Λίγοι άνθρωποι λυπήθηκαν για το τέλος του 2020, μία χρονιά που στιγμάτισε τον κόσμο, αφήνοντας πίσω του την πανδημία COVID-19. Για όσους ακολουθούν την κινέζικη νέα χρονιά, το έτος του αρουραίου σήμερα τελειώνει, και βρισκόμαστε στην ανατολή του έτους του βοδιού.
Η σεληνιακή Πρωτοχρονιά αποτελεί, συνήθως, μια ευκαιρία για τους εμπόρους της Κίνας να πουλήσουν δημιουργικά εμπορεύματα, που επικρίνουν την κυβέρνηση, αλλά και εορταστικά τρόφιμα και διακοσμήσεις στα πλανώδια καταστήματα του Χονγκ Κονγκ.
Φέτος, όμως, οι αγορές είναι πολύ περιορισμένες εν μέσω της πανδημίας και του εκτεταμένου νόμου περί εθνικής ασφάλειας. Λίγοι ήταν αυτοί που επέλεξαν φέτος να αγοράσουν λουλούδια από κεντρικά εμπορικά σημεία, τα οποία αποτέλεσαν, πριν λίγο καιρό, κεντρικά σημεία διαδηλώσεων.
Στην Γουχάν, την πόλη που πλήγηκε πρώτη από τον κορονοϊό, η νέα χρονιά θα βρεί τους κατοίκους σε καλύτερη κατάσταση από πέρυσι, με ψώνια της τελευταίας στιγμής και την ελπίδα για μια γρήγορη επιστοφή στην κανονικότητα. Αλλά και η κατάσταση του εμπορίου, αν και απογοητευτική συνολικά, αρχίζει να ανακάμπτει.
«Νιώθω χαρούμενος», είπε ο Σονγκ Μπο, 33 ετών, ο οποίος εργάζεται στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας. «Πέρυσι, μείναμε στο σπίτι χωρίς να κάνουμε τίποτα την πρωτοχρονιά και κοιμόμασταν στο σπίτι κάθε μέρα. Φέτος, αν και πρέπει να φοράμε μάσκες, η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη.»
Η Χρονιά του Βοδιού
Όπως κάθε χρόνο, η 12η Φεβρουαρίου σηματοδοτεί την αρχή του νέου έτους. Το δεύτερο ζώο του κινέζικου ζωδιακού κύκλου, το βόδι, που εκπροσωπεί αυτόν τον χρόνο, συμβολίζει τη σκληρή δουλειά, τη θετικότητα και την ειλικρίνεια, χαρακτηριστικά που θα εκδηλωθούν σε όλους μας τους επόμενους 12 μήνες, σύμφωνα με τους αστρολόγους.
Ο Τζούπιτερ Κάι, Κινέζος και Δυτικός αστρολόγος με έδρα το Χονγκ Κονγκ, λέει ότι το βόδι είναι «γειωμένο, πιστό, ευγενικό και αξιόπιστο».
Ακολουθώντας το κινέζικο ημερολόγιο, το οποίο περιστρέφεται σε κύκλους 60 ετών, με βάση 12 γήινα κλαδιά. Το καθένα αντιπροσωπεύεται από ένα ζωϊκό έτος και πέντε έτη στοιχείων - ξύλο, φωτιά, γη, μέταλλο και νερό. Το 2021 είναι το έτος του Μεταλλικού βοδιού. Σε βαθύτερη ανάλυση, κάθε γήινος κλάδος χαρακτηρίζεται από μια δύναμη Γιν ή Γιανγκ και ένα στοιχείο.
Στο έτος του Αρουραίου, το 2020, η δύναμη ήταν το γρήγορο, σκληρό, ενεργό Γιανγκ, ενώ το στοιχείο ήταν το νερό, το οποίο, λέει ο Κάι, είναι γνωστό ότι «αλλάζει συνέχεια». Το γήινο κλαδί του βοδιού, εν τω μεταξύ, σχετίζεται με το Γιν, το οποίο είναι αργό, μαλακό και παθητικό. Το φυσικό του στοιχείο είναι η γη, που αντιπροσωπεύει «σταθερότητα και τροφή». Πιστεύεται ότι αυτές οι πρόσθετες συσχετίσεις και τα χαρακτηριστικά του βοδιού, έχουν μεγάλη συνέργεια και είναι κυρίως ευνοϊκά.
Επίσης, τα καλά χαρακτηριστικά του βοδιού δεν βρίσκονται μόνο στον κινέζικο ζωδιακό κύκλο. Το ζώο εκπροσωπείται στη θρησκεία, την τέχνη, τη λογοτεχνία και τον λαϊκό πολιτισμό σε όλη την Ανατολική Ασία εδώ και αιώνες. Μεγάλο μέρος της μεγάλης εκτίμησης που έχει, οφείλεται στη σημασία του στη γεωργία.
Στην Κίνα, θεωρείται ένα ζώο δύναμης που σχετίζεται με τις συγκομιδές και τη γονιμότητα. Στο πέρασμα των χρόνων, οι άνθρωποι δημιούργησαν ένα βόδι από λάσπη, το οποίο χτυπούσαν με ραβδιά, ως μέρος μιας τελετής του νέου έτους, για να σηματοδοτήσουν την έναρξη της άνοιξης. Πιστεύεται επίσης ότι η τοποθέτηση ενός μεταλλικού αγάλματος βοδιού στον πυθμένα ενός ποταμού, μπορεί να αποτρέψει πλημμύρες. Η αρχαία κινέζικη τέχνη του φενγκ σούι, που εναρμονίζει τους ανθρώπους με το περιβάλλον τους, χρησιμοποιώντας ενεργειακές δυνάμεις, θεωρεί επίσης το ζώο αυτό ευοίωνο, κάτι που έχει δώσει στο βόδι τη φήμη για την πραγματοποίηση ευχών.
Το βόδι είναι ένα από τα πιο κοινά ζώα που εμφανίζονται και στις κορεατικές παροιμίες. Οι εικόνες είναι εξαιρετικά θετικές, απεικονίζοντας το ζώο με χαρακτηριστικά όπως η επιμέλεια, η ευγνωμοσύνη και η πίστη. Θεωρείται πολύ αλτρουιστικό ζώο καθώς εξυπηρετεί την ανθρωπότητα.
Ένα παράδειγμα παροιμίας είναι το «Είναι ένας κακός οργωτής που τσακώνεται με το βόδι του», που μοιάζει με τη γαλλική παροιμία «Οι κακοί εργάτες δεν θα βρουν ποτέ ένα καλό εργαλείο», η χρήση του οποίου χρονολογείται από τον 13ο αιώνα και η μεταγενέστερη αγγλική έκδοσή του είναι: «Σαν έναν κακό εργάτη που κατηγορεί τα εργαλεία του.»
Επειδή θεωρείται ότι οι αγροτικές οικογένειες πουλούσαν συχνά τα βόδια τους για να πληρώσουν για την εκπαίδευση του γιου τους στην αρχαιότητα, το βόδι παρουσιάζεται επίσης ως αντικείμενο μεγάλης αξίας.
Εξαιτίας των ισχυρών παραστάσεων του βοδιού στην Κίνα και στην Κορεατική Χερσόνησο, είναι πιθανό οι θετικές εικόνες που σχετίζονται με το βόδι να μεταφέρθηκαν στην Ιαπωνία, με την πάροδο του χρόνου.
Το Βόδι στην Ιαπωνία
Σύμφωνα με τον Μικέλ Μπάουερ, επίκουρο καθηγητή Ιαπωνικών θρησκειών στο Πανεπιστήμιο McGill, το βόδι που παρουσιάζεται στον Βουδισμό και τον Ιαπωνικό Βουδισμό, προέρχεται από προγενέστερες εικόνες του Ταοϊσμού, μια θρησκευτική - φιλοσοφική πρακτική στην Κίνα.
Στον Βουδισμό, λέει, το βόδι αντιπροσωπεύει τη «φύση του Βούδα», τη θεμελιώδη φύση όλων των όντων που περιλαμβάνει την υπόθεση ότι ο καθένας μπορεί να αποκτήσει φώτιση.
«Βλέπετε συχνά εικόνες βοοειδών στον ιαπωνικό βουδισμό, όπου ο βοσκός μας εκπροσωπεί - αγωνιζόμαστε, τραβώντας το βόδι σε ένα μονοπάτι θρησκευτικών πρακτικών», λέει. «Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτός είναι ο δρόμος μας, η ζωή μας, στην οποία πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε ήδη τη φύση του Βούδα».
Ένα παράδειγμα τέτοιων εικόνων είναι το «Δέκα Σκηνές με ένα Βόδι», μια Ζεν Βουδιστική παραβολή που απεικονίζεται με έγχρωμες εικόνες και επεξηγηματικό κείμενο. Το πιο γνωστό ιαπωνικό αντίγραφο της χρονολογείται από το 1278. Οι παραστάσεις των έργων ζωγραφικής, που αφηγούνται την ιστορία ενός αγοριού που βρίσκει το βόδι του μετά από μια εξαντλητική αναζήτηση, εμφανίζονται συχνά σε ναούς Ζεν στην Ιαπωνία, καθώς και στην Κίνα και στην Κορεατική Χερσόνησο.
Ο ειδικός του Βουδισμού Ζεν, Μαρτίν Μπάτσελορ, λέει ότι η παραβολή απεικονίζει «έναν νεαρό βοσκό, του οποίου η αναζήτηση τον οδηγεί να εξημερώσει, να εκπαιδεύσει και να μεταμορφώσει την καρδιά και το μυαλό του, μια διαδικασία που σηματοδοτείται με την υποταγή του βοδιού».
Η παραβολή αυτή άγγιξε μια ευαίσθητη χορδή της κοινωνίας, εμπνέοντας καλλιτέχνες στη λογοτεχνία και την τέχνη. Η ζωγραφική του Κουανάμπε Κιοσάι «Βουβάλι και Βοσκοί», που χρονολογείται από το 1887, είναι μόνο ένα από τα έργα τέχνης που βασίζονται στην ιστορία αυτή.
Σύμφωνα με ειδικούς, δεν ήταν ασυνήθιστο να χρησιμοποιούνται ζώα για να «μεταφέρουν» τη Βουδιστική φιλοσοφία του Ζεν, αλλά, ίσως, κανένα δεν απεικονίζεται τόσο θετικά όσο το βόδι. Στη ζωγραφική του 1770 που δημιούργησε ο Ίτο Γιακούτσου, «Δύο Γίββωνες στοχεύουν στο Φεγγάρι», για παράδειγμα, οι γίββωνες (μικροί πίθηκοι) αντιπροσωπεύουν την αρνητική «ανθρώπινη συνήθεια να προσπαθεί κανείς να κατακτήσει την εξωπραγματική παρά την πνευματική υπόσταση».
Ο Σιλβαίν Τζολιβάντ, συγγραφέας που ειδικεύεται στην ιστορία και στους μύθους της Ιαπωνίας, λέει ότι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που σχετίζονται με τα βόδια στην Ιαπωνία είναι το «ushi matsuri» (φεστιβάλ αγελάδων) που διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 12 Οκτωβρίου στο Κορουτζί, που λέγεται ότι είναι ο παλαιότερος ναός στο Κιότο . Το τελετουργικό περιλαμβάνει έναν ιερέα που φοράει μια λευκή φορεσιά και μια λευκή μάσκα για να ενσαρκώνει τον θεό Ματαρατζίν και να ιππεύει μια μαύρη αγελάδα γύρω από το ναό. Ο ιερέας στη συνέχεια ανεβαίνει σε μια ξύλινη πλατφόρμα από την οποία απευθύνεται στους θεούς.
«Διαβάζει (το μήνυμα) στους θεούς ξανά και ξανά και τους ζητάει να δώσουν ειρήνη και άφθονη σοδειά, διώχνοντας παράλληλα τις κακές ασθένειες», λέει ο Τζολιβάντ.
Η σημασία του βοδιού στην κινέζικη αστρολογία επηρέασε ακόμη και την κατασκευή ναών στην Ιαπωνία κατά την διάρκεια της αρχαιότητας λόγω των δεσμών που υπάρχουν μεταξύ της κινέζικης αστρολογίας και του βουδισμού.
Σύμφωνα με τον Τζέφρι Κότικ, ερευνητή ξένης αστρολογίας στη μεσαιωνική Ανατολική Ασία στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, κάθε γήινος κλάδος του κινέζικου ζωδιακού κύκλου συνδέεται με μια ώρα της ημέρας και μια κατεύθυνση. Η ώρα του βοδιού είναι από τη 1 π.μ. έως τις 3 π.μ., ενώ η κατεύθυνσή του είναι βορειοανατολικά.
Η Πύλη των Δαιμόνων
Κατά τη διάρκεια αυτών των ωρών, πιστεύεται ότι «ακόμη και τα φυτά κοιμούνται» και «φαντάσματα και δαιμόνια φαίνεται να τρομάζουν τους ανθρώπους», λέει ο Τζολιβάντ. Υποθέτει ότι το ξύπνημα των πνευμάτων στις ώρες του βοδιού, συνδέεται με το γεγονός ότι η κατεύθυνση του βοδιού ονομάζεται «η Πύλη των Δαιμόνων».
Στην κινέζικη αστρολογία, η βορειοανατολική κατεύθυνση (η βασική κατεύθυνση που μοιράζεται το βόδι και η τίγρης) «θεωρείται η προέλευση των κακών επιρροών», λέει ο Τζολιβάντ. Για αυτόν τον λόγο, προσθέτει, οι ναοί χτίστηκαν στα βορειοανατολικά των πρωτευουσών της Ιαπωνίας, για να προστατεύουν τις πόλεις από το κακό. Η πόλη Νάρα προστατεύθηκε από τον ναό Todai-ji, ενώ η Καμακούρα φρουρούταν από το ιερό Egara-tenjin. Το Κιότο είχε τον ναό Enryaku-ji, ενώ το Τόκιο είχε τον ναό Kanei-ji. Σήμερα, εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 14.000 τέτοιοι ιεροί ναοί στην Ιαπωνία.
Τα βοοειδή και οι αγελάδες θεωρούνται, επιπλέον, αγγελιοφόροι του Tenjin, θεού της αστραπής, της βροχής και της καλλιέργειας, γεγονός που οδήγησε στον πολλαπλασιασμό αγαλμάτων βοδιών στα ιερά Tenman-gu. Επίσης τα ιερά Tenman-gu είναι από τα πιο δημοφιλή ιερά που μπορούν να επισκεφθούν οι φοιτητές σχολείου και πανεπιστημίου πριν από τη συμμετοχή σε σημαντικές εξετάσεις. Χιλιάδες παιδιά, νέοι και οι γονείς προσεύχονται κάθε χρόνο στον θεό Tenjin λόγω της σχέσης του με τη μάθηση και την ανάπτυξη.
Πολλά από αυτά τα ιερά διαθέτουν έντονα το βόδι, αλλά και οι αγελάδες υπάρχουν και σε άλλα ιερά στην Ιαπωνία.
Οι ιερές αγελάδες
Αυτό οφείλεται στην «παλαιά πεποίθηση ότι οι αγελάδες έχουν τη δύναμη να θεραπεύουν ασθένειες», λέει ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Shinto Shrines. «Οι επισκέπτες που χτυπούν το μέρος του σώματός τους που έχει πληγεί από την ασθένειά τους και στη συνέχεια χτυπούν το ίδιο μέρος στο άγαλμα της αγελάδας, θεωρείται ότι θα θεραπευτούν.»
Δημοφιλή σημεία για αυτά τα nade-ushi (αγελάδες τριψίματος) στο Τόκιο περιλαμβάνουν το Hirakawa Tenman-gu κοντά στο Αυτοκρατορικό Παλάτι και το Yushima Tenjin στο Μπουνκγιό.
Στους αιώνες που ακολούθησαν την θεοποίηση του Tenjin, αυξήθηκαν τα γεγονότα και οι δραστηριότητες που περιλάμβαναν την ικεσία σε βόδια ή αγελάδες για να προσφέρουν μια καλή συγκομιδή και να αποτρέψουν τις ασθένειες που εξαπλώνονταν σε ολόκληρη τη χώρα. Μάλιστα οι άνθρωποι κάποτε πίστευαν, ότι οι αγελάδες αυτές θα μπορούσαν να απομακρύνουν την ευλογιά και άλλες σοβαρές ασθένειες.
Ενώ οι λάτρεις των ναών μπορεί να είναι συνηθισμένοι στο να βλέπουν εικόνες αγελάδων σε ιερά, το 2021 τα ιερά σε ολόκληρη την Ιαπωνία θα κάνουν μια επιπλέον αναφορά στην αγελάδα, σύμφωνα με την Ένωση Shinto Shrines. Σύμφωνα με τη μακροχρόνια πρακτική του εορτασμού του νέου έτους και του ζώου που σχετίζεται με αυτό σύμφωνα με το κινεζικό ζωδιακό ζώο, τα ιερά θα εμφανίσουν εικόνες που σχετίζονται με το έτος του βοδιού.
Οι άνθρωποι που απολαμβάνουν την πρώτη επίσκεψη στο ιερό το 2021 μπορούν να περιμένουν να δουν διακοσμήσεις όπως το ema που είναι ένα διακοσμημένο βόδι. Υπάρχει ένα γιγαντιαίο βόδι που εκτίθεται στο ιερό Kashihara-jingu στο Νομό Νάρα. Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να πάρουν τις δικές τους πλάκες με εικόνες του ζώου στις οποίες γράφουν ένα μήνυμα ή μια ευχή. Στη συνέχεια, η πλάκα κρέμεται μέσα στους χώρους του ιερού.
Η ένωση των Shinto Shrines λέει ότι ο εορτασμός της έναρξης του έτους του βοδιού με αυτά τα αντικείμενα οφείλεται στα «έθιμα που προέρχονται από την ιαπωνική κουλτούρα του ζωδιακού κύκλου» και όχι σε δραστηριότητες που σχετίζονται με θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Για πολλούς ανθρώπους, η τοποθέτηση ειδωλίων ή διακοσμήσεων που σχετίζονται με το επερχόμενο ζωικό έτος απαιτεί λίγο παραπάνω προετοιμασία. Το 2021, αυτές οι διακοσμήσεις θα σηματοδοτήσουν το Έτος του Βοδιού, μια χρονιά με σημαντικές, βαθιές συσχετίσεις σε πολλούς τομείς.