Αθανάσιος Κοσμόπουλος: Ανάγκη οικοδόμησης μηχανισμού για τον εντοπισμό των fake news

Ο «υβριδικός πόλεμος» δεν αποτελεί κάτι εντελώς νέο στον χώρο της στρατηγικής, ωστόσο ο συνδυασμός των νέων μεθόδων στο επίπεδο της τεχνολογίας έχουν ενισχύσει και σχηματοποποιήσει το νέο τοπίο, δήλωσε στη HuffPost Greece ο Αθανάσιος Κοσμόπουλος (LL.M), Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης (ΥΨΗΠΤΕ), στο πλαίσιο του αφιερώματος στον υβριδικό πόλεμο και την απειλή που αυτός συνιστά.

Ως προς τη χρήση πρακτικών υβριδικού πολέμου από την Τουρκία κατά της Ελλάδας, ο κ. Κοσμόπουλος σημειώνει πως «η διαχείριση της “κάνουλας” των μεταναστευτικών ροών αποτελεί έναν κατεξοχήν βραχίονα υβριδικών επιχειρήσεων, η οποία ροή σε συνδυασμό με την διασπορά ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρησης μπορεί να αποσταθεροποιήσει σημαντικά την τρέχουσα επιχειρησιακή κατάσταση της Χώρας μας, όπως και την Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα». Επίσης, κάνει λόγο για αυξημένες επιχειρησιακά ικανότητες στο πεδίο του κυβερνοπολέμου από τουρκικής πλευράς, με ομάδα 10.000 ειδικών χειριστών- υπογραμμίζοντας ωστόσο πως «η Ελλάδα εδώ βρίσκεται ένα βήμα εμπρός καθώς έχει και το έμψυχο υλικό και τα μέσα να ανταποκριθεί απολύτως ικανοποιητικά στις προκλήσεις».

Ο κ. Κοσμόπουλος υπογραμμίζει παρόλα αυτά πως κάθε χώρα είναι ευάλωτη σε τέτοιες πρακτικές και υποδεικνύει τους κρισιμότερους τομείς, με προεξάρχοντες την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των fake news και την εσωτερική ασφάλεια, τονίζοντας την ανάγκη αύξησης της ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του μιντιακού και δημοσιογραφικού δυναμικού της χώρας.

Παράλληλα, ως προς τη γενικότερη προστασία έναντι των απειλών τέτοιας φύσης, επισημαίνει τον όρο «υβριδική ανοσοποίηση» αντί άμυνας, με την ανοσία αυτή να δημιουργείται μέσω μιας σειράς «κύκλων» προληπτικής δράσης: α) μηχανισμό εντοπισμού και διαχείρισης των fake news β) καθιέρωση πολιτικής διαχείρισης της παραπληροφόρησης σε εθνικό επίπεδο γ) συνεργασία των αρχών ασφαλείας σε επίπεδο αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας δ) συνεργασία της Πολιτικής Προστασίας, του τομέα προστασίας κρίσιμων υποδομών και των οργάνων πολιτικής κυβερνοάμυνας της χώρας ε) συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις ως κεντρικού και κύριου μοχλού της Εθνικής Αμυντικής Πολιτικής.

«Μην περιμένετε τον εχθρό να βομβαρδίσει με δραστική βολή πυροβολικού ή με αποστολές αεροπορικού βομβαρδισμού μια περιοχή, θα προτιμήσει να ρίξει το τραπεζικό σύστημα και τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, παράλληλα με ένα εκτεταμένο μπλακ άουτ στη Χώρα. Φανταστείτε το χάος που θα προκληθεί στη Χώρα όταν είναι μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες και περιοχές της Χώρας χωρίς κινητά τηλέφωνα, χωρίς ΑΤΜ και χωρίς ρεύμα ταυτόχρονα. Αυτός είναι ο σύγχρονος πόλεμος. Το πιστόλι και η χειροβομβίδα έχουν αντικατασταθεί από το πληκτρολόγιο και την οθόνη» δηλώνει χαρακτηριστικά ο Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων του ΥΨΗΠΤΕ.

Ακολουθεί η πλήρης συνέντευξη:

HuffPost Greece: Πώς ορίζεται ο υβριδικός πόλεμος; Τι περιλαμβάνει και κατά πόσον αποτελεί κάτι «καινούριο» ως στρατηγική;

Αθ. Κοσμόπουλος: Θα προτιμούσα να χρησιμοποιούσαμε τον όρο Υβριδικές επιχειρήσεις ή απειλές, καθώς κρίσιμο στοιχείο που ορίζει το φαινόμενο, είναι το γεγονός πως βρίσκεται κάτω από το κατώφλι της επίσημης κήρυξης πολέμου. Θα λέγαμε λοιπόν ότι σύμφωνα με την κρατούσα στην ΕΕ άποψη Υβριδική επιχείρηση είναι «…συνδυασμός καταναγκαστικής και ανατρεπτικής δραστηριότητας, συμβατικών και μη συμβατικών μεθόδων (π.χ. διπλωματικές, στρατιωτικές, οικονομικές, τεχνολογικές μέθοδοι) που χρησιμοποιούνται με συντονισμένο τρόπο από κρατικούς ή μη κρατικούς παράγοντες για την επίτευξη ειδικών στόχων, παραμένοντας ωστόσο κάτω από το όριο της επίσημης κήρυξης πολέμου».

Ο ορισμός του ΝΑΤΟ αναφέρει ως υβριδική απειλή την προερχόμενη από υπάρχοντα ή μελλοντικό αντίπαλο (κρατικό, μη κρατικό, τρομοκράτες κλπ) με τη δυνατότητα επίδειξης ή ταυτόχρονης χρήσης συμβατικών και μη συμβατικών μεθόδων για την επίτευξη των στόχων του.

Όπως θα ακούσατε στο συνέδριο ΙΔΙΣ/ΣΕΘΑ, δεν αποτελεί κάτι εντελώς νέο στον χώρο της στρατηγικής… Πλην όμως ο συνδυασμός των νέων μεθόδων στο επίπεδο της τεχνολογίας, δηλαδή ο κυβερνοχώρος, η κυβερνοτρομοκρατία και η εκμετάλλευση των τρωτοτήτων στις κρίσιμες υποδομές και τις υπηρεσίες ζωτικής σημασίας έχουν ενισχύσει και σχηματοποιήσει το νέο τοπίο. Το ΝΑΤΟ και ιδίως η ΕΕ χρησιμοποιούν την προσέγγιση που μόλις σας έδωσα.

Ο υβριδικός πόλεμος αναφέρεται κυρίως σε σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των «φιλοσοφιών» των εν λόγω χωρών σε σχέση με αυτόν;

Την 26/2/2013 ο στρατηγός Βάλερι Γκερασίμωφ με άρθρο του στο περιοδικό Voyenno Promyshlennyy Kurier έθεσε το αρχικό πλαίσιο της χρήσεως μη συμβατικών μεθόδων παράλληλα με τις συμβατικές στο πεδίο της μάχης σε αναλογία 4:1. Εκεί αναγνώσαμε την πρόθεση και στη συνέχεια είδαμε στην πράξη της εφαρμογή τους στις περιπτώσεις της Γεωργίας, Ουκρανίας και ιδίως στην προσάρτηση της Κριμαίας. Η Κίνα θα έλεγα σε μικρότερο βαθμό στο πεδίο των στρατιωτικών επιχειρήσεων έχει εφαρμόσει το νέο δόγμα, αλλά σίγουρα το κάνει σε επίπεδο κυβερνοεπιθέσεων και αξιοποίησης της νέας τεχνολογίας κυρίως κατά των ΗΠΑ αλλά και διαφόρων Ευρωπαϊκών χωρών.

Η βασική φιλοσοφία όπως μορφοποιείται σήμερα έχει να κάνει με την πρόκληση αστάθειας και ανισορροπίας εσωτερικής και εξωτερικής σε μια χώρα. Θα μου επιτρέψετε να δώσω ένα πιο απλό παράδειγμα για να φανταστούμε την βασική εικόνα. Αν φανταστούμε λοιπόν το κράτος δικαίου ως μια σφαίρα τότε το ένα ημισφαίριο της είναι οι πολίτες και το άλλο ημισφαίριο είναι οι κεντρικοί θεσμοί του Κράτους Δικαίου δηλ. η Δικαιοσύνη, η Αστυνομία, οι Ένοπλες Δυνάμεις, η Υγεία, η Παιδεία κλπ. Η συγκολλητική ουσία που μορφοποιεί τα δύο ημισφαίρια σε σφαίρα είναι η εμπιστοσύνη (trust) των πολιτών στο θεσμικό τους οικοδόμημα. Στρατηγικώς λοιπόν στόχος των υβριδικών επιχειρήσεων είναι ακριβώς αυτό : να καταστραφεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο θεσμικό τους πλαίσιο, να θεωρήσουν ότι «τίποτε δεν δουλεύει σωστά» , «όλοι είναι ίδιοι», και να επικρατήσει ένα κλίμα απαξίωσης, απόρριψης και παραίτησης. Τότε ο στόχος έχει επιτευχθεί , η Χώρα στόχος έχει τρωθεί εκ των έσω χωρίς να πέσει ντουφεκιά. Το ηθικό κάμφθηκε...

Πέραν της Ρωσίας και της Κίνας, πού αλλού έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις υβριδικού πολέμου τα τελευταία χρόνια;

Έχουν παρατηρηθεί και από πλευράς του Ισραήλ παλαιότερα, από την Β. Κορέα, το Ιράν και άλλες πολλές χώρες. Για να γίνει αυτό κατανοητό θα πρέπει να επισημάνω ότι η στόχευση μπορεί να είναι σε διάφορα επίπεδα και όχι μόνον σε γειτονικά ή συνορεύοντα κράτη με τον επιτιθέμενο. Και αυτό διότι οι επιδιώξεις εκτός από γεωπολιτικές μπορεί να είναι παράλληλα και οικονομικής, διπλωματικής, πληροφοριακής, ψυχολογικής, επιχειρηματικής και άλλης φύσεως.

Ας μην ξεχνάμε ότι 4 είναι οι κεντρικοί πυλώνες των υβριδικών επιχειρήσεων … Σε πρώτη φάση η παραπληροφόρηση και τα fake news, σε δεύτερη φάση η αφύπνιση και υποστήριξη (οικονομική και άλλη) αποσταθεροποιητικών ομάδων στο εσωτερικό μιας χώρας, εθνοτικής (μειονοτικής) ή ιδεολογικής βάσεως (αντιεξουσιαστικής, αναρχοαυτόνομης κλπ), σε τρίτη φάση οι κυβερνοεπιχειρήσεις (κυβερνοεπιθέσεις και κυβερνοτρομοκρατία) με στόχο πρωτίστως κρίσιμες υποδομές και συστήματα ζωτικής σημασίας (ενέργεια, μεταφορές, επικοινωνίες κλπ) και σε τέταρτη φάση έχουμε τα συμβατικά διπλωματικά, οικονομικά και στρατιωτικά μέσα όπως παραδοσιακά τα γνωρίζουμε.

Σκεφτείτε λοιπόν που αλλού έχουμε δει κάποιον ή συνδυασμό των ανωτέρω πυλώνων και μπορείτε να εξάγετε ασφαλή συμπεράσματα.

Υβριδικός πόλεμος και Τουρκία: Θεωρείτε πως η γείτονας επιδίδεται σε τέτοιου είδους πρακτικές εναντίον της Ελλάδας ή/ και άλλων χωρών; Αν ναι, σε πόσο μεγάλη έκταση;

Ασφαλώς ναι…. Η διαχείριση της «κάνουλας» των μεταναστευτικών ροών αποτελεί έναν κατεξοχήν βραχίονα υβριδικών επιχειρήσεων, η οποία ροή σε συνδυασμό με την διασπορά ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρησης μπορεί να αποσταθεροποιήσει σημαντικά την τρέχουσα επιχειρησιακή κατάσταση της Χώρας μας, όπως και την Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα.

Θα μπορούσε θεωρητικά ο συνδυασμός των δύο παραπάνω (αυξημένων ροών και παραπληροφόρησης) να έχει ως αποτέλεσμα για παράδειγμα την κινητοποίηση μεγάλων ομάδων εκ των ήδη ευρισκομένων αλλοδαπών στην Ελλάδα, με κύρια στόχευση ενδεχομένως την κατάληψη κεντρικών και κρίσιμων σημείων και δρομολογίων μεταφορών εντός της επικράτειας (σταθμούς τραίνων, λεωφορείων, λιμανιών κλπ). Εκτιμώ πως ένας τέτοιος σχεδιασμός υβριδικής επιθετικής αποσταθεροποίησης της Χώρας μας έτι περαιτέρω, θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε επόμενη φάση με καταληψιακές συγκεντρώσεις σε κομβικά σημεία των συνόρων μας από αυτές τις ομάδες με έντονο το αίτημα εξόδου και σε τρίτη φάση ενδεχομένως, με παράλληλη απότομη, οξεία και συγκεντρωτική απόπειρα εισόδου στη Χώρα εξαιρετικά μεγάλου νέου κύματος παράνομων μεταναστών με κύριο συντονιστικό ρόλο στο εγχείρημα κάποιες συγκεκριμένες ΜΚΟ. Ένας αριθμός νέων αφίξεων άνω των πχ 40-50 χιλιάδων παρανόμως εισερχομένων μεταναστών και προσφύγων αντιλαμβάνεστε ότι εξαρθρώνει εντελώς το διοικητικό σύστημα διαχείρισης της κρίσεως σε επίπεδο υπηρεσιών υγείας, σίτισης , στέγασης κλπ.

Από την άλλη πλευρά γνωρίζουμε για τις αυξημένες επιχειρησιακά ικανότητες στο πεδίο του κυβερνοπολέμου από τουρκικής πλευράς, ήδη ομάδα 10.000 ειδικών χειριστών έχουν ως πρώτο στόχο την Χώρα μας εκτός άλλων. Βέβαια η Ελλάδα εδώ βρίσκεται ένα βήμα εμπρός καθώς έχει και το έμψυχο υλικό και τα μέσα να ανταποκριθεί απολύτως ικανοποιητικά στις προκλήσεις. Αν πρώτα ο Θεός διαρραγεί εντελώς και ο σύνδεσμος της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ, τότε θα έχουμε και κυβερνοεπιθετικό πλεονέκτημα καθώς ο συμμαχικός μηχανισμός και οι ΗΠΑ θα την αντιμετωπίζουν ως εχθρό ενώ σήμερα θεωρείται επισήμως απλά ως «αναξιόπιστος σύμμαχος».

Η δυνατότητα πάντως του «αναξιόπιστου συμμάχου» να διαχειριστεί ένα τέτοιο υβριδικό επιθετικό σχήμα, που να διαταράξει την Ευρωπαϊκή σταθερότητα, τον κάνει αμέσως ελκυστικό σε προσέγγιση από και «συμμαχία» με «άλλες» χώρες, με τις οποίες φυσιολογικά ως μέλος του ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσε και δεν θα έπρεπε να έχει σχέσεις.

Κατά πόσον είναι ευάλωτη η χώρα μας σε πρακτικές υβριδικού πολέμου; Αν ναι, ποιοι είναι οι τομείς όπου απαιτείται περισσότερη προσοχή;

Οι πόλεμοι μεταξύ των κρατικών δρώντων (όπου επιστρατεύονται και μη κρατικοί δρώντες) στις ημέρες μας έχουν έναν βασικό ΑΝΣΚ (Αντικειμενικό Σκοπό) : Την αποσταθεροποίηση του αντιπάλου. Σε δεύτερο επίπεδο έχουν ως στόχο, όπως είπαμε και λίγο πριν, την κατάλυση της εμπιστοσύνης (trust) του Πολίτη προς το Κράτος Δικαίου και το θεσμικό σύστημα της Χώρας του.

Τούτων δοθέντων κάθε Χώρα σήμερα είναι ευάλωτη σε τέτοιες πρακτικές. Τομείς που κατά τη γνώμη μου πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή είναι περισσότεροι από πέντε. Θα επικεντρώσω όμως στους δύο κατά τη γνώμη μου κρισιμότερους: Την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των fake news και την εσωτερική ασφάλεια.

Όσον αφορά τον πρώτο τομέα θα πρέπει να δούμε τι κάνουν οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες προς την κατεύθυνση αυτή. Απαιτείται η αύξηση της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης του μιντιακού και δημοσιογραφικού μας δυναμικού ώστε να μην πέφτουν άθελά τους θύματα παραπληροφόρησης. Απαιτείται παράλληλα η στενή μας συνεργασία σε εσωτερικό υπηρεσιακό επίπεδο αλλά και αντίστοιχο Ευρωπαϊκό για τον εντοπισμό και την άμεση διαχείριση τέτοιων περιπτώσεων. Η εκπαίδευση εδώ είναι το πρώτο βήμα. Διότι ναι μεν το fake new ότι πέθανε ένας διάσημος ηθοποιός είναι μια άκακη κλασσική περίπτωση όπου όλοι την πατάνε και τίποτε κακό στο τέλος δεν συμβαίνει, αλλά η διασπορά ιδίως μέσω των Μέσω Κοινωνικής Δικτύωσης στοχευμένης πληροφορίας ότι τα Ελληνικά σύνορα με βόρεια ευρισκόμενη χώρα θα ανοίξουν για ελεύθερη διέλευση προσωρινά ευρισκομένων αλλοδαπών στην Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα όπως εύλογα φαντάζεστε. Με τον ίδιο τρόπο mainstream Ελληνικά media, άθελά τους πάλι, ενισχύουν και διασπείρουν προπαγάνδα και θέσεις ξένων χωρών. Εδώ απαιτείται πολλή και καλή δουλειά με τα media, θέσπιση ειδικών κωδίκων αυτορρύθμισης και δεοντολογίας , χρήση στα media προσωπικού ως fact checkers πριν την δημοσίευση μιας είδησης (το BBC έχει ειδική ομάδα άνω των 15 ατόμων για τον σκοπό αυτό) και στενή συνεργασία με την Πολιτεία σε θεσμικό επίπεδο και όχι μόνον το ΕΣΡ.

Σε δεύτερο επίπεδο θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της εσωτερικής ασφαλείας με σύγχρονες και ορθολογικές μεθόδους αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων. Απαιτείται ένα μοντέλο αυστηρής προληπτικής αστυνόμευσης με αξιοποίηση όλων των νέων τεχνολογικών μεθόδων επιτήρησης και πληροφόρησης ώστε να έχουμε άριστη και αποτελεσματική ροή δεδομένων και πληροφοριών πριν εκδηλωθεί το πρόβλημα. Το στοίχημα για τις αρχές εσωτερικής ασφαλείας πλέον δεν τίθεται στο επίπεδο του response, της καταστολής δηλαδή, (η οποία θα πρέπει όπου και όταν απαιτηθεί να είναι σιδηρά), αλλά στο πεδίο του prediction, της πρόβλεψης δηλαδή, όπου οι αρχές ασφαλείας γνωρίζουν πλέον ποιοι, πότε, που και πως σχεδιάζουν μίαν ενέργεια και με το που βγουν από το σπίτι τους οι δράστες, αμέσως ελέγχονται και περιορίζονται από τις αρχές, πριν καν προλάβουν να εκδηλώσουν την εγκληματογόνο δράση τους. Οι νέες τεχνολογίες μας δίνουν αυτήν την δυνατότητα και πρέπει να γίνει εκμετάλλευση σε όλα τα επίπεδα. Αυτό θα μας επιτρέψει να ελεγχθούν όλες οι υβριδικές επιχειρήσεις που δημιουργούν άβατα και την λεγόμενη «κρισιακή κανονικότητα» (ως τέτοια ορίζεται η επαναλαμβανόμενη χρονικά και χωροταξικά συγκρουσιακή εκφόρτιση και επαφή αποσταθεροποιητικά δρώντων, με αρχές ασφαλείας, όπως πχ τα Κίτρινα γιλέκα στη Γαλλία ή η περιοχή των Εξαρχείων στην Ελλάδα, όπου η υποστηρικτική εμπλοκή «ξένων» παραγόντων στα δύο φαινόμενα εκτιμάται από σφοδρά πιθανή ως βεβαία).

Ποια είναι η καλύτερη άμυνα απέναντι σε πρακτικές υβριδικού πολέμου; Στην ομιλία σας μιλήσατε για ανοσία- πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτή, και σε τι σημείο βρισκόμαστε στην Ελλάδα;

Το μοντέλο που προσωπικά εισάγω στον επιστημονικό διάλογο το ονομάζω «Υβριδική ανοσοποίηση». Δεν χρησιμοποιώ τον όρο άμυνα καθώς η εκδήλωση αμυντικών επιχειρήσεων σημαίνει ότι ήδη έχεις πέσει θύμα υβριδικής επιχείρησης και προσομοιάζει με την βιολογική άμυνα. Είναι ήδη πολύ αργά.

Εξηγούμαι: Μια χώρα θα αντιληφθεί ότι έπεσε θύμα βιολογικής επιχείρησης όταν αρχίσει να μετράει νεκρούς από την διασπορά και χρήση βιολογικού παράγοντα : 25 νεκρούς την πρώτη μέρα, 100 την δεύτερη , 500 την Τρίτη ημέρα κοκ. Είναι αργά τότε για άμυνα.

Το ίδιο συμβαίνει με τις Υβριδικές επιχειρήσεις. Θα πρέπει να οικοδομήσουμε από τώρα εν καιρώ ελεγχόμενης επιχειρησιακής καταστάσεως (δεν λέω σκοπίμως εν καιρώ ειρήνης διότι δεν βρισκόμαστε σε τέτοια) ένα επίπεδο «υβριδικής ανοσίας» ώστε να προληφθεί σε 5 διαφορετικά επίπεδα η απόπειρα ενός δρώντα να επιτεθεί στη Χώρα.

Για να γίνει πιο εύκολα κατανοητό το μοντέλο θα σας πω απλά ότι ένας ασθενής με γρίπη πιθανόν να χρειαστεί, για να αντιμετωπισθεί επαρκώς το πρόβλημα, μονάδα εντατικής θεραπείας, με μεγάλους κινδύνους για τον ίδιο, αβέβαια έκβαση και μεγάλο κόστος, σε σχέση με τον προληπτικό εμβολιασμό του ώστε να αναπτύξει ανοσία στον ιό της Γρίπης εγκαίρως.

Η πρότασή μου λοιπόν είναι να δημιουργήσουμε ανοσία σχηματίζοντας 5 ομόκεντρους κύκλους προληπτικής δράσεως: Στον πρώτο κύκλο , τον κύκλο επαφής, θα πρέπει να οικοδομήσουμε τον μηχανισμό εντοπισμού και διαχείρισης των fake news. Παράλληλα σε δεύτερο επίπεδο απαιτείται η καθιέρωση πολιτικής διαχείρισης της παραπληροφόρησης σε εθνικό επίπεδο, συμβατή με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές, που ήδη έχουν εκπονηθεί και υιοθετηθεί ή βρίσκονται στο στάδιο καθιέρωσης. Σε τρίτο επίπεδο απαιτείται η εναρμονισμένη συνεργασία των αρχών ασφαλείας σε επίπεδο αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, που συχνά είναι κύριοι χρηματοδοτούμενοι βραχίονες υβριδικών επιχειρήσεων. Σε τέταρτο επίπεδο απαιτείται η συνεργασία της Πολιτικής Προστασίας (καθώς οι φυσικές καταστροφές αποτελούν γόνιμο έδαφος εκμετάλλευσης και εκδήλωσης υβριδικών επιχειρήσεων), του τομέα προστασίας κρισίμων υποδομών και των οργάνων πολιτικής κυβερνοάμυνας της Χώρας. Σε πέμπτο και τελευταίο επίπεδο απαιτείται η συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις ως κεντρικού και κύριου μοχλού της Εθνικής Αμυντικής πολιτικής.

Οι υβριδικές επιχειρήσεις απαιτούν για την αντιμετώπισή τους περισσότερα από ένα υπουργεία, όπου δυστυχώς υπάρχουν πολλές γκρίζες περιοχές αρμοδιοτήτων (σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες) οι οποίες πρέπει να ξεκαθαρίσουν και βέβαια αντιμετωπίζουμε ένα θολό ή ανύπαρκτο νομοθετικό πλαίσιο χτισμένο με βάση τις προκλήσεις του παρελθόντος, το οποίο αντιμετωπίζει καθετοποιημένα τα προβλήματα στην λογική των Σιλό. Εδώ απαιτείται οριζόντια συνεργασία και εμπλοκή συνεργατικά πολλών υπηρεσιών, υπουργείων και κυρίως έμπειρων και «μυημένων» προσώπων σε κάθε δομή, ώστε να σχηματισθεί «Ενοποιημένο Δίκτυο Διαχείρισης».

Μια απλοποιημένη σχηματική απεικόνιση του μοντέλου που προτείνω σας παραθέτω εδώ:

Επικεντρώνοντας στον τομέα των κυβερνοεπιθέσεων/ κυβερνοπολέμου: Πόσο εκτενής είναι η δραστηριότητα εναντίον της χώρας μας; Από πού προέρχεται αυτή;

Ασφαλώς σε επίπεδο απόπειρας είναι συνεχές και εκτεταμένο. Σε επίπεδο επιτυχών εχθρικών ενεργειών είναι απολύτως ελεγχόμενο και περιορισμένο.

Η Ελλάδα διαθέτει και το προσωπικό και τα μέσα για να ανταποκριθεί με επιτυχία σε αυτήν την πρόκληση. Ύστερα δε από την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας NIS την 3/12/2018 στο Εθνικό μας δίκαιο, την σύσταση της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφαλείας που εφαρμόζει την Εθνική Στρατηγική Κυβερνοασφαλείας που είχε θεσπισθεί λίγο πριν και με την παράλληλη ίδρυση του CSIRT στο Ελληνικό ΓΕΕΘΑ μπορούμε να νιώθουμε απολύτως ασφαλείς.

Παράλληλα η εφαρμογή και στην Ελλάδα του κανονισμού GDPR για την προστασία των προσωπικών δεδομένων προσθέτει βαθμούς ασφαλείας στο γενικότερο τοπίο.

Η προέλευση αυτών των επιχειρήσεων είναι εκτός των γειτόνων μας και από όλους όσους αντιμετωπίζει η Βορειοατλαντική Συμμαχία ως «εχθρικές περιοχές» ή καλύτερα «strategic challengers and competitors» για να το θέσω πιο κομψά.

Βέβαια οι προκλήσεις είναι ασύμμετρες, (με ελάχιστης αξίας λογισμικό και μέσα δημιουργείται ζημιά δυσανάλογα πολλών εκατομμυρίων), απαιτείται η υποστήριξη με υψηλούς οικονομικούς πόρους και με εξειδικευμένο προσωπικό σε αυτές τις δομές, για να είμαστε διαρκώς up to date και να διατηρούμε και να αυξάνουμε σταθερά την εμπειρογνωσία μας και τις ικανότητές μας. Δεν χωρούν τσιγκουνιές και εκπτώσεις εδώ διότι θα μας στοιχίσει ακριβά στο μέλλον και θα είναι αργά για δάκρυα τότε.

Μην περιμένετε τον εχθρό να βομβαρδίσει με δραστική βολή πυροβολικού ή με αποστολές αεροπορικού βομβαρδισμού μια περιοχή, θα προτιμήσει να ρίξει το τραπεζικό σύστημα και τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, παράλληλα με ένα εκτεταμένο μπλακ άουτ στη Χώρα. Φανταστείτε το χάος που θα προκληθεί στη Χώρα όταν είναι μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες και περιοχές της Χώρας χωρίς κινητά τηλέφωνα, χωρίς ΑΤΜ και χωρίς ρεύμα ταυτόχρονα….. Αυτός είναι ο σύγχρονος πόλεμος… Το πιστόλι και η χειροβομβίδα έχουν αντικατασταθεί από το πληκτρολόγιο και την οθόνη.

Κλείνοντας: Πώς εκτιμάτε πως μεταβάλλει το διεθνές περιβάλλον η διεύρυνση της χρήσης πρακτικών υβριδικού πολέμου;

Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα απόλυτα ανύπαρκτο και φανταστικό σενάριο για να απαντήσω στο ερώτημά σας και να πάρετε μια εικόνα τέτοιου είδους επιχειρήσεων.

«Θα επιχειρηθεί “έξωθεν” πίεσις με απόπειρα εισβολής χιλιάδων στην περιοχή Έβρου με παράλληλη έξαψη των αντανακλαστικών των εντός των τοπικών θερμών σημείων (Hot spots) και των εντός αστικών θυλάκων εδρευόντων για αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης κ συσπείρωση μέσω των ”ανθρωπιστικών ιδεωδών” για δήθεν ανεπάρκεια και σκληρότητα των Εθνικών Αρχών στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ξένες χώρες θα επιδιώξουν την συμπαράσταση στους ομόθρησκούς τους στο Ελληνικό έδαφος με αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και σχετικού προσωπικού τους (στρατιωτικού ή ΜΚΟ ή άλλου με οδηγίες αντιμετώπισης ανθρωπιστικής κρίσεως). Αυτά σε πρώτη φάση.. η δευτέρα φάσις θα περιλαμβάνει εκτεταμένες καταστροφές και αναστάτωση απανταχού της επικρατείας εν μέσω θέρους για αποτροπή και ανάσχεση μιας επιτυχούς τουριστικής περιόδου και δημιουργία κλίματος ανασφάλειας με απώτερο σκοπό την απορρύθμιση εν όψει των Ευρωπαϊκών και Εθνικών εκλογών».

Επαναλαμβάνω ένα απόλυτα θεωρητικό και φανταστικό σενάριο- Η θεωρία του Ρεαλισμού και της Ισχύος στις Διεθνείς Σχέσεις όμως εξακολουθεί να είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ.