Είναι πολύ πιθανόν να υπάρχουν στιγμές που να θέλεις να αλλάξεις στοιχεία του χαρακτήρα σου. Είτε είσαι ντροπαλή και θα ήθελες να έχεις μια πιο εξωστρεφή και κοινωνική συμπεριφορά, είτε είσαι πιο οξύθυμη και θα ήθελες να μπορείς να κρατάς την ψυχραιμία σου σε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις.
Είναι άραγε πιθανόν να μπορείς να αλλάξεις την προσωπικότητά σου ή είναι προκαθορισμένος ο τρόπος συμπεριφοράς σου καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σου;
Παρόλο που υπάρχουν πολλά βιβλία αυτοβοήθειας και ιστότοποι που υποστηρίζουν ότι μπορείς να αλλάξεις συνήθειες και συμπεριφορές, υπάρχει μία ισχυρή πεποίθηση ότι οι υποκείμενες προσωπικότητες δεν μπορούν να αλλάξουν.
Ο Αυστριακός ψυχαναλυτής, Sigmund Freud, υποστήριζε ότι η προσωπικότητα ενός ατόμου διαμορφώνεται μέχρι την ηλικία των 5 ετών. Ακόμα και πολλοί σύγχρονοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι η προσωπικότητα κάποιου είναι γενικά σταθερή και αμετάβλητη κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Τι γίνεται όμως όταν θέλεις να αλλάξεις την προσωπικότητά σου;
Μπορείς με τη σωστή μέθοδο και σκληρή δουλειά να πραγματοποιήσεις μια ουσιαστική αλλαγή ή υπάρχουν ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά που δεν μπορείς να αποχωριστείς και σε εμποδίζουν να επιτύχεις τους στόχους σου;
Παράγοντες που διαμορφώνουν την προσωπικότητα
Για να καταλάβουμε αν η προσωπικότητα μπορεί να αλλάξει, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι ακριβώς διαμορφώνει την προσωπικότητα ενός ατόμου.
Η πανάρχαια διαμάχη της φύσης εναντίον της ανατροφής επανέρχεται δυναμικά. Η προσωπικότητα διαμορφώνεται από τη γενετική (φύση) ή από την ανατροφή, τις εμπειρίες και το περιβάλλον (ανατροφή);
Στο παρελθόν, οι θεωρητικοί και οι φιλόσοφοι συχνά ακολουθούσαν μια προσέγγιση, τη μία θεωρία ενάντια της άλλης, και υποστήριζαν είτε τη σημασία της φύσης είτε της ανατροφής, αλλά σήμερα οι περισσότεροι στοχαστές θα συμφωνούσαν ότι είναι ένας συνδυασμός και των δύο που τελικά διαμορφώνουν την προσωπικότητα ενός ατόμου.
Επίσης, η συνεχής αλληλεπίδραση μεταξύ της γενετικής και του περιβάλλοντος μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο εκφράζεται η προσωπικότητα.
Για παράδειγμα, μπορεί να έχεις γενετική προδιάθεση να είσαι φιλική και χαλαρή, αλλά η εργασία σ’ ένα περιβάλλον με υψηλό στρες μπορεί να σε οδηγήσει να είσαι πιο οξύθυμη και νευρική απ’ ό,τι θα ήσουν σ’ ένα διαφορετικό περιβάλλον.
Υπάρχουν όμως και μελέτες που βασίζονται στη γενετική και δείχνουν ότι η προσωπικότητα βασίζεται κατά κύριο λόγο στα γονίδια.
Μελέτες με ομοζυγωτικά δίδυμα και τρίδυμα δίνουν βάση σ’ αυτή τη θεωρία. Η γενετική παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο, υπάρχουν όμως και έρευνες που δείχνουν ότι η ανατροφή και το περιβάλλον αλληλοεπιδρούν με τις γενετικές προδιαθέσεις ενός ατόμου και διαμορφώνουν την προσωπικότητά του.
Ενδιάμεσες πτυχές της προσωπικότητας
Ορισμένοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι αλλάζοντας συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς, συνήθειες και τρόπο σκέψης είναι το κλειδί για να αλλάξεις την προσωπικότητά σου.
Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι ενδιάμεσες πτυχές της προσωπικότητας που μπορούν να αλλάξουν;
Οι πεποιθήσεις και τα συστήματα πεποιθήσεων.
Ενώ η αλλαγή ορισμένων πτυχών της προσωπικότητάς σου μπορεί να είναι πρόκληση, μπορείς να αντιμετωπίσεις ρεαλιστικά την αλλαγή ορισμένων από τις πεποιθήσεις που συμβάλλουν στη διαμόρφωση και τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο εκφράζεται η προσωπικότητά σου.
Οι στόχοι και στρατηγικές αντιμετώπισης.
Μπορεί για παράδειγμα ενώ έχεις ένα συγκεκριμένο τύπο προσωπικότητας, να μάθεις νέες δεξιότητες και τεχνικές διαχείρισης που θα σε βοηθήσουν να αλλάξεις τον τρόπο που αντιμετωπίζεις συγκεκριμένα θέματα και καταστάσεις.
Πεποιθήσεις και αυτοπεποιθήσεις
Αν και η αλλαγή των πεποιθήσεων μπορεί να μην είναι κάτι εύκολο, είναι σίγουρα ένα καλό σημείο για να ξεκινήσεις.
Οι πεποιθήσεις σου διαμορφώνουν τόσα πολλά στη ζωή σου, από το πώς βλέπεις τον εαυτό σου και τους άλλους, πώς λειτουργείς στην καθημερινή σου ζωή, πώς αντιμετωπίζεις τις προκλήσεις της ζωής και πώς δημιουργείς δεσμούς με άλλους ανθρώπους.
Αν μπορέσεις πραγματικά να αλλάξεις τις πεποιθήσεις σου, αυτό μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στη συμπεριφορά σου και ενδεχομένως σε ορισμένες πτυχές της προσωπικότητάς σου.
Αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου μπορεί να αλλάξει και τον τρόπο που συμπεριφέρεσαι.
Συμβουλές για αλλαγή προσωπικότητας
Σε πολλές στιγμές της ζωής σου, μπορεί να έχεις διαπιστώσει ότι υπάρχουν ορισμένες πτυχές της προσωπικότητάς σου που εύχεσαι να μπορούσες να αλλάξεις.
Μπορεί ακόμη και να έχεις θέσει στόχους και να έχεις δουλέψει για την αντιμετώπιση αυτών των δυνητικά προβληματικών χαρακτηριστικών.
Σε γενικές γραμμές, πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι η πραγματοποίηση ουσιαστικών αλλαγών, που να έχουν διάρκεια, σε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά του χαρακτήρα, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.
Οπότε, αν είσαι δυσαρεστημένη με ορισμένα στοιχεία του χαρακτήρα σου, υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις για να τα αλλάξεις;
Αλλάζοντας συμπεριφορά από εσωστρεφής σε εξωστρεφής μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο (ή ακόμη και αδύνατο), αλλά υπάρχουν πράγματα που οι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορείς να κάνεις για να πετύχεις ρεαλιστικές και μόνιμες αλλαγές σε πτυχές της προσωπικότητάς σου.
Να μάθεις καινούργιες συνήθειες
Οι ψυχολόγοι έχουν βρει ότι οι άνθρωποι που εκδηλώνουν θετικά στοιχεία προσωπικότητας, όπως η ευγένεια και η ειλικρίνεια, έχουν αναπτύξει συνηθισμένες αντιδράσεις που τους έχουν «κολλήσει».
Οι συνήθειες μαθαίνονται, οπότε αλλάζοντας τις συνήθεις αντιδράσεις με την πάροδο του χρόνου, είναι ένας τρόπος για να αλλάξεις πτυχές της προσωπικότητάς σου.
Φυσικά, διαμορφώνοντας μια καινούργια συνήθεια ή καταστρέφοντας μία παλιά, δεν είναι ποτέ εύκολο και χρειάζεται χρόνος και πολλή προσπάθεια. Με αρκετή προσπάθεια, αυτές οι νέες συμπεριφορές μπορούν να γίνουν δεύτερη φύση σου.
Να αμφισβητήσεις τις αυτοπεποιθήσεις σου
Αν πιστεύεις ότι δεν μπορείς να αλλάξεις, τότε είναι σίγουρο ότι δεν θα αλλάξεις.
Αν προσπαθείς να γίνεις πιο εξωστρεφής, αλλά πιστεύεις ότι η εσωστρέφειά σου είναι ένα σταθερό, μόνιμο και αμετάβλητο χαρακτηριστικό, τότε απλώς δεν θα προσπαθήσεις ποτέ να γίνεις πιο κοινωνική.
Αν όμως πιστεύεις ότι τα προσωπικά σου χαρακτηριστικά είναι μεταβλητά, είναι πιο πιθανό να κάνεις μια προσπάθεια να γίνεις πιο κοινωνική.
Να εστιάσεις στις προσπάθειές σου
Έρευνες έχουν δείξει ότι είναι πολύ ουσιαστικό να επαινείς τις προσπάθειες και όχι τις ικανότητες.
Αντί να σκέφτεσαι «Είμαι τόσο έξυπνη» ή «Είμαι τόσο ταλαντούχα», αντικατέστησε τέτοιες φράσεις με φράσεις όπως «Δούλεψα πολύ σκληρά» ή «Βρήκα έναν καλό τρόπο να λύσω αυτό το πρόβλημα».
Αλλάζοντας τον τρόπο σκέψης σου σε μια νοοτροπία ανάπτυξης, μπορεί να σε οδηγήσει πιο εύκολα να βιώσεις πραγματική αλλαγή και ανάπτυξη.
Να παίζεις το ρόλο σου
Ακόμα και αν είσαι εσωστρεφής, μπορεί να υπάρχουν ευκαιρίες που θα χρειαστεί να είσαι εξωστρεφής και καλό είναι να τις εκμεταλλευτείς.
Μπορούν να γίνουν δεύτερη σου φύση σου αυτές οι συμπεριφορές και όπου χρειάζεται να πράττεις ανάλογα.
Συμπερασματικά, η αλλαγή της προσωπικότητάς σου μπορεί να μην είναι εύκολη υπόθεση και ορισμένα στοιχεία του χαρακτήρα σου μπορεί και να μην αλλάξουν ποτέ. Οι ερευνητές όμως πιστεύουν ότι υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις ορισμένα στοιχεία της προσωπικότητάς σου, στοιχεία που θα σε οδηγήσουν σε ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο που συμπεριφέρεσαι, σκέφτεσαι και λειτουργείς στην καθημερινότητά σου.
Πηγές: Psychology Today & Psychological Review
Πρώτη δημοσίευση στο www.womenslife.gr