Υπάρχουν κράτη που έχουν μαφίες, όπως η Ιταλία. Υπάρχουν «μαφιόζικα κράτη» (ένας θεωρητικά αμφιλεγόμενος αναλυτικός όρος που έχουν κατά καιρούς επιστρατεύσει ακαδημαϊκοί και αναλυτές για να προειδοποιήσουν σχετικά με την σκοτεινή πλευρά της παγκοσμιοποίησης), υπάρχουν και οι «Μαφιοζίες». Πρόκειται για έναν εντελώς αυθαίρετο και νεόκοπο όρο, αλλά χρήσιμο για όσα συμβαίνουν στα μέρη μας.
Πρώτα λίγη ιστορία: η μαφία που αναπτύχθηκε στη Δυτική Σικελία από τα μέσα του 19ου αιώνα ισχυροποιήθηκε λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης των κατοίκων προς το κράτος, το οποίο αντιλαμβάνονταν ξένο. Επρόκειτο για μια συλλογική αντίληψη, η οποία ενισχύθηκε από το γεωγραφικό ευάλωτο της Σικελίας σε εισβολές πολλών και διαφορετικών λαών. Το ευάλωτο αυτό «έδωσε χώρο» στη μαφία να αναπτυχθεί σε μια μορφή εναλλακτικής λύσης στο κράτος, δημιουργώντας δομές ενός κράτους μέσα στο κράτος, το οποίο διέπονταν από ειδικούς νόμους και μεγάλη ισχύ. Στα σκοτεινά χρόνια της στρατηγικής της έντασης, των ακροδεξιών φασιστικών οργανώσεων και των Ερυθρών Ταξιαρχιών, διεξήχθη παράλληλα και ο «πόλεμος της Μαφίας» με στόχο την εξάρθρωση της. Πράγματι η Κόζα Νόστρα εξαρθρώθηκε και εξασθένισε, όμως άλλες μαφίες, όπως η Ντραγκέτα παραμένουν σήμερα ισχυρές στο πλαίσιο του παγκόσμιου οργανωμένου εγκλήματος.
Η χρήση του όρου «μαφιόζικο κράτος» υπήρξε πληθωριστική στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Ο στόχος ήταν να κρατήσει σε επαγρύπνηση κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς για την επαπειλούμενη μετάβαση σε μια νέα εποχή, όπου τα κράτη -δημοκρατικά και μη- καθίστανται συνεχώς πιο εύθραυστα. Επιπλέον ο ρόλος των κρατικών δομών αλλά και των μη κυβερνητικών οργανώσεων (από τις επιχειρήσεις και τις ΜΚΟ μέχρι τους διάφορους μη κυβερνητικούς παράγοντες, όπως οι θρησκευτικοί και φιλανθρωπικοί οργανισμοί, οι εγκληματικές οργανώσεις, οι ομάδες πολιτικής βίας και οι τρομοκρατικές οργανώσεις) διαμορφώνουν ένα υβριδικό πλέγμα επιρροής.
Κοντολογίς, σύμφωνα με την παραπάνω αντίληψη, ένα «μαφιόζικο κράτος» είναι μια οντότητα που ούτε έχουμε αποκωδικοποιήσει ούτε κατανοούμε πλήρως τη σύνθεση και τις δομές του. Ο λόγος είναι ότι δεν έχουμε προσδιορίσει τα στάδια και τις διεργασίες της επικίνδυνης μετάλλαξης και των κινδύνων που στη συνέχεια εξάγουν στο δυναμικό πλαίσιο διαμόρφωσης των ευρύτερων γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων.
Το βασικό στοιχείο που διακρίνει ένα «μαφιόζικο κράτος» είναι όταν οι κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και κρατικοί λειτουργοί ηγούνται ή συμμετέχουν σε εγκληματικές δραστηριότητες, οι οποίες έχουν σκοπό το κέρδος. Παράλληλα, όμως, επειδή στα «μαφιόζικα κράτη», έννοιες όπως η διάκριση των εξουσιών ακυρώνονται, ενώ παράλληλα οι κανόνες εμπλοκής της εξουσίας με τους μη κρατικούς παράγοντες διαμορφώνονται σε διαρκείς συνθήκες κινούμενης άμμου είναι εντελώς θολό τι συνιστά κρατικό και μη κρατικό παράγοντα. Στη περίπτωση του «μαφιόζικου κράτους», η έννοια του εθνικού συμφέροντος ταυτίζεται με τα συμφέροντα του οργανωμένου εγκλήματος, το οποίο καθώς λειτουργεί θεμελιωδώς υπερεθνικά βρίσκεται σε αντίθεση με την έννοια και την προώθηση του όποιου εθνικού συμφέροντος.
Η έμφαση στον όρο «μαφιόζικο κράτος» επιδιώκει να καταρρίψει την ιδέα ότι τα μαφιόζικα κράτη είναι αποκλειστικά όσα βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση ή εμπίπτουν στην κατηγορία των αποκαλούμενων αποτυχημένων κρατών (failed states). Πολλοί νομίζουν ότι η Σομαλία, το Αφγανιστάν ή η Βενεζουέλα είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα, όμως υπάρχουν και κράτη, τα οποία βασίζονται/εξαρτώνται/χρησιμοποιούν παράνομους διαύλους, μεσάζοντες, δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος, λαθρεμπορίου και ξεπλύματος χρήματος προκειμένου να παράγουν και να διαχειρίζονται απίθανα κέρδη.
Ωστόσο, επειδή τα κράτη περιλαμβάνουν ποικίλες δομές, οργανισμούς και φορείς, ενώ διασυνδέονται εθνικά και υπερεθνικά με αντίστοιχους κρατικούς και μη κρατικούς φορείς, είναι προβληματικό να μιλάμε απλά για «μαφιόζικο κράτος», θεωρώντας ότι έχουμε καταλάβει τις αιτίες, την λειτουργία και τα όρια του. Είναι ακριβέστερο να συζητάμε για κράτη των οποίων οι δομές βρίσκονται υπό καθεστώς αποικισμού ή τις έχουν αποικίσει δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος (σε όλες τις εκδοχές του).
“Είναι ακριβέστερο να συζητάμε για κράτη των οποίων οι δομές βρίσκονται υπό καθεστώς αποικισμού ή τις έχουν αποικίσει δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος (σε όλες τις εκδοχές του).”
Κάπως έτσι οδηγούμαστε στην έννοια της «Μαφιοζίας». Η «Μαφιοζία» είναι η εντατική διαδικασία αλλοίωσης του κράτους από την ακάθεκτη διαδικασία της «μαφιοποίησης». Το μονοπώλιο της βίας του κράτους αφαιρείται και μοιράζεται σε διάφορα δίκτυα, δομές και ομάδες με ποινικά χαρακτηριστικά, οι οποίες είτε προσπαθούν να μειώσουν το ζωτικό χώρο του κράτους είτε επιδιώκουν να γίνουν φορείς άσκησης εξουσίας και προώθησης των συμφερόντων τους, αξιοποιώντας την κατάρρευση του κράτους δικαίου.
Προφανώς μια χώρα με κρατικές δυσλειτουργίες, χρόνιες παθογένειες και διαφθορά δεν γίνεται από την μια ημέρα στην άλλη «Μαφιοζία». Απαιτείται μεγάλη και δραματικά εντατική διαδικασία αποτυχίας. Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης δεν ήταν μια «Μαφιοζία», όπως παρουσιάζεται εκ των υστέρων, αλλά σίγουρα οι βάσεις για την οικονομική συντριβή και χρεοκοπία τέθηκαν τότε.
Aυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι οι αυτόκλητοι και αόρατοι Μαρξίζοντες τιμωροί της 17 Νοέμβρη σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης δολοφονούσαν ανθρώπους, πυροβολούσαν εισαγγελείς και δικαστές, έβαζαν βόμβες σε εφορίες και δημόσια κτίρια με σκοπό να καταγγείλουν την πρακτική της απάτης και της διαφθοράς. Έγραφαν τεχνοκρατικά σεντόνια αναφορικά με το ΠΑΣΟΚ που πρόδωσε το λαό, θεωρητικολογούσαν για την κοινωνικοποίηση της απάτης, ενώ μόνο προσχηματικά την καταδίκαζαν. Κατασκεύασαν μια «επαναστατική» οφθαλμαπάτη που ακούσια ή εκούσια, μέσα από ακατάληπτες στοχοθεσίες συντήρησε ένα ψευδο-τιμωρητικό άλλοθι σε μια κοινωνία στην οποία η διαφθορά «κοινωνικοποιήθηκε» (το ορίτζιναλ μαζί τα φάγαμε) και η πολιτική βία αναδείχθηκε σε ρυθμιστή της πολιτικής ζωής.
“Κατασκεύασαν μια «επαναστατική» οφθαλμαπάτη που ακούσια ή εκούσια, μέσα από ακατάληπτες στοχοθεσίες συντήρησε ένα ψευδο-τιμωρητικό άλλοθι σε μια κοινωνία στην οποία η διαφθορά «κοινωνικοποιήθηκε» (το ορίτζιναλ μαζί τα φάγαμε) και η πολιτική βία αναδείχθηκε σε ρυθμιστή της πολιτικής ζωής.”
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ κλήθηκαν να διασώσουν την Ελλάδα, όταν χρεοκόπησε το 2010 για να συγκρατήσουν την σφοδρότητα της κρίσης μέσα από τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής. Η κυβέρνηση Σαμαρά απέτυχε να διαχειριστεί την κρίση με αποτέλεσμα «την έφοδο του ΣΥΡΙΖΑ στον ουρανό» και την καρδιά του κράτους. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκλέχθηκε κυβέρνηση ως το νέο που θα τελειώσει το παλιό. Ως η πολιτική επιλογή που θα βγάλει τη χώρα από την βάναυση λιτότητα και την απειλή της ακροδεξιάς. Άγνοια κινδύνου, τυχοδιωκτισμός και λαϊκισμός έσπρωξαν την χώρα σε ακόμη πιο επικίνδυνες ατραπούς, αναγκάζοντας την σε μεγαλύτερες υποχωρήσεις και ανταλλάγματα. Το αφήγημα του μνημονίου με το ανθρώπινο πρόσωπο και η δίκαιη ανάπτυξη αποδείχθηκαν αμοραλιστικές μπαρούφες ως παραπέτασμα για την υποχρεωτική προσαρμογή. Η εφαρμογή των προγραμμάτων στήριξης και των μεταρρυθμίσεων ήταν μονόδρομος και σίγουρα όχι με στόχο την ενηλικίωση του Αλέξη Τσίπρα.
Η χώρα έχει μπει σε μια μακρά προεκλογική περίοδο αβεβαιότητας, χωρίς το μίνιμουμ της εθνικής συνεννόησης απέναντι σε μια σειρά από μέτωπα που μια ανίσχυρη κυβέρνηση είτε άνοιξε, είτε έπεσε μέσα από υπερβολική αλαζονεία και άγνοια. Η ελληνική κοινωνία μαστίζεται ακόμη από ανεργία, ανέχεια, γενικευμένα κρούσματα ανομίας από τα πανεπιστήμια μέχρι τις εμπορικές γειτονιές του κέντρου, από κάθε λογής ναζιστικές ένοπλες ομάδες, αναρχικές ομάδες λεηλασίας περιουσιών, αλλά και από την ενίσχυση της δράσης του οργανωμένου εγκλήματος. Παράλληλα βιώνει καθημερινά την διάψευση κάθε ελπίδας. Αφού οι πολίτες έγιναν φτωχότεροι, αφού έστειλαν τα παιδιά τους στο εξωτερικό για να επιβιώσουν, ζουν σήμερα σε μια πραγματικότητα, η οποία ακροβατεί ανάμεσα στις απειλές της Τουρκίας για πόλεμο, σε συνθήκες αδιαφάνειας και σκανδαλολογίας και σε έωλες θεωρίες ανάπτυξης.
Το μόνο που αναπτύσσεται σήμερα στην Ελλάδα είναι οι κάθε λογής «Μαφιοζίες». Δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη, αλλά προϊόν της τοξικής διακυβέρνησης της χώρας, η οποία έπειτα από δέκα χρόνια κρίσης και απογοήτευσης έχει κάνει μια τρύπα στο νερό, σχεδόν σε όλα τα επίπεδα.