Η γήρανση του πληθυσμού σε Ελλάδα και Ευρώπη είναι μια πραγματικότητα και η κατάσταση προβλέπεται να επιδεινωθεί στο μέλλον σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες. Όμως η Ελλάδα εκτός του ότι έχει έναν από τους πιο ηλικιωμένους πληθυσμούς στην Ε.Ε., στη δεκαετία της οικονομικής κρίσης έχασε ένα μεγάλο μέρος του ενεργού δυναμικού της, κυρίως νέων με υψηλή μόρφωση, οι οποίοι μετανάστευσαν στο εξωτερικό με στόχο τη εξεύρεση εργασίας και τη διεκδίκηση ενός καλύτερου μέλλοντος.
Επίσης, τα τελευταία δύο χρόνια εξαιτίας της πανδημίας χάσαμε πολλούς συμπολίτες μας και μαζί την μικρή αισιοδοξία που είχε αρχίσει να διαφαίνεται ότι κάτι θα αλλάξει στην οικονομία και κατά προέκταση στις ζωές όλων μας.
Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό του Έλληνα να μην εγκαταλείπει και να αναζητεί πάντα λύσεις. Αλλώστε από την κάθε κρίση μπορούν να προκύψουν ευκαιρίες που να οφελούν το σύνολο της κοινωνίας.
Έτσι πριν ένα χρόνο και μέσα στην πανδημία κάποιοι τόλμησαν και ανακοίνωσαν την πρωτοβουλία «THE GREEKS ARE BACK».
Στόχος τη συγκεκριμένης πρωτοβουλίας είναι η οργάνωση, σε ετήσια βάση, μιας Διάσκεψης Ελλήνων – ανώτερων στελεχών που εργάζονται στο εξωτερικό, για να συζητήσουν και να προτείνουν συγκεκριμένες προτάσεις εφαρμοσμένης πολιτικής, ώστε να καταστεί η Ελλάδα ελκυστικός επενδυτικός προορισμός.
Στις 21 Οκτωβρίου 2021 λοιπόν θα διεξαχθεί στην Αθήνα η πρώτη διάσκεψη του φορέα, της οποίας χορηγός επικοινωνίας είναι και η HuffPost. Τα θέματα που θα απασχολήσουν και θα συζητηθούν θα αφορούν στις Πράσινες Επενδύσεις, το Φορολογικό Πλαίσιο, την Προσέλκυση Ταλέντων, την Καινοτομία/Έρευνα & Ανάπτυξη, την Ψηφιακή Μετάβαση και τον άγνωστο σε πολλούς στη χώρα μας όρο, Silver Economy.
Για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, αλλά και τι σημαίνει Silver Economy και πως αυτή θα ωφελήσει τη χώρα μας μιλά στη HuffPost Greece ένας επιστήμονας και επιχειρηματίας με μεγάλη εργασιακή εμπειρία στις ΗΠΑ και την Ε.Ε. o Προέδρος και Γενικός Διευθυντής της βιοφαρμακευτικής εταιρείας AbbVie, κ. Πασχάλης Αποστολίδης.
Στις 21 Οκτωβρίου 2021 διεξάγεται στην Αθήνα η πρώτη διάσκεψη “The Greeks are back”. Τι σας έκανε να συμμετάσχετε σε αυτή τη Διάσκεψη;
Στο πλαίσιο των συζητήσεων στο συγκεκριμένο συνέδριο θα κατατεθούν συγκεκριμένες προτάσεις για την ανάδειξη και ενίσχυση της χώρας μας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού.
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι τις προτάσεις θα διατυπώσουμε από κοινού με διακεκριμένους Έλληνες του εξωτερικού, ανώτατα στελέχη σε μεγάλες εταιρείες, οι οποίοι επιθυμούν να θέσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους στη διάθεση της Ελλάδας.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι τα ανώτατα επιχειρηματικά στελέχη του εξωτερικού αναζητούν επιχειρήματα για να τα χρησιμοποιήσουν στο εσωτερικό των εταιρειών τους, ώστε να προστεθεί η Ελλάδα ως επενδυτικός προορισμός. Έχω την πεποίθηση ότι από τη Διάσκεψη αυτή θα πάρουν σημαντικά επιχειρήματα που θα μπορούν την επόμενη ημέρα να προβάλλουν στο εσωτερικό των εταιρειών τους.
Στο πλαίσιο της Διάσκεψης συντονίζετε την Ομάδα Εργασίας για τη “Silver Economy”. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για τη “Silver Economy” που τελευταία την ακούμε όλο και πιο συχνά;
Η αλήθεια είναι ότι ο όρος αυτός παραμένει εντός συνόρων σχετικά άγνωστος. Αυτό που αποκαλείται διεθνώς ως “silver economy” αφορά στη συνολική οικονομική δραστηριότητα που παράγεται ή σχετίζεται με τις ανάγκες του πληθυσμού άνω των 65 ετών (ή κατά τον ευρύτερο ορισμό της έννοιας αφορά τον πληθυσμό άνω των 50 ετών).
Πρόκειται για μία παγκόσμια αγορά αγαθών και υπηρεσιών, που τα επόμενα χρόνια συνεχώς θα αυξάνεται και λόγω του δημογραφικού προβλήματος, ειδικά στην Ευρώπη. Υπολογίζεται ότι το 40% του συνολικού πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περίπου 200 εκατομμύρια άτομα, είναι ηλικίας 50 ετών και άνω, ποσοστό με σταθερά ανοδική τάση.
Η γήρανση του πληθυσμού, ως αποτέλεσμα της μείωσης των γεννήσεων και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες προκλήσεις για μια οικονομία, λόγω των σημαντικότατων πόρων του κρατικού προϋπολογισμού που χρειάζονται από τα κρατικά συστήματα υγείας και συνταξιοδότησης.
Στόχος για την επόμενη ημέρα είναι να μετατραπεί η πρόσκληση αυτή σε ευκαιρία και το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού σε οικονομική ανάπτυξη. Αυτό καλείται να απαντήσει η ανάπτυξη της “Silver Economy”.
Με άλλα λόγια, η μετατροπή των ανθρώπων άνω των 65 ετών σε δυναμικούς καταναλωτές και κινητήριους μοχλούς μιας οικονομικής ανάπτυξης δεν είναι κάτι που θα θέλουμε να έχουμε, αλλά κάτι που πρέπει να έχουμε, ειδικά εάν θέλουμε να επιβιώσουν τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά συστήματα στην Ευρώπη.
Από αυτά που μας λέτε, κ. Αποστολίδη, καταλαβαίνω ότι η “Silver Economy” θα έχει ολοένα και πιο μεγάλη σημασία στο άμεσο μέλλον και λόγω του δημογραφικού προβλήματος στην Ευρώπη. Για τι μεγέθους αγορά μιλάμε;
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αγορά αυτή ανέρχεται σήμερα σε περισσότερα από 3,5 τρισεκατομμύρια ευρώ, με αυξητικές τάσεις. Το 2025 εκτιμάται ότι θα αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ένωσης.
Ακόμα μεγαλύτερα είναι τα νούμερα για τις ΗΠΑ και την Κίνα. Πρόκειται λοιπόν για μία τεράστια ”αγορά”, από την οποία η χώρα μας δύναται να κερδίσει πολλαπλά οικονομικά -και όχι μόνο- οφέλη.
Χαρακτηριστικά μπορώ να σας πω ότι μέχρι το 2030, η συνολική ετήσια κατανάλωση από άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθεί κατά 39%, υπερβαίνοντας τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Επίσης, εκτιμάται ότι μέχρι 2030 πάνω το 1/3 της τουριστικής δαπάνης στην ΕΕ θα προέρχεται από άτομα άνω των 60 ετών.
Ποιος ο ρόλος της Ελλάδας σε αυτό; Ποιες είναι οι ευκαιρίες για τη χώρα μας;
Όπως καταλαβαίνετε, τα επόμενα χρόνια η ανάπτυξη του συγκεκριμένου οικονομικού τομέα θα είναι πολύ δυναμική. Μπροστά στην εξέλιξη αυτή, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία μέσα στην επόμενη δεκαετία να αναδειχθεί σε ηγέτιδα οικονομική δύναμη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η επιστροφή στην ανάπτυξη μπορεί να επιταχυνθεί μέσα από μια ξεκάθαρη στρατηγική για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας και την ενίσχυση των επενδύσεων.
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη μελέτη της «Διανέοσις», μέσα σε 5 χρόνια ανάπτυξη της “Silver Economy” με βάση ένα ολοκληρωμένο, ολιστικό σχέδιο, το ΑΕΠ της χώρας μας θα είναι μεγαλύτερο κατά 13,6 δισ. ευρώ (7,3% του ΑΕΠ του 2017), και η απασχόληση κατά 173 χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Μάλιστα, μετά από 20 χρόνια, το ΑΕΠ θα είναι μεγαλύτερο κατά 27,4 δισ. ευρώ (14,7% του ΑΕΠ του 2017), και η απασχόληση κατά 324 χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Επιπλέον, θα υπάρξουν μεγάλα οφέλη από τον τουρισμό υγείας και τον τουρισμό ευεξίας, ο οποίος στοχεύει σε μεγάλο βαθμό και στις νεότερες ηλικίες, ενώ εκτιμάται ότι θα ενισχυθούν και οι πωλήσεις των υφιστάμενων κατοικιών με αγορές από ξένους, αλλά και η οικοδομική δραστηριότητα.
Σύμφωνα μάλιστα με ασφαλείς εκτιμήσεις υπολογίζεται ότι την προσεχή εικοσαετία θα εκδηλωθεί ζήτηση για 2,7 εκατ. παραθεριστικές ή δευτερεύουσες κατοικίες στον ευρωπαϊκό νότο. Σε κάθε περίπτωση, στόχος της χώρας μας μπορεί να είναι η κάλυψη τουλάχιστον του 10% της ζήτησης, κάτι που σημαίνει ότι μέσα στα 20 προσεχή χρόνια θα μπορούσαν να πωληθούν περίπου 207 χιλιάδες κατοικίες.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει η χώρα μας για την ανάπτυξη του κλάδου;
Η χώρα μας χρειάζεται την οικοδόμηση μιας ολιστικής στρατηγικής και τη συνέργεια πολλών κλάδων της οικονομίας, για να αυξήσει τα μερίδιά της σε αυτήν την ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά.
Χρειάζεται πολιτική βούληση και εμπλοκή πολλών φορέων στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου σχεδίου. Δεν αρκεί απλώς η παροχή ενός φορολογικού κινήτρου για την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας στη χώρα μας, εάν το κίνητρο αυτό δεν εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προώθησης της χώρας μας ως προορισμού πρώτης ή δευτερεύουσας κατοικίας. Με άλλα λόγια, δεν χρειαζόμαστε αποσπασματικές κινήσεις, αλλά ένα ολοκληρωμένο οδικό χάρτη με συγκεκριμένες παρεμβάσεις.
Υπάρχουν όμως και άλλου είδους εμπόδια και προκλήσεις που θα πρέπει να ξεπεραστούν. Χρειάζεται η ελληνική κοινωνία να καταστεί φιλική προς τους ηλικιωμένους. Για παράδειγμα, η γήρανση και οι ηλικιακές διακρίσεις είναι μια πρόκληση, η οποία επηρεάζει αρνητικά τους ηλικιωμένους και εμποδίζει τη συμμετοχή τους στην κοινωνία και στην απασχόληση.
Η ανάπτυξη της “silver economy” απαιτεί μεταξύ άλλων και αλλαγή της αντίληψης για τη γήρανση του πληθυσμού, η οποία περιλαμβάνει την υπέρβαση των ξεπερασμένων στερεοτύπων για τους ηλικιωμένους. Επίσης, η προώθηση της υγείας και της δραστηριότητας σε μεγαλύτερη ηλικία, αυτό που ονομάζουμε «υγιής γήρανση», μπορεί να θεωρηθεί ως ακρογωνιαίος λίθος για την ενίσχυση της “silver economy”.
Σε κάθε περίπτωση, κύριε Γκαβέα, η ευκαιρία που διανοίγεται μπροστά μας είναι πολύ μεγάλη. Χρειάζεται επιμονή και συγκεκριμένο σχέδιο για να ξεπεράσουμε τα προβλήματα και να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα, ώστε να μην χάσουμε μία ακόμα ευκαιρία να πάει χαμένη.
Πώς σχετίζεται η “Silver Economy” με τον τομέα της Υγείας;
Η Υγεία κατέχει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της “silver economy”. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η υγεία αποτελεί μια από τις σημαντικές δαπάνες της ιδιωτικής κατανάλωσης στην “silver economy”, ξεπερνώντας τα 167 δις Ευρώ για το 2015.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι η υγεία αποτελεί βασικό παράγοντα για τη λήψη αποφάσεων μετακόμισης σε μια χώρα. Με δεδομένο ότι 2 στους 3 Ευρωπαίους άνω των 65 ετών πάσχουν από τουλάχιστον ένα χρόνιο νόσημα, η επιλογή τους να αγοράσουν μόνιμη ή δευτερεύουσα κατοικία στη χώρα μας και να εγκατασταθούν σε αυτή κρίνεται κυρίως από το αν θα έχουν το ίδιο επίπεδο πρόσβασης στα φάρμακα με αυτό που έχουν στην πατρίδα τους, εάν θα είναι εφικτή η πρόσβαση σε δομές υγείας, στις ίδιες φαρμακευτικές αγωγές και σε επαγγελματίες υγείας.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι κρίσιμο να βελτιωθούν σημαντικά οι δομές πρωτοβάθμιας περίθαλψης, να στηριχθούν οι υποδομές και να χρηματοδοτηθεί επαρκώς το σύστημα, ώστε να καλυφθούν οι επιπλέον ανάγκες που θα προκύψουν.
Εξίσου σημαντικό είναι να εξασφαλιστεί ότι οι ασθενείς θα έχουν ταχεία και απρόσκοπτη πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα. Για το σκοπό αυτό, ως φαρμακευτικός κλάδος, έχουμε προτείνει τη δημιουργία Ταμείου Φαρμακευτικής Καινοτομίας, που σχετίζεται άμεσα και με την ανάπτυξη του τουρισμού υγείας και γενικότερα της “silver economy”.
Κύριε Αποστολίδη, όλα αυτά που μας λέτε είναι πολύ ενδιαφέροντα. Ωστόσο αισθάνομαι ότι τελικά η “silver economy” αφορά ανθρώπους από το εξωτερικό με υψηλό εισόδημα και σημαντικές ανάγκες (π.χ. ειδικά φάρμακα, φροντίδα) και όχι τους ηλικιωμένους στην Ελλάδα, οι οποίοι έχουν χαμηλό εισόδημα και αυξημένες ανάγκες; Ποια τα οφέλη για αυτούς;
Πολύ σωστή η ερώτησή σας, κύριε Γκαβέα. Τα οφέλη από την ανάπτυξη της “silver economy” είναι εξαιρετικά σημαντικά για όλους, για τη χώρα, για το σύνολο των συμπολιτών μας. Σας ανέφερα ήδη τα τεράστια οφέλη που θα προκύψουν για την εθνική οικονομία, την απασχόληση, την οικονομική δραστηριότητα πολλών οικονομικών κλάδων.
Ειδικά για τους ηλικιωμένους μας, η ανάπτυξη του κλάδου θα επιφέρει τη βελτίωση των υποδομών υγείας, πιο ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και -στο χέρι μας είναι- καλύτερη χρηματοδότηση του συστήματος. Θα φέρει την ευρύτερη χρήση εξοπλισμού τηλε-ιατρικής και ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, από την οποία θα επωφελούνται όλοι.
Εξίσου σημαντική είναι και η πρόταση για τη δημιουργία Ταμείου Φαρμακευτικής Καινοτομίας, που προανέφερα, μέσω του οποίου μπορεί να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι ασθενείς θα έχουν ταχεία και απρόσκοπτη πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα.