Πριν από λίγες μέρες, πραγματοποιήθηκε στο Σεράφειο Ίδρυμα η παρουσίαση αποτελεσμάτων του 2ου κύκλου των «Σημείων Στήριξης», στη διάρκεια των οποίων 4 κοινωφελή ιδρύματα (μεταξύ αυτών και το Ίδρυμα Λάτση) συνεργάστηκαν προκειμένου να χρηματοδοτηθούν 19 δράσεις διάρκειας έως 12 μηνών με ποσό έως €5.000 έκαστη, οι οποίες υλοποιήθηκαν από μικρού και μεσαίου μεγέθους οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών σε τρεις θεματικές.
Μεταξύ των οργανώσεων που συμμετείχαν στα Σημεία Στήριξης ήταν και η Αστική, Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Πλέγμα», που έχει ως έδρα τη Σκόπελο. Εκεί, πραγματοποίησε το πρώτο διαγενεακό πρόγραμμα προφορικής ιστορίας «Από γενιά σε γενιά», με πρωταγωνιστές τους μαθητές του νηπιαγωγείου Σκοπέλου και τους θαμώνες του ΚΑΠΗ του νησιού.
Γι′ αυτή την ιδιαίτερη πρωτοβουλία, η HuffPost Greece συνάντησε τη συνιδρύτρια και CEO του Πλέγματος, Κωνσταντίνα Αγγελέτου, η οποία και μας εξήγησε όλα όσα θελήσαμε να μάθουμε για το διαγενεακό πρόγραμμα «Από γενιά σε γενιά» αλλά και για το γενικότερο πεδίο δράσης του Πλέγματος.
Τι είναι το διαγενεακό πρόγραμμα «Από γενιά σε γενιά»
«Η κεντρική ιδέα του διαγενεακού προγράμματος ”Από γενιά σε γενιά” ήταν τα παιδιά του νηπιαγωγείου να μάθουν τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας, τις βασικές αρχές. Μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους έκαναν αρκετές επισκέψεις στο ΚΑΠΗ, όπου υπήρχε μία συγκεκριμένη θεματολογία, πχ. τα παιχνίδια που έπαιζαν οι παππούδες σαν παιδιά, τι έτρωγαν, τι έκαναν στο σχολείο, πώς οι ίδιοι βίωναν την καθημερινότητά τους μικροί, τα παιδιά ρωτούσαν ό,τι ήθελαν να μάθουν και οι παππούδες απαντούσαν. Κάποιες ερωτήσεις τις είχαν προετοιμάσει με τους δασκάλους τους, κάποιες άλλες ήταν αυθόρμητες. Μετά το τέλος των επισκέψεων, γυρνούσαν στο νηπιαγωγείο και ζωγράφιζαν αυτά που είχαν ακούσει ως διηγήσεις από τους παππούδες και τους είχαν κάνει πιο πολλή εντύπωση», αναφέρει η Κωνσταντίνα και συμπληρώνει:
«Για να μπορέσουν τα παιδιά του νηπιαγωγείου να καταλάβουν τις διαφορές του τότε με το τώρα και να κατανοήσουν όσα άκουσαν από τους ηλικιωμένους, προηγήθηκε μια συγκεκριμένη προεργασία με τους εκπαιδευτικούς τους. Έμαθαν να κάνουν ερωτήσεις που να απαντούν στο πώς ζουν τα ίδια σήμερα. Για παράδειγμα, υπήρξαν παιδιά που ρώτησαν τους παππούδες αν είχαν tablet ή barbie στην παιδική τους ηλικία, τι φαγητά έτρωγαν και πώς κοιμούνταν, ώστε να μπορέσουν να οπτικοποιήσουν τις απαντήσεις που λάμβαναν».
Στη χώρα μας, δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα τα διαγενεακά προγράμματα. Γι′ αυτό και θέλησα να μάθω πώς προέκυψε η ιδέα του «Από γενιά σε γενιά». Η Κωνσταντίνα μού εξηγεί:
«Στην Ελλάδα υπάρχει θεσμοθετημένη η ”Ημέρα Τρίτης Ηλικίας”. Σκοπός αυτής της ημέρας είναι τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους τρίτης ηλικίας αφενός για να μαθαίνουν από εκείνους κι αφετέρου για να μη νιώθουν αποκλεισμένοι και περιθωριοποιημένοι οι γηραιότεροι πολίτες.
Στη Σκόπελο οι νηπιαγωγοί είναι φίλοι μου και μου είχαν μιλήσει για διάφορα αντίστοιχα προγράμματα που συμβαίνουν στην Ευρώπη, εμένα με συνεπήρε η ιδέα της προφορικής ιστορίας, οπότε είπαμε να τα συνδυάσουμε αυτά με κάποιο τρόπο. Το ψάξαμε πάρα πολύ. Παρόλο που έχουν γίνει διάφορα διαγενεακά προγράμματα στο εξωτερικό, δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποιο που να αφορά σε αυτό το φάσμα των ηλικιών, γιατί το δικό μας πρόγραμμα περιελάμβανε πολύ μικρά παιδιά. Οπότε, καταλαβαίνεις ότι αυτό που κάναμε είχε πολύ ενδιαφέρον τόσο επιστημονικό για τους ανθρώπους που ασχολούνται με την προφορική ιστορία όσο και πρακτικό γιατί οι ζωγραφιές των παιδιών έγιναν λεύκωμα, το οποίο μεταφράστηκε και στα αγγλικά, πωλείται στα βιβλιοπωλεία του νησιού και τα έσοδα δίνονται στα σχολεία της Σκοπέλου».
Τα αποτελέσματα σε ζωγραφιές
«Τα παιδιά μπόρεσαν να κατανοήσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις διηγήσεις των ανθρώπων του ΚΑΠΗ και από τις ζωγραφιές τους καταλαβαίνουμε ότι υπήρξαν πράγματα και αναφορές που τους έκαναν πολύ μεγάλη εντύπωση. Κάποια από τα παιδιά δηλαδή, έκαναν τις ίδιες ζωγραφιές, επειδή εντυπωσιάστηκαν εξίσου από μια ίδια διήγηση», αναφέρει η Κωνσταντίνα.
Η συνεργασία με το πρόγραμμα «Σημεία Στήριξης»
Το Δεκέμβριο του 2016 υπήρξε μια ανοιχτή πρόσκληση για ΜΚΟ με τρεις θεματικούς άξονες: παιδιά, ΑμΕΑ, άτομα τρίτης ηλικίας. Εμείς τότε προτείναμε αυτό το διαγενεακό πρόγραμμα το οποίο εντάσσεται στις δραστηριότητες του ιδρύματος «ΤΙΜΑ» έναν από τους 3 οργανισμούς που στηρίζουν το πρόγραμμα «Σημεία Στήριξης». Επιλέχθηκε η δράση μας και μετά ξεκίνησε αυτό το υπέροχο ταξίδι της υλοποίησης. Αισθανθήκαμε πολύ τυχεροί που το ζήσαμε όλο αυτό γιατί, εκτός των άλλων, συμμετείχαμε και σε μια διαδικασία ενδυνάμωσης ικανοτήτων που μας προσέφερε το ’Ιδρυμα Μποδοσάκη, μέσω του Social Dynamo, οπότε εξελιχθήκαμε κι εμείς πολύ ως οργανισμός, γιατί μάθαμε πολλά και πολύ χρήσιμα πράγματα. Για να καταλάβεις, πριν λήξει ο 2ος κύκλος, πήγαμε έντρομοι στα γραφεία του Social Dynamo και τους ρωτήσαμε αν θα μπορούμε να συμμετέχουμε από δω και πέρα στις δράσεις και τα σεμινάρια που διοργανώνουν. Η σχέση μας, λοιπόν, με τα «Σημεία Στήριξης», ήταν αυτή και έληξε πριν λίγες μέρες με την ολοκλήρωση του 2ου κύκλου.
Ποιες είναι, όμως, οι υπόλοιπες δράσεις του Πλέγματος;
Το Πλέγμα ιδρύθηκε το 2014, από τη Μαρία Ψαρρού κι από εμένα. Κοινός παρανομαστής και των δύο ήταν η πολιτιστική διαχείριση και οι σπουδές μας σε αυτό.
Το Πλέγμα δραστηριοποιείται σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο στη Σκόπελο, στη Σκόπελο έχουμε κάνει το διαγενεακό και ένα ετήσιο φεστιβάλ χορών, που έχει βραβευθεί ως «καλή πρακτική». Πέραν τούτου, κάνουμε θεατρικές παραγωγές εδώ στην Αθήνα, σεμινάρια πολιτιστικής διαχείρισης σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και τώρα θα κάνουμε και στην Κέρκυρα.
Στην Άνδρο ξεκινήσαμε να τρέχουμε τώρα το project «Αιγαίου μέθεξις», ένα σεμινάριο γύρω από την παράδοση και τον πολιτισμό του Αιγαίου, που θα διεξαχθεί στο Μπατσί και θα είναι τριήμερο. Πρόκειται για ένα βιωματικό πρόγραμμα γιατί όσοι θα έρθουν θα ζήσουν πώς είναι να παίζεις αιγαιοπελαγίτικη μουσική, να την χορεύεις, πώς είναι να γλεντάς με την κυκλαδίτικη νοοτροπία. Θέλουμε, δηλαδή, όσοι θα συμμετέχουν να εντρυφήσουν στην αιγαιοπελαγίτικη κουλτούρα.
Δράσεις σαν και τις παραπάνω, που έχουν επίκεντρο τον άνθρωπο, χρειάζονται και ανθρώπους για να υλοποιηθούν. Γι′ αυτό και ρώτησα την Κωνσταντίνα πώς αντιμετωπίζει ο κόσμος τέτοιες πρωτοβουλίες, αλλά και ποια η σημασία του εθελοντισμού.
«Κοίτα, γενικά υπάρχει μια καχυποψία για τις ΜΚΟ. Παρόλ′ αυτά, νομίζω ότι ο κόσμος, όπου βλέπει να γίνεται σοβαρή και αξιόλογη δουλειά, το υποστηρίζει. Η δική μας εμπειρία, δηλαδή, από τις μικρές κοινωνίες που έχουμε δράσει, τόσο στη Σκόπελο όσο και στην Άνδρο, δείχνει ότι η τοπική κοινωνία μάς έχει στηρίξει, γιατί φαίνεται ότι προσπαθούμε να κάνουμε κάτι τίμιο και αξιόλογο, που παράλληλα ενισχύει και το τουριστικό προϊόν του τόπου.
Εμείς, ως Πλέγμα, έχουμε ένα βασικό ηθικό κανόνα σε σχέση με τον εθελοντισμό: δεν απασχολούμε «επαγγελματίες» εθελοντές. Δηλαδή, ο γραφίστας μας είναι ένας συνεργάτης ο οποίος αμείβεται, ο φωτογράφος μας ομοίως και πάει λέγοντας. Όπου, λοιπόν, απαιτούμε επαγγελματική δουλειά και θέλουμε επαγγελματικά προσόντα για ένα πόστο, απευθυνόμαστε στον αντίστοιχο συνεργάτη με αμοιβή. Σ′ εμάς ο εθελοντισμός περιορίζεται σε συγκεκριμένες δράσεις μας όπως είναι το φεστιβάλ χορών, που κρατά μια μικρή χρονική περίοδο, και στο οποίο δεν απαιτούμε επαγγελματική δεξιοτεχνία από τους εθελοντές. Οι εθελοντές έρχονται και ξανάρχονται γιατί περνούν καλά, είναι και αρκετοί οπότε οι αρμοδιότητές τους είναι και περιορισμένες.
Γενικά, σε όλες τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, υπάρχει μία σύγχυση με το θέμα «εθελοντισμός». Ο εθελοντισμός είναι χρήσιμος για να υλοποιηθούν κάποιες δράσεις όταν δεν υπάρχουν πόροι (και εδώ δεν υπάρχουν πόροι). Εμείς, για παράδειγμα, δεν έχουμε πάρει καμία κοινοτική χρηματοδότηση τόσα χρόνια, οπότε αναγκαζόμαστε και βασιζόμαστε στην ευγενική καλοσύνη των άλλων, δηλαδή σε χορηγούς, χρηματοδότες και ταυτόχρονα στον εθελοντισμό σε συγκεκριμένα project και για συγκεκριμένη χρονική περίοδο», αναφέρει.
-Κλείνοντας, η Κωνσταντίνα συμπλήρωσε ότι το Πλέγμα έχει στα σκαριά μία ακόμα δράση για τα Σημεία Στήριξης, χωρίς να μου αποκαλύψει περισσότερες λεπτομέρειες. Αν, κρίνω, όμως, από το διαγενεακό, είμαι σίγουρη ότι θα είναι κάτι πολύ καλό.
Αυτό που κρατώ από τη συζήτηση μαζί της και νομίζω ότι αντικατοπτρίζει και όλη τη σημασία του «Από γενιά σε γενιά», είναι το διαρκές χαμόγελο στο πρόσωπό της, όση ώρα μιλούσαμε για το διαγενεακό πρόγραμμα. Και η αλήθεια είναι πως ένιωσα ότι αυτή η δράση του Πλέγματος αποτελεί τον ορισμό του μότο των Σημείων Στήριξης «Μικρές Δωρεές, Μεγάλες Ιδέες». Γιατί είναι πράγματι μια σπουδαία ιδέα να φέρνεις πιο κοντά δύο γενιές που απέχουν πολύ χρονικά και να χαρίζεις τέτοιες εμπειρίες σε μικρούς και μεγάλους. Χρειαζόμαστε περισσότερες ανάλογες καινοτόμες ιδέες. Έτσι δεν είναι;