Η αφορμή για τις γραμμές που διαβάζετε είναι το πρωτοσέλιδο έγκυρης εφημερίδας, όπου σε μονόστηλο αναγράφεται ο τίτλος «Οι εταιρείες – ζόμπι εκτός κρατικών εγγυήσεων». Το κείμενο – γέφυρα αναφέρει: «Σε υγιείς επιχειρήσεις που δεν είχαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια και μόνο για νέες χορηγήσεις, προκειμένου να εισρεύσει νέο χρήματα στην οικονομία, θα δοθούν κρατικές εγγυήσεις». Σε πρώτη ανάγνωση είναι απλό. Πρέπει να υπάρχει μια εξασφάλιση από το κράτος ότι θα λάβει πίσω τα χρήματα του. Εκεί που τίθεται θέμα κατανόησης είναι γιατί, με βάση την εμπειρία των τελευταίων δέκα ετών, να προτρέξει μια υγιής επιχείρηση και να λάβει χορήγηση με κρατική εγγύηση;
Τα τελευταία δέκα χρόνια αποτέλεσαν μια συνεχής μάχη για επιβίωση στον ιδιωτικό τομέα και ιδιαίτερα στο μικρομεσαίο επιχειρείν. Κι αν στην πρώτη φάση της κρίσης υπήρχε μια κοινωνική διάσταση, στην περίοδο 2015-2019, παρότι είχαμε μια αριστερή κυβέρνηση, γινόταν βίωμα το πιο απλό: ότι ο επιχειρηματίας ήταν μόνος. Δεν υπήρχε επί της ουσίας στήριξη από την Πολιτεία.
Σήμερα, κι ενώ στην αρχή φάνηκε ότι η Πολιτεία είναι εδώ για να βοηθήσει, προκύπτουν πολλά ερωτηματικά. Δεν θα σταθώ στο πρωτόγνωρο των καταστάσεων ή στην επανάληψη μιας μοναδικότητας που ζούμε. Θα σταθώ σε δύο απλά παραδείγματα.
“Στήριξη και βοήθεια χρειάζονται όλοι στη σημερινή περίοδο. Αλλά όλοι...Διότι μέχρι σήμερα το ρίσκο το παίρνει επί της ουσίας μόνο ο επιχειρηματίας.”
Πρώτον, η σχέση λόγων και πράξεων
Μπορείτε να το δείτε σε απλούς συμπολίτες μας. Οι τράπεζες δεν προχωρούν σε αναστολή δόσεων εκτός αν κάποιος ήταν ενήμερος τον Μάρτιο του 2020. Τι κι αν είπε ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Άδωνις Γεωργιάδης ο δανειολήπτης να είναι ενήμερος 31 Δεκεμβρίου 2019 (που κι αυτό είναι υπεραπλούστευση); Επίσης, «δεν υπάρχει νόμος» απαντούν. Υπάρχει σύσταση και προτροπή. Κάθε Τράπεζα λειτουργεί κατά το δοκούν.
Δεύτερον, η πρακτική αναφορά λόγων και πράξεων
Η επιστρεπτέα προκαταβολή, που κανείς δε γνωρίζει εάν είναι σημαντική ή όχι προσθήκη, αποκλείει περισσότερες εταιρείες απ’ ότι υποδέχεται. Βάζει αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις. Εδώ όμως το απλό, δηλαδή «η εξασφάλιση του κράτους», είναι σχετικό μέγεθος. Διότι το κράτος έχει ήδη ή εισπράξει ή καταχωρίσει προς είσπραξη το συγκεκριμένο πόσο. Γιατί η επιστροφή μέρους του να γίνεται μέσα από αυστηρούς κανόνες κι όχι οριζόντια με βάση ποσοστό επί της προκαταβολής; Γιατί να μην στηρίζει όλες τις εταιρείες, αφού πρόκειται για ποσό που οι ίδιες οι εταιρείες έχουν δηλώσει, καταβάλει και η Πολιτεία αποδεχθεί;
“Αν ως πολιτικό προσωπικό δεν έχεις αφουγκραστεί την κοινωνία, αν δεν έχεις συναισθανθεί τη μοναδικότητα της περίπτωσης, τότε είναι αδύνατο να μπορέσεις να ανταποκριθείς. Κι ας έχεις πάρει άριστα στη μέχρι σήμερα διαχείριση της πανδημίας.”
Που θέλω να καταλήξω; Στήριξη και βοήθεια χρειάζονται όλοι στη σημερινή περίοδο. Αλλά όλοι. Αν υπάρχει μια διδαχή τα τελευταία χρόνια είναι η διπλή ή τριπλή σκέψη πριν από τη σύναψη ενός δανείου. Διότι μέχρι σήμερα το ρίσκο το παίρνει επί της ουσίας μόνο ο επιχειρηματίας. Γι’ αυτό κι η αίσθηση ότι εάν ξεπεράσεις αλγόριθμους ή μεγαλεπήβολα οικονομικά τραπεζικά θέσφατα προτιμάει πλέον συντηρητικές πολιτικές. Διότι η κρίση του 2008-2019 στην Ελλάδα απέδειξε ότι το ρίσκο είναι μοναδικό κι ότι ο δανειολήπτης είναι, στη συντριπτική πλειοψηφία, το πρόσωπο που παίρνει το σύνολο του ρίσκου. Από την άλλη πλευρά, αν ως πολιτικό προσωπικό δεν έχεις αφουγκραστεί την κοινωνία, αν δεν έχεις συναισθανθεί τη μοναδικότητα της περίπτωσης, τότε είναι αδύνατο να μπορέσεις να ανταποκριθείς. Κι ας έχεις πάρει άριστα στη μέχρι σήμερα διαχείριση της πανδημίας.
Σήμερα όλοι μιλάνε για την ανάγκη υιοθέτησης «έξω από την πεπατημένη» λύσεων (out of the box thinking). Αυτό είναι ένα κέρδος για την πατρίδα μετά τόσα χρόνια. Η Ελλάδα έχει μοναδική εμπειρία. Έχει βιώσει την μεγαλύτερη κρίση ανεπτυγμένης χώρας στη σύγχρονη ιστορία. Άρα κάθε Έλληνας κι Ελληνίδα επιχειρηματίας, που έχει επιβιώσει, έχει γαλόνια στον ώμο του ή παράσημα επιβίωσης στο πέτο του. Ταυτόχρονα το πολιτικό κλίμα είναι ευνοϊκό. Υπάρχει κυριαρχία ενός πολιτικού παίκτη, ο οποίος έχει την αποδοχή της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Κι υπάρχει και θετική διάθεση στους άλλους συμμετέχοντες στην ελληνική πολιτική σκηνή να βγούμε από το τέλμα. Αυτό είναι η απλή πλευρά των πραγμάτων.
Η σύνθετη πλευρά είναι η υλοποίηση. Για να προχωρήσει κανείς στην υλοποίηση πρέπει να έχει ιδέες και θέληση. Να έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης αλλά και συναισθηματική νοημοσύνη. Εδώ δεν χρειάζονται μεγάλα λόγια. Χρειάζονται αποφάσεις. Αν οι αποφάσεις είναι αντιστρόφως ανάλογες από τα λόγια, τότε η ζημιά είναι σίγουρη. Κι αν οι δημοσκοπήσεις σήμερα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στην κυβέρνηση όσον αφορά στην οικονομία, οι κάλπες να είμαστε όλοι σίγουροι θα είναι πιο αυστηρές. Όμως η αγωνία της πλειοψηφίας των πολιτών αισθάνομαι ότι είναι ακόμα μεγαλύτερη. Διότι το φλέγον ερώτημα μετατρέπεται σε υπαρξιακό: αφού όλοι οι υπόλοιποι έχουν δοκιμαστεί και ήδη κριθεί εκλογικά από το λαό αν κι ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν καταφέρει να μας βγάλει από το τέλμα, τότε ποιος;