή πως η χώρα θα αποκτούσε ουδέτερο status, όπως η Φινλανδία μετά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πολιτική αυτή της επέτρεψε να διατηρήσει φιλικούς δεσμούς με τη Σοβιετική Ένωση κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε απότομη αντιστροφή της πορείας του Κιέβου προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ και πιθανότατα θα προκαλούσε ισχυρές επικρίσεις στο εσωτερικό, μα η ουκρανική κοινή γνώμη πιθανώς θα καλωσόριζε την αλλαγή πολιτικής ως το έλασσον κακό, συγκριτικά με μια ρωσική εισβολή.
Ερωτηθείς για την ιδέα περί φινλανδοποίησης, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε σε δημοσιογράφους τη Δευτέρα πως αυτό «είναι ένα από τα μοντέλα στο τραπέζι», μα έκανε πίσω την επόμενη ημέρα, όταν επισκέφθηκε το Κίεβο.
Άλλος ένας πιθανός συμβιβασμός θα μπορούσε να περιλαμβάνει βήματα για τη μείωση των εντάσεων στην ανατολική Ουκρανία, η οποία ελέγχεται από υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές από το 2014 που ξέσπασε εξέγερση εκεί λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Μόσχα.
Η Ρωσία έχει καλέσει τη Δύση να πιέσει την Ουκρανία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο ειρηνευτικής συμφωνίας του 2015 η οποία επετεύχθη με τη διαμεσολάβηση της Γαλλίας και της Γερμανίας και επιτάσσει το Κίεβο να δώσει δικαίωμα αυτοδιοίκησης στις ελεγχόμενες από τους αυτονομιστές περιοχές. Η συμφωνία εκλαμβάνεται από τους Ουκρανούς ως προδοσία του εθνικού συμφέροντος της χώρας και η εφαρμογή της έχει «βαλτώσει».
Ο Μακρόν αυτή την εβδομάδα περιέγραψε τη συμφωνία ως «τη μόνη οδό που επιτρέπει ειρήνη...και να βρεθεί βιώσιμη πολιτική λύση».