Μπορεί ο «ήχος της σιωπής» να φαντάζει οξύμωρο σχήμα, ωστόσο ομάδα φιλοσόφων και ψυχολόγων κατέληξε στο συμπέρασμα πως είναι δυνατόν να τον ακούσει κανείς, χάρη στη χρήση ακουστικών ψευδαισθήσεων, που έδειξαν πώς στιγμές σιωπής επηρεάζουν την αντίληψη του χρόνου.
Τα ευρήματα αυτά έχουν να κάνουν με το αν οι άνθρωποι μπορούν να ακούσουν περισσότερα από τους ήχους, κάτι που αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ φιλοσόφων και αιώνες.
«Κατά κανόνα σκεφτόμαστε πως η αίσθηση της ακοής μας έχει να κάνει με ήχους. Μα η σιωπή, ό,τι και αν είναι, δεν είναι ήχος- είναι η απουσία ήχου» είπε ο Ρούι Ζε Γκοχ, lead author της έρευνας και τελειόφοιτος στη φιλοσοφία και την ψυχολογία. «Είναι έκπληξη που αυτό που δείχνει η δουλειά μας είναι πως το τίποτα είναι επίσης κάτι που μπορείς να ακούσεις».
Οι ερευνητές προσάρμοσαν γνωστές ηχητικές/ ακουστικές ψευδαισθήσεις για τη δημιουργία εκδόσεων στην οποία οι ήχοι των αρχικών ψευδαισθήσεων αντικαταστάθηκαν από στιγμές σιωπής. Για παράδειγμα μια ψευδαίσθηση έκανε έναν ήχο να φαντάζει μεγαλύτερης διάρκειας από ό,τι ήταν. Στη νέα, βασιζόμενη στη σιωπή, ψευδαίσθηση της ομάδας, μια αντίστοιχη στιγμή σιωπής φαινόταν επίσης μεγαλύτερη από ό,τι ήταν στα αλήθεια.
Το γεγονός πως αυτές οι βασιζόμενες στη σιωπή ψευδαισθήσεις παρήγαγαν ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα με τις αντίστοιχές τους που βασίζονταν σε ήχους υποδεικνύει ότι οι άνθρωποι ακούν τη σιωπή όπως ακούν και τους ήχους, είπαν οι ερευνητές.
«Οι φιλόσοφοι διαφωνούν εδώ και καιρό για το αν η σιωπή είναι κάτι που μπορούμε κυριολεκτικά να αντιληφθούμε, μα δεν είχε υπάρξει επιστημονική μελέτη που να στοχεύει απευθείας σε αυτό το ερώτημα» είπε ο Τσαζ Φάιρστοουν, επίκουρος καθηγητής ψυχολογικών και εγκεφαλικών επιστημών που διευθύνει το Johns Hopkins Perception & Mind Laboratory. «Η προσέγγισή μας ήταν να ρωτήσουμε εάν οι εγκέφαλοί μας αντιμετωπίζουν τις σιωπές με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν ήχους. Αν μπορείς να έχεις τις ίδιες ψευδαισθήσεις με σιωπές όπως και με ήχους, τότε αυτό θα μπορούσε να είναι στοιχείο πως κυριολεκτικά ακούμε τη σιωπή».
Όπως οι οπτικές ψευδαισθήσεις που ξεγελούν τους ανθρώπους ως προς αυτά που βλέπουν, οι ακουστικές ψευδαισθήσεις μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να ακούν χρονικές περιόδους ως μεγαλύτερες ή μικρότερες από ό,τι είναι στα αλήθεια. Ένα παράδειγμα είναι γνωστό ως η ψευδαίσθηση «one-is-more, όπου ένα μακρύ «μπιπ» φαίνεται μακρύτερο από δύο σύντομα, ακόμα και όταν τα δύο είναι εξίσου μακριά.
Σε δοκιμές που έγιναν με 1.000 συμμετέχοντες, η ομάδα άλλαξε τους ήχους στην ψευδαίσθηση «one-is-more» με στιγμές σιωπής, αλλάζοντας την ακουστική ψευδαίσθηση σε αυτό που χαρακτήρισαν ως «one-silence-is-more». Τα αποτελέσματα ήταν τα ίδια: Οι άνθρωποι πίστευαν πως μια μακρά στιγμή σιωπής ήταν μακρύτερη από δύο σύντομες στιγμές σιωπής. Άλλες ψευδαισθήσεις σιωπής απέδωσαν τα ίδια αποτελέσματα με τις ψευδαισθήσεις ήχου.
Από τους συμμετέχοντες ζητήθηκε να ακούσουν ήχους που προσομοίαζαν τον ήχο πολυσύχναστων εστιατορίων, αγορών και σιδηροδρομικών σταθμών. Μετά άκουγαν περιόδους μέσα σε αυτά τα ηχητικά κατά τις οποίες όλοι οι ήχοι σταματούσαν απότομα, δημιουργώντας σύντομες σιωπές. Η ιδέα δεν ήταν απλά πως αυτές οι σιωπές έκαναν τους ανθρώπους να βιώνουν ψευδαισθήσεις, είπαν. Ήταν πως οι ίδιες ψευδαισθήσεις που οι επιστήμονες νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να προκληθούν μόνο με ήχους λειτουργούσαν το ίδιο καλά όταν οι ήχοι αντικαθίστανται με σιωπές.
«Υπάρχει τουλάχιστον ένα πράγμα που ακούμε το οποίο δεν είναι ήχος, και αυτό είναι η σιωπή που λαμβάνει χώρα όταν οι ήχοι χάνονται» είπε ο Ίαν Φίλιπς, άλλος ένας εκ των ερευνητών. «Τα είδη ψευδαισθήσεων και εφέ που φαίνονται σαν να είναι μοναδικά στην ακουστική επεξεργασία ενός ήχου τα έχουμε και με τις σιωπές, υποδεικνύοντας πως πραγματικά ακούμε και τις απουσίες ήχου».