Η πολιτική είναι αναίμακτος πόλεμος.
Ο πόλεμος είναι αιματηρή πολιτική.
Μάο Τσε-Τουνγκ
*
Ο πόλεμος είναι ένα παιχνίδι αριθμών. Κάθε εμπλεκόμενη πλευρά πρέπει να συγκεντρώσει τις προμήθειες, τα στρατεύματα και τη δύναμη πυρός που απαιτούνται για να στηρίξει τον αγώνα, ελπίζοντας πως θα επικρατήσει. Αλλά επίσης είναι κι ένα παιχνίδι αβεβαιότητας. Τα τελευταία τρία χρόνια, οι στρατιωτικοί σχεδιαστές της Ουκρανίας έπρεπε να προσεγγίσουν κάθε μάχη με μια σειρά ψυχρών υπολογισμών: Πόσα πυρομαχικά έχουν απομείνει; Πόσα πύραυλοι και drones μπορούν να εκτοξευθούν σήμερα, χωρίς να λιγοστέψουν αύριο; Έχουμε τους άντρες και τον εξοπλισμό που χρειάζονται για να προχωρήσουμε ή να διατηρήσουμε τη θέση μας;
Τώρα όμως, με τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ σε αναμονή και την ευρωπαϊκή υποστήριξη να περιορίζεται εξαιτίας της οικονομικής πραγματικότητας, αυτή η αβεβαιότητα αυξάνεται. Αυτό δεν συνιστά απλώς υλικοτεχνικό πρόβλημα, είναι πρόβλημα στρατηγικό. Όταν δεν μπορείς να προβλέψεις τη μελλοντική βάση των πόρων σου, αναγκάζεσαι να αναλάβεις λιγότερους κινδύνους, να δώσεις προτεραιότητα στην άμυνα έναντι της επίθεσης και να αντισταθμίσεις τα χειρότερα σενάρια. Στον πόλεμο επομένως, η αβεβαιότητα δεν περιορίζει μόνο τις επιλογές, μα διαμορφώνει ολόκληρο το πεδίο μάχης και τη μοίρα των εθνών.
Στις 3 Μαρτίου 2025, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την αναστολή όλης της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Αυτό ακολούθησε μια διστακτική συνάντηση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ και του Ζελένσκι, μετά την οποία ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Ουκρανός ηγέτης «δεν είναι έτοιμος για ειρήνη». Αργότερα, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ότι σταματά κάθε ανταλλαγή πληροφοριών και διέταξε βασικούς συμμάχους όπως το Ηνωμένο Βασίλειο να περιορίσουν τις πληροφορίες που δίνουν στο Κίεβο. Μόνο που οποιαδήποτε παύση, ανεξάρτητα από το πόσο καιρό θα κρατήσει, θα βλάψει την Ουκρανία.
Αναμφίβολα, οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος πάροχος στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο από την εισβολή της Ρωσίας το 2022. Επιπλέον, ενώ η Ευρώπη αρχίζει να αυξάνει τις δικές της αμυντικές δαπάνες, τα μέλη της ΕΕ έχουν κολλήσει με σταθερή οικονομική ανάπτυξη και όρια στο πόσα μπορούν να δανειστούν για να επενδύσουν στους δικούς τους στρατούς, πολύ λιγότερο στην Ουκρανία. Αυτό καθιστά τις ΗΠΑ κρίσιμο εταίρο για την Ουκρανία για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια, ενώ η Ευρώπη επεκτείνει τη στρατιωτική της ικανότητα. Αυτές οι συνθήκες επηρεάζουν τον σχεδιασμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Ουκρανίας, καθότι το Κίεβο πρέπει να εξισορροπήσει τις προβλέψεις για τις δυνάμεις του εχθρού και τις πιθανές πορείες δράσης με τις εκτιμήσεις των δικών της πόρων. Φαίνεται λοιπόν η αβεβαιότητα να παραμορφώνει τέτοιους υπολογισμούς: όσο λιγότερο σίγουρη είναι μια στρατιωτική διοίκηση για τη βάση των πόρων της, τόσο πιο επισφαλείς γίνονται οι τολμηροί στρατιωτικοί ελιγμοί.
Άρα, είναι μέσα από αυτήν την ομίχλη αβεβαιότητας που οποιαδήποτε παύση σε βοήθεια διαμορφώνει την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία καθώς και τη διαπραγματευτική μόχλευση όλων των μερών που συμμετέχουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο Λευκός Οίκος πάντως έχει επισημάνει ότι η παύση στη στρατιωτική βοήθεια και την ανταλλαγή πληροφοριών θα αρθεί μόλις οριστεί ημερομηνία για ειρηνευτικές συνομιλίες. Αλλά ακόμα κι αν τα όπλα και οι πληροφορίες των ΗΠΑ αρχίσουν να ρέουν ξανά, οι Ουκρανοί θα πρέπει να πολεμήσουν γνωρίζοντας ότι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής τους είναι πρόθυμος να κλείσει τη ροή της βοήθειας όποτε τον βολεύει, με τις συνέπειες αυτού του νέου αβέβαιου κόσμου να γίνονται αισθητές στο πεδίο της μάχης.
Έτσι, η Ουκρανία αντιμετωπίζει μια βάναυση ανταλλαγή: να επεκτείνει περιορισμένους πόρους για να διατηρήσει μια ενεργή άμυνα σε όλο το μέτωπο ή να εδραιώσει δυνάμεις, να παραχωρήσει έδαφος και να απορροφήσει το πολιτικό κόστος του χώρου, με αντίπαλο το χρόνο. Η προμήθεια υλικού έχει διαμορφώσει τον επιχειρησιακό ρυθμό κατά τη διάρκεια του πολέμου˙ όταν η Μόσχα αναμένει ότι το Κίεβο θα έχει χαμηλά πυρομαχικά, πιέζει την επίθεση. Η ανταλλαγή του χώρου με τον χρόνο είναι μια παλιά στρατιωτική τακτική, αλλά παράγει τεράστιο πολιτικό κόστος όταν το έδαφος αφορά την κυρίαρχη επικράτειά σου. Ως εκ τούτου, η στρατιωτική λογική της καθυστέρησης των ενεργειών δημιουργεί πολιτικούς κινδύνους στην Ουκρανία, υπονομεύοντας όχι μόνο το ηθικό των πολιτών αλλά και την υποστήριξη για την κυβερνητική διαχείριση του πολέμου.
Αυτό το δίλημμα θα οδηγήσει πού και πώς η Ουκρανία θα σταθμίζει τις προσπάθειές της στο πεδίο της μάχης. Η Ουκρανία θα πρέπει να μειώσει την πολυπλοκότητα της αμυντικής της εκστρατείας και να υποχωρήσει κατά μήκος των γραμμών βαθύτερα εντός της επικράτειάς της. Με τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ σε αναμονή, η Μόσχα έχει μια εξαιρετική ευκαιρία να κλιμακώσει τα χτυπήματά της στις πόλεις και τις υποδομές της Ουκρανίας, αναγκάζοντας το Κίεβο σε οδυνηρές επιλογές για το αν θα υπερασπιστεί τις γραμμές του μετώπου ή το πολιτικό κέντρο βάρους του.
Αξίζει να ειπωθεί ότι από τα χρόνια του Βιετνάμ, η αεροπορική δύναμη ήταν ιστορικά βασικό διαπραγματευτικό εργαλείο στις διαπραγματεύσεις. Το πραγματικό πρόβλημα για την Ουκρανία στο μέλλον είναι ότι ακόμα κι αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν την υποστήριξη και την ανταλλαγή πληροφοριών, η ζημιά έχει γίνει. Η αβεβαιότητα, αφού εισαχθεί, είναι δύσκολο να εξαλειφθεί.
Με τη λήψη αποφάσεων στο πεδίο της μάχης πλέον περιορισμένη, οι στρατιωτικοί στρατηγοί της Ουκρανίας θα κοιτάζουν όλο και περισσότερο προς τη χειρότερη επιλογή προκειμένου να διατηρήσουν τη γραμμή τους μέχρι να υπάρξει διαπραγμάτευση μιας διαρκούς ειρήνης. Άραγε, όταν ο Μακιαβέλι έλεγε ότι δεν πρέπει ποτέ να αφήνει κανείς να συνεχίζεται μια ανωμαλία για να αποφύγει έναν πόλεμο διότι δεν τον αποφεύγει παρά μόνο αλλάζουν οι συνθήκες προς όφελος των αντιπάλων του, μήπως είχε δίκιο;