Η είδηση προκάλεσε παγκόσμιες αντιδράσεις για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Η Αυστραλία θα προμηθευτεί πυρηνοκίνητα υποβρύχια με τεχνογνωσία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Με τον τρόπο αυτόν θα εισέλθει σε ένα κλειστό κλαμπ κρατών που διατηρούν στις τάξεις των Πολεμικών τους Ναυτικών πυρηνοκίνητα υποβρύχια (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ινδία).
Για να συμβεί αυτή η εξέλιξη ακυρώθηκε επί της ουσίας η συμφωνία μεταξύ της Αυστραλιανής κυβέρνησης και της γαλλικής Naval Group για την κατασκευή συμβατικών υποβρυχίων, ενός αστρονομικού συμβολαίου αξίας 56 δισ. Ευρώ.
Η νέα σύμπραξη (partnership) όπως την χαρακτήρισαν οι ηγέτες των τριών δυνάμεων είναι η AUKUS (τα αρχικά των 3 κρατών που την απαρτίζουν). Ο προσανατολισμός είναι προφανώς η Κίνα και η ανάσχεση της τελευταίας στην ευρύτερη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού Ωκεανού και θα περιλάβει, εκτός του καθαρά στρατιωτικού κομματιού (με έμφαση στις υποβρύχιες επιθετικές δυνατότητες1), το διπλωματικό πεδίο, την κυβερνοασφάλεια και την τεχνητή νοημοσύνη2.
Η ιδέα μάλιστα προέρχεται από την Αυστραλία η οποία αισθάνεται ολοένα και περισσότερο ανασφαλής από την επιθετική πολιτική του Πεκίνου στην περιοχή και αναμένεται να οριστικοποιηθεί στην Ουάσινγκτον την ερχόμενη εβδομάδα.
Να υπενθυμίσουμε εδώ πως μόλις λίγους μήνες πριν η Αυστραλιανή Κυβέρνηση ακύρωσε μια συμφωνία με την Κίνα, στο πλαίσιο του Belt and Road Initiative, διότι ερχόταν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της χώρας προκαλώντας φυσικά την οργή του Πεκίνου3 το οποίο προχώρησε σε αντίποινα απαγορεύοντας τις εισαγωγές σε κάρβουνο, ζάχαρη, αστακούς, κρασί κ.α, από την Αυστραλία, ενώ και ακόμα πιο πρόσφατα η Καμπέρα κατηγόρησε ανοικτά τις κινεζικές αρχές για την εξάπλωση της πανδημίας του Covid-19 διευρύνοντας ακόμα περισσότερο το χάσμα μεταξύ των δύο κρατών.
Η αντίδραση της Κίνας φυσικά ήταν άμεση. Ο εκπρόσωπος τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας δήλωσε πως η συμφωνία αυτή είναι επιβλαβής για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, ενώ θα προκαλέσει μια νέα κούρσα εξοπλισμών απαξιώνοντας τη Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (η Αυστραλία δεν αναμένεται να αποκτήσει πυρηνικά όπλα παρά μόνο πυρηνοκίνητα υποβρύχια).
Σε εντελώς διαφορετικό κλίμα το Τόκυο αλλά και η Ταιβάν χαιρέτησαν τη συμφωνία ως σημαντική για την ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή.
Το Λονδίνο μετά το Brexit επιδιώκει σαφώς να αναβαθμίσει τον παγκόσμιο ρόλο του προσανατολισμένο στην καρδιά των παγκόσμιων εξελίξεων, στην Ανατολική Ασία, στο πλευρό πάντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Στο πλαίσιο της νέας πολιτικής του δεν είναι καθόλου τυχαία η πρώτη αποστολή της ομάδας μάχης του νεότευκτου πυρηνοκίνητου αεροπλανοφόρου HMS Queen Elizabeth στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού.
Οι αγγλοσάξωνες ενώνονται με ρεαλισμό προκειμένου να ανασχέσουν την απειλή που συνιστά η Κίνα για την παγκόσμια κυριαρχία τους αποκλείοντας τη Γαλλία. Οι ΗΠΑ δείχνοντας ρεαλισμό αποχωρούν από το Αφγανιστάν και σε λίγες ημέρες υλοποιούν τις κινήσεις της υψηλής στρατηγικής τους στο θέατρο που τις αφορούν περισσότερο. Ο Πρόεδρος Biden θα συναντηθεί με τους ηγέτες του AUKUS όπως επίσης και με τους αντίστοιχους του QUAD4 στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν τα νέα σχήματα ανάσχεσης του Πεκίνου βασιζόμενοι στους συμμάχους τους στην περιοχή.
Οι αντιδράσεις εντούτοις δεν περιορίζονται στην Ασία και στον αγγλοσαξωνικό κόσμο. Η Γαλλία απάντησε με οργή στην ακύρωση της συμφωνίας-μαμούθ που είχε συνάψει με την Αυστραλία. Η τρομακτική απώλεια των 56 δις. Ευρώ για τον γαλλικό κολοσσό Naval Group προκάλεσε την οργή του Γάλλου ΥΠΕΞ Jean-Yves Le Drian ο οποίος χαρακτήρισε την αυστραλιανή αθέτηση της συμφωνίας ως «πισώπλατη μαχαιριά» μιας απόφασης απρόβλεπτης, κυνικής και μονομερούς που θυμίζει την εποχή του Ντ. Τραμπ.
Παράλληλα, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζ. Μπορέλ 5 δήλωσε πως η ΕΕ δεν είχε την παραμικρή ενημέρωση για την εξέλιξη αυτή. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα ακόμα δείγμα του παγκοσμίου ρόλου που έχει η ΕΕ σε θέματα σκληρής ισχύος – σχεδόν μηδενικός.
Η ΕΕ κινδυνεύει απλά να ξεπεραστεί από τις μεγάλες δυνάμεις του παγκοσμίου συστήματος λόγω του μεταξύ τους ανταγωνισμού αν δεν αλλάξει δραματικά πορεία.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν επιτέλους να αποφασίσουν τι μέλλον θέλουν για την Ένωση: να παραμείνει πρακτικά ένας πολιτικός νάνος σε παγκόσμιο επίπεδο όπως είναι σήμερα ή να μετατραπεί σε ένα δυναμικό και αυτάρκες (στην άμυνα) μπλοκ προηγμένων κρατών που θα διεκδικεί ρόλο και λόγο στις διεθνείς εξελίξεις;
Ίσως η Γαλλία, ως η ηγέτιδα στρατιωτική δύναμη της ΕΕ (η μόνη κάτοχος πυρηνικών όπλων), να επιδιώξει πιο δραστήρια την ανάπτυξη του στρατιωτικού βραχίωνα της Ένωσης, του ευρωστρατού, ο οποίος θα είναι ανεξάρτητος από το NATO και θα εμβαθύνει την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΕΠΑ). Οι επόμενοι μήνες είναι κρίσιμοι καθώς οι ηγέτες πολλών κρατών θα κληθούν να λάβουν αποφάσεις που θα σχηματίσουν τον κόσμο που ανατέλλει, μαζί τους και η Ελλάδα.
1 Το υποβρύχιο θεωρείται επιθετικό όπλο και ειδικά τα πυρηνοκίνητα μιας και μπορούν να επιχειρούν αθέατα για τεράστια χρονικά διαστήματα
4 Biden to host ‘Quad’ alliance leaders at White House | TheHill. Η τετραμερής συμμαχία αποτελείται από τις δημοκρατίες της περιοχής ήτοι Ιαπωνία, Ινδία, Αυστραλία και φυσικά τις ΗΠΑ.