The progress of human knowledge will be rapid, and discoveries made of which we have at present no conception. I begin to be almost sorry I was born so soon, since I cannot have the happiness of knowing what will be known 100 years hence.
-Benjamin Franklin, 1783
Τον Οκτώβριο του 1912 ο G. Marconi προέβλεπε ότι η έλευση της ασύρματης εποχής θα φέρει και το τέλος των πολέμων. 100 χρόνια μετά και εν αναμονή της έλευσης του δικτύου 5G, οι πολεμικές επιχειρήσεις και οι εχθροπραξίες συνεχίζονται απρόσκοπτα σε αρκετές γωνιές του πλανήτη. Η αισιοδοξία του πατέρα του ραδιοφώνου διαψεύστηκε πανηγυρικά! Το σκεπτικό του όμως ανθεί και θάλλει ακόμα. Γιατί εξακολουθούμε να κάνουμε επισφαλείς προβλέψεις για το πώς θα βελτιωθούν οι ζωές μας. Επιμένουμε δηλαδή, να συζητάμε για το μέλλον με όρους προόδου. Η πρόοδος αυτή, μπορεί να είναι δύο ειδών, οριζόντια και κάθετη.
Οριζόντια πρόοδος είναι η αναπαραγωγή λύσεων που αποδεδειγμένα δουλεύουν – από το 1 στο n. Το να τη φανταστούμε είναι τετριμμένο, γιατί γνωρίζουμε ήδη λίγο-πολύ με τι μοιάζει. Κάθετη πρόοδος είναι η εύρεση ριζοτόμων λύσεων – από το 0 στο 1. Και χρειάζεται μπόλικη διορατικότητα και ενδεχομένως και λίγη τύχη για να προβλέψουμε τη μορφή που θα προσλάβει, καθότι δε μοιάζει με τίποτα από όσα μας είναι ήδη γνώριμα και συνήθως τίποτα δεν την προοιωνίζει. Επί παραδείγματι, εάν χρησιμοποιώντας ως πρότυπο μια γραφομηχανή φτιάξουμε άλλες 100 γραφομηχανές, έχει συντελεστεί οριζόντια πρόοδος. Αλλά η μετάβαση από τη γραφομηχανή στον ηλεκτρονικό επεξεργαστή κειμένου, είναι κάθετη πρόοδος.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, το λήμμα «παγκοσμιοποίηση» συμπυκνώνει καλύτερα από κάθε άλλο, το νόημα της οριζόντιας προόδου. Παίρνουμε τα επιτεύγματα της προόδου που είναι χρήσιμα κάπου στον κόσμο και τα θέτουμε στην υπηρεσία ολόκληρης της ανθρωπότητας. Η Κίνα είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα χώρας που επικεντρώνει τις προσπάθειές της σε αυτή την κατεύθυνση. Οι Κινέζοι, για πολλά χρόνια, απλά αντέγραφαν όλα όσα έχουν συντελεστεί στον ανεπτυγμένο κόσμο: τις σιδηροδρομικές γραμμές του 19ου αιώνα, τον κλιματισμό του 20ου αιώνα, ακόμη και ολόκληρες πόλεις.
Αντίστοιχα, το όχημα της κάθετης προόδου είναι η «τεχνολογία». Και μπορεί η ταχεία πρόοδος της πληροφορικής τις τελευταίες δεκαετίες να κατέστησε τη Silicon Valley πρωτεύουσα της τεχνολογίας, αλλά ως τεχνολογία δεν εννοούμε μόνο τους υπολογιστές. Κάθε καινούριος και καλύτερος τρόπος να κάνουμε τα πράγματα χωράει κάτω από την ομπρέλα του όρου.
Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, πιστεύουν ότι το μέλλον του κόσμου θα καθοριστεί από την παγκοσμιοποίηση. Εν τούτοις, η αλήθεια είναι ότι η τεχνολογία έχει μεγαλύτερη σημασία. Χωρίς την τεχνολογική αλλαγή, εάν η Κίνα διπλασιάσει την παραγωγή ενέργειας μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, θα διπλασιάσει και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Ομοίως, εάν τα εκατοντάδες εκατομμύρια νοικοκυριά της Ινδίας υιοθετήσουν από αύριο τον αμερικάνικο τρόπο ζωής - χρησιμοποιώντας μόνο την τεχνολογία του σήμερα – ο οικολογικός αντίκτυπος θα είναι τρομακτικός. Με άλλα λόγια, η διάδοση των παλαιών τρόπων δημιουργίας πλούτου σε όλο τον κόσμο θα φέρει καταστροφή, όχι σε επιπλέον πλούτο. Σε έναν κόσμο περιορισμένων πόρων, η παγκοσμιοποίηση χωρίς νέες τεχνολογίες δεν είναι βιώσιμη. Και οι νέες τεχνολογίες προϋποθέτουν ένα επιχειρηματικό περιβάλλον φιλικό στις νεοφυείς επιχειρήσεις. Νομίζω είναι προφανές προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούμε.