Σε καθημερινή εφημερίδα δημοσιεύθηκε επιστολή αναγνώστη με τίτλο «Το φρικτό πρόσωπο του Ηρώδη του Αττικού» με την οποία τον κατηγορεί, ότι με εντολή του ο υπηρέτης του σκότωσε την έγκυο σύζυγο του Ρήγιλλα, αλλά αθωώθηκε από τον αυτοκράτορα της Ρώμης. Ότι το 161 μ.Χ. επί ρωμαϊκής εποχής ο Ηρώδης που ήταν δυνάστης των Αθηνών, έκανε την αναμαρμάρωση του Ωδείου στο σημείο που προϋπήρχε το Ωδείο του Περικλέους και του έδωσε τον χαρακτηρισμό Ηρώδειο. Ο αναγνώστης αναρωτιέται γιατί μέχρι σήμερα δεν άλλαξαν το όνομα του Ηρωδείου που θυμίζει αυτό το τέρας και γιατί στη διασημότερη οδό της χώρας δόθηκε το όνομα του.
Η παραπάνω επιστολή προκάλεσε πολλές αντιδράσεις για τις αναλήθειες της και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, τις οποίες όπως και την δικιά μου συνηγορία ο Ηρώδης ο Αττικός δεν έχει ανάγκη ούτε για να υπερασπισθεί την αποδιδόμενη σε αυτόν αβάσιμη κατηγορία της συζυγοκτονίας ούτε για την διατήρηση της υστεροφημίας του, που είναι δεδομένη παγκόσμια, ούτε χρειάζεται απάντηση στις παραπάνω χωρίς βάση απορίες του αναγνώστη.
Η παραπάνω επιστολή έδωσε όμως μια ευκαιρία να δοθεί δημοσιότητα στο πλέγμα εθελοντισμός, ευεργεσία, φιλανθρωπία, ευαγή ιδρύματα, υστεροφημία, ευγενής άμιλλα που ασφαλώς θα έχει θετικά αποτελέσματα.
Με αφορμή την παραπάνω επιστολή αντιλήφθηκα, ότι η μεγίστη πλειοψηφία των πολιτών δεν γνωρίζει ούτε ενδιαφέρεται να μάθει για τη ζωή και τις ευεργεσίες του Ηρώδη Αττικού, πιστεύω όμως ότι αυτοί που απολαμβάνουν τις εκδηλώσεις στο ομώνυμο Ωδείο διαθέτουν υψηλό πολιτιστικό επίπεδο και ιδιαίτερες γνώσεις.
Αμφιβάλλω επίσης αν οι παραπάνω πολίτες γνωρίζουν τους μεγάλους ευεργέτες της χώρας, το μέγεθος των ευεργεσιών και των υπηρεσιών, που προσέφεραν και αν γνωρίζουν το λόγο της ονοματοδοσίας των οδών ακόμα και του δρόμου της κατοικίας τους.
Επομένως χρήσιμο θα ήταν για την διάσωση της ιστορικής μνήμης να αναφερθούμε δια ολίγων στον Ηρώδη τον Αττικό και τα κοινωφελή έργα του και να συστήσουμε στους ΟΤΑ, όπως με μέριμνα των οικείων δήμων να αναγράφεται στις πινακίδες των οδών ο λόγος της ονοματοδοσίας τους.
Ο Lucius Vibullius Hipparchus Tiberius Claudius Atticus Herodes (Λούκιος Βιβούλλιος Ίππαρχος Τιβέριος Κλαύδιος Αττικός Ηρώδης) ( Μαραθώνας 101-177Μ.Χ.) ήταν παρά το λατινικό όνομα του, Έλληνας, βαθύπλουτος από τον πατέρα του, Αθηναίος ρήτορας και σοφιστής, Μαικήνας των τεχνών και μεγάλος ευεργέτης όχι μόνο της πόλεως των Αθηνών, όπου προς τιμή της συζύγου Ρήγιλλας κατασκεύασε το ομώνυμο Ωδείο και ανακαίνισε με μάρμαρο το Παναθηναϊκό Στάδιο και πλείστα άλλα έργα στην Αττική, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και Μ. Ασίας, όπως στα στάδια της Ολυμπίας και των Δελφών, το Νυμφαίο στην Ολυμπία, θέατρο στη Κόρινθο και πολλά άλλα έργα. Διετέλεσε φίλος αυτοκρατόρων, ανήλθε σε διάφορα ρωμαϊκά αξιώματα, έγινε μέλος τα ρωμαϊκής Συγκλήτου και υπήρξε ο πρώτος Έλληνας ύπατος στρατηγός. Επομένως η απόφαση του Δήμου Αθηναίων να δοθεί το όνομα του και της συζύγου του Ρήγιλλας στις ομώνυμες οδούς είναι πλήρως δικαιολογημένη.
Σύμφωνα με το νόμο η ονοματοδοσία των οδών γίνεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του οικείου δήμου για να τιμηθεί ή συγκεκριμένο πρόσωπο για τις υπηρεσίες του ή κάποιο γεγονός ή ένα τοπωνύμιο. Η απόφαση πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη με στάθμιση όλων των δεδομένων και δεν πρέπει να λαμβάνεται εν βρασμώ των γεγονότων. Η μέχρι τώρα πρακτική απόδειξε η ευκαιριακή ή για λόγους πολιτικούς ονοματοδοσία οδών δεν επιβίωσε στην κοινή γνώμη και χρήση.
Από την αρχαιότητα και μέχρι σήμερα η κοινωνία και η Πολιτεία τιμούσαν τους μεγάλους ευεργέτες με διαφόρους τρόπους, όπως με το να δίνουν το όνομα τους σε κοινωφελή ιδρύματα και πνευματικά ιδρύματα ή σε πολεμικά πλοία, όπως στο θωρηκτό «Αβέρωφ», που αγοράστηκε με δωρεά Γ. Αβέρωφ, σε δρόμους με πιο γνωστή την Λεωφόρο Συγγρού, στήνοντας ανδριάντες και διατηρώντας με κάθε τρόπο την υστεροφημία τους, ώστε να διατηρείται η ευγενής άμιλλα μεταξύ των ευεργετών.
Υπάρχει όμως κίνδυνος αν αρχίσουμε να σπιλώνουμε τους ευεργέτες με αναφορές στην προσωπικότητα τους, τις πράξεις τους, τα κίνητρα τους, ή την προέλευση της περιουσίας τους αυτό να αποτελέσει ένα ισχυρό ανασχετικό παράγοντα για ιδιωτική κοινωνική προσφορά, την οποία έχομε ως κοινωνία και έθνος τεράστια ανάγκη και καλύπτει τάχιστα τομείς, τους οποίους η Πολιτεία αδυνατεί ή βραδύνει υπέρμετρα να καλύψει.
Κυρίως η Αθήνα αλλά και η Ελλάδα είναι γεμάτη από πνευματικά, πολιτιστικά και κοινωφελή ιδρύματα από ευεργέτες, που πλούτισαν στο εξωτερικό και στη χώρα μας και κανείς ποτέ δεν αμφισβήτησε την προσφορά τους για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από δύο περιπτώσεις, όπου τοπικές κοινωνίες ενώ αποδέχτηκαν μεγάλο κοινωφελές έργο αρνήθηκαν για λόγους ιδεοληπτικούς την παρουσία των χορηγών στα εγκαίνια του έργου.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.