Bρυξέλλες, 9 Νοεμβρίου 2022
«Να παγώσουν οι τιμές και όχι οι άνθρωποι» ήταν το σύνθημα που ακουγόταν πριν από ένα μήνα στους δρόμους των Βρυξελλών - στην καρδιά της ΕΕ - και θα ακουστεί και πάλι στις 9 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια της πανεθνικής ημέρας δράσης ή αλλιώς της γενικής απεργίας που έχει κηρύξει το συνδικαλιστικό κίνημα στο Βέλγιο.
Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις αντιδρούν για τις απώλειες της αγοραστικής δύναμης και ζητούν περιορισμό στην τιμή του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και τη διασφάλιση της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών.
Οι κινητοποιήσεις της 9ης Νοεμβρίου συμπίπτουν με τις αντίστοιχες στην Ελλάδα, ωστόσο η σημειολογία είναι σημαντική καθώς η αγωνία των πολιτών για την οικονομική κρίση και τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται συμβαίνει αυτή τη φορά στην πολιτική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Αυτό που ζει η Ελλάδα εδώ και τουλάχιστον 10 χρόνια με την ενεργειακή φτώχεια και τα κλειστά καλοριφέρ στις πολυκατοικίες, αρχίζουν να το ζουν στην καρδιά της Ευρώπης.
Τον Σεπτέμβριο μάλιστα η εφημερίδα του Βελγίου «Le Soir» είχε ως πρωτοσέλιδο «Αγοραστική δύναμη: ο θυμός αυξάνεται» και προανήγγειλε ένα «θερμό φθινόπωρο» κάνοντας μάλιστα λόγο για την επιστροφή των «κίτρινων γιλέκων». Στο ίδιο δημοσίευμα γινόταν αναφορά σε δημοσκόπηση σύμφωνα με την οποία το 64% των Βέλγων πολιτών δήλωνε ότι φοβάται πως δεν θα μπορεί να πληρώσει τους λογαριασμούς ρεύματος και θέρμανσης.
Ο μέχρι σήμερα ασυνήθιστα καλός καιρός μπορεί να είχε και κατευναστική επίδραση στους πολίτες, ωστόσο ο χειμώνας είναι προ των πυλών και η περίοδος χάριτος τελειώνει.
Ήδη η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έθεσε σε ισχύ το πρόγραμμα ενίσχυσης όπου οι καταναλωτές θα λάβουν έκπτωση για τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο ύψους 135 ευρώ το μήνα για το φυσικό αέριο και 61 ευρώ για το ηλεκτρικό ρεύμα.
Όμως, τόσο οι πολίτες και ιδίως οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όσο και οι επιχειρήσεις δεν πιστεύουν ότι αυτή η βοήθεια είναι αρκετή, δεδομένου ότι η ηλεκτρική ενέργεια είναι πλέον κατά 84,7% πιο ακριβή από ό,τι πριν από ένα χρόνο, ενώ η τιμή του φυσικού αερίου είναι αυξημένη κατά 130,6% από τον περασμένο Οκτώβριο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οι μέσοι λογαριασμοί ενέργειας φέτος θα φτάσουν έως και 6.000 ευρώ. Πρόκειται για αύξηση της τάξεως του 95% σε σχέση με το 2021.
Μάλιστα τα βελγικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν μειώσει απότομα την ενεργειακή τους κατανάλωση. Σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας ενέργειας Elia με έδρα τις Βρυξέλλες, η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των Βελγών φέτος τον Οκτώβριο ήταν 9,6% χαμηλότερη από τη μέση κατανάλωση του Οκτωβρίου τα τελευταία πέντε χρόνια.
Σίγουρα μέρος αυτής της μείωσης οφείλεται στις καλές καιρικές συνθήκες”, ανέφερε μια εκπρόσωπος της εταιρείας στην εφημερίδα Le Soir. Διευκρίνισε όμως ότι ακόμη και εάν συμβαίνει αυτό, υπολογίζεται ότι υπάρχει μια μείωση της χρήσης ενέργειαςτης τάξεως του 6% και υπογράμμισε ότι η κύρια αιτία της μείωσης αυτής είναι οι υπερβολικά υψηλές τιμές ενέργειας.
Η πραγματικότητα είναι ακόμη πιο σκληρή. Η πυροσβεστική υπηρεσία εφιστά την προσοχή των πολιτών να αποφεύγουν τη χρήση εναλλακτικών πηγών θέρμανσης καθώς ήδη υπήρξαν θάνατοι ανθρώπων από αναθυμιάσεις που χρησιμοποίησαν αυτοσχέδια μέσα θέρμανσης, όπως ψησταριές.
Παράλληλα υπάρχει κύμα επιστροφής των εργαζομένων στα γραφεία τους προκειμένου να κάνουν εξοικονόμηση ενέργειας στα σπίτια τους. Αρκετοί από αυτούς δηλώνουν ότι και στα γραφεία κρυώνουν, αφού η θέρμανση είναι ρυθμισμένη στους 19 βαθμούς Κελσίου και σε ορισμένες περιπτώσεις τα παράθυρα είναι ανοιχτά λόγω κορονοϊού.
Την ίδια ώρα αρκετά καφέ με διάφορους τρόπους προσπαθούν να αποκλείσουν όσους εργαζόμενους θέλουν να τηλεργαστούν, γιατί λένε πως και ρεύμα ξοδεύουν και μικρή κατανάλωση κάνουν.
Όλοι φαίνονται να βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Και πως να μην είναι; Ο πληθωρισμός σύμφωνα με την Statbel (την στατιστική υπηρεσία του Βελγίου) έφτασε τον Οκτώβριο στο 12,27% , το υψηλότερο ποσοστό από τον Ιούνιο του 1975 όταν ο πληθωρισμός είχε φτάσει στο 12,50. Όπως και να έχει η ζωή σύμφωνα με αναλυτές τον Οκτώβριο ήταν 12,3% πιο ακριβή από τον αντίστοιχο μήνα του 2021. Ή να το πούμε πιο απλά οι Βέλγοι είδαν μέσα σε ένα μήνα αύξηση στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που θα έβλεπαν σε ένα χρόνο.
Οι τίτλοι των ειδήσεων και τα ποσοστά αύξησης των προϊόντων είναι δύσκολο να αποτυπώσουν την πραγματικότητα και την αγωνία των πολιτών. Ειδήσεις όπως η αύξηση στις τιμές της τηγανιτής πατάτας, εθνικό φαγητό που βρίσκει κανείς σε κάθε γωνιά των Βρυξελλών, εντυπωσιάζουν τους διεθνείς αναγνώστες. Αλλά δεν μπορεί κάποιος να νιώσει τι σημαίνει για κάποιους ανθρώπους το γεγονός πως μια μερίδα πατάτες από περίπου 2,50€ θα φτάσει τα 3€. Για ορισμένους αυτό είναι ένα βασικό γεύμα.
Τίποτα από αυτά δεν αποτυπώνει την αγωνία του μικρομεσαίου επιχειρηματία. Σύμφωνα με έρευνα της HR Liantis σε δείγμα 1.568 Βέλγων επιχειρηματιών το 65% των επιχειρηματιών στο Βέλγιο ανησυχούν για το μέλλον των επιχειρήσεών τους σε καθημερινή βάση. Έξι στους δέκα ανέφεραν ότι κυριολεκτικά μένουν ξύπνιοι λόγω του αυξανόμενου κόστους.
Το ίδιο όμως ισχύει και για τους υπαλλήλους, οι οποίοι βάσει νόμου δικαιούνται τιμαριθμική αναπροσαρμογή του μισθού τους. Πρόκειται για εθνικό νόμο που «κλειδώνει» τις υποχρεωτικές αυξήσεις μισθών οι οποίες συνδέονται με τις αυξήσεις στις τιμές καταναλωτή. Ισχύει για όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, για τις συντάξεις, τα επιδόματα ανεργίας και τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα. Στον ιδιωτικό τομέα, ανάλογα την περίπτωση, οι αυξήσεις μισθών εφαρμόζονται ετησίως, μηνιαία ή ανά δεκαπενθήμερο.
Η λογική είναι η διατήρηση της «κοινωνικής ειρήνης» μέσω των αρμονικών σχέσεων μεταξύ των εργαζομένων, των εργοδοτών και των διαφόρων ομάδων που απαρτίζουν την κοινωνία.
Ωστόσο η αέναη πάλη μεταξύ εργοδοτών και συνδικάτων εξακολουθεί να υπάρχει και οι συνδικαλιστικοί φορείς εκτιμούν ότι οι επιδοτήσεις της κυβέρνησης για την ενέργεια είναι ανεπαρκείς και ότι οι μισθοί στην ουσία έχουν μείνει στάσιμοι και η όποια αύξηση θα πρέπει να αποκαθιστά την αγοραστική δύναμη των πολιτών, αφού τα έξοδα των νοικοκυριών έχουν πληγεί από την δραματική αύξηση της ενέργειας και των τροφίμων.
Μάλιστα τα συνδικάτα φοβούνται ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει λόγω της έκτακτης κατάστασης να παρακάμψει το νόμο για την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών προκειμένου να εξοικονομήσει πόρους για στήριξη των επιχειρήσεων. Κάτι αντίστοιχο που είχε γίνει το 1982. Μάλιστα προειδοποιούν με σκληρές κινητοποιήσεις σε τέτοιο ενδεχόμενο.
Από την πλευρά τους οι εργοδότες τονίζουν ότι οι υποχρεωτικές αυξήσεις μισθών θα ασκήσουν αφόρητη πίεση στις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν ήδη αποδυναμωθεί από την πανδημία Covid-19.
Σύμφωνα με τους φορείς των εργοδοτών το αυξανόμενο μισθολογικό κόστος αναγκάζει τους επιχειρηματίες να αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών τους με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα φαύλος κύκλος όπου ο πληθωρισμός αυξάνεται και κατά συνέπεια αυξάνονται οι μισθοί με αποτέλεσμα να σημειώνονται πάλι αυξήσεις και ούτω καθεξής... Αυτό υποστηρίζουν θα έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγήσει σε πτωχεύσεις και απώλεια θέσεων εργασίας.
Ήδη σύμφωνα με εκτιμήσεις της Graydon Creditsafe, όπως αναφέρει η L’Echo, περισσότερες από το ένα τέταρτο (27%) των εταιρειών στο Βέλγιο αγωνίζονται να παραμείνουν στη ζωή, κυρίως λόγω της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών, όπως ισχυρίζονται. Οι εταιρείες αντιμετώπισαν αυξανόμενες προκλήσεις τα τελευταία χρόνια, ξεκινώντας με την πανδημία το 2020, η οποία είδε πολλές επιχειρήσεις να καταρρέουν ή να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική βοήθεια που διατίθεται από την κυβέρνηση.
Ωστόσο, ακόμη και κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, ο αριθμός των εταιρειών που έδειχναν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα ήταν χαμηλότερος από σήμερα (18% έναντι 27% σήμερα).
Σύμφωνα πάντα με την ίδια πηγή 115.000 επιχειρήσεις δυσκολεύονται ενώ δεν είναι λίγες εκείνες που σκέπτονται να μεταφέρουν την οικονομική τους δραστηριότητα σε γειτονικές χώρες όπου το κόστος εργασίας είναι χαμηλότερο.
Η «κοινωνική ειρήνη» φαίνεται ότι έχει διαταραχθεί. Η οικονομική και ενεργειακή κρίση επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής. Όσο θα βιώνεται η νέα πραγματικότητα, όπως όλα δείχνουν, θα δημιουργεί θυμό.
Και αυτό μπορεί να μην ισχύει τόσο για το κέντρο των Βρυξελλών όπου η πλειονότητα των εργαζομένων είναι εκπατριζόμενοι εργαζόμενοι σε ευρωπαϊκούς ή άλλους διεθνείς οργανισμούς με μισθούς δυσανάλογα μεγάλους συγκριτικά με τον υπόλοιπο πληθυσμό και στις περισσότερες των περιπτώσεων αφορολόγητους. Εργαζόμενους, όπου υπερέχουν στην ενοικίαση κατοικίας έναντι των γηγενών με φυσιολογικούς μισθούς, πολλές φορές φορολογούμενους στο 50% του εισοδήματός τους.
Ισχύει όμως για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, ή τους κατοίκους συνηθισμένων, εργατικών ή υποβαθμισμένων περιοχών, που θα κληθούν να πληρώσουν υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος ή θέρμανσης και το οικογενειακό εισόδημα θα πρέπει να υπολογιστεί με ακρίβεια έτσι ώστε το οικογενειακό καλάθι να γεμίσει με τα απαραίτητα.
Έτσι οι παροτρύνσεις του κ. Σόιμπλε στους ευρωπαίους πολίτες να πάψουν να είναι καλομαθημένοι και να βάλουν διπλό πουλόβερ, ίσως να μην βρίσκουν σε λίγο καιρό ανεκτικούς αποδέκτες.
Το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους θεσμούς στις Βρυξέλλες οι οποίοι πιθανόν να μην αντιλαμβάνονται πως κάποια μεγάλα τμήματα της ευρωπαϊκής κοινωνίας στενάζουν.
Ίσως εάν το είχαν αντιληφθεί το σύνθημά τους «Sobriety should be trendy» (η εγκράτεια – νηφαλιότητα πρέπει να είναι της μόδας) στην Εβδομάδα Βιώσιμης Ενέργειας (Sustainable Energy Week) θα καταλάβαιναν πως εμπεριέχει μια δόση ειρωνείας. Εμείς στην Ελλάδα το γνωρίζουμε καλά.
