Ο Φράνκι είχε τραυματιστεί και του έλλειπε το μισό του πρόσωπο. Είχε πάθει μια λοίμωξη και τα πράγματα δεν ήταν καλά. Όμως ο Φράνκι, όπως και τα άλλα αξολότλ, έχουν ένα ξεχωριστό ταλέντο. Να αναγεννούνται μέσα από τις στάχτες τους. Και δεν μιλάμε μόνο για επούλωση πληγών. Μιλάμε για κανονική αναγέννηση ολόκληρων χαμένων άκρων του σώματός τους.
Η λέξη axolotl σημαίνει «τέρας του νερού». Είναι επίσης γνωστό ως «Μεξικάνικη σαλαμάνδρα» ή «Μεξικάνικο ψάρι που περπατάει». Όμως δεν πρόκειται για ψάρι, αλλά για αμφίβιο ζώο. Η επιστημονική του ονομασία είναι Ambystoma mexicanum και ουσιαστικά είναι ένα είδος νοτενικής σαλαμάνδρας που συνδέεται στενά με το είδος «Σαλαμάνδρα-Τίγρη».
Αντίθετα όμως με τα άλλα αμφίβια, οι προνύμφες αυτού του είδους δεν υφίστανται μεταμόρφωση, αφού και ως ενήλικες παραμένουν υδρόβια και διατηρούν τα βράγχια τους. Όμως η μεταμόρφωση πάντα στρεσάρει ένα αμφίβιο, με αποτέλεσμα πολλά να πεθαίνουν κατά τη διαδικασία ή σύντομα μετά από αυτήν, ενώ οι σαλαμάνδρες που προκύπτουν ζουν λιγότερο από όσο θα ζούσαν ως αξολότλ.
Μέσα σε όλα αυτά, τα άγρια αξολότλ απειλούνται με εξαφάνιση, λόγω της μόλυνσης των νερών από την μεγάλη αστικοποίησης στην Πόλη του Μεξικού, αλλά και των ψαριών που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια, που τρώνε τα αξολότλ.
Η συνδρομή τους στην επιστήμη
Όπως τονίζεται σε αφιέρωμα του BBC, τα αξολότλ συνδράμουν πολύ στην επιστήμη. Οι επιστήμονες μελετούν στον τρόπο που αναγεννούνται για να μπορέσουν να το εφαρμόσουν και στους ανθρώπους με τραυματισμούς, ή στα ανθρώπινα όργανα.
Τα αξολότλ, όπως επίσης και τα άλλα υδρόβια εμφανίζουν αντίσταση στον καρκίνο. «Στα 15 χρόνια, δεν έχω δει να αναπτύσσεται κακοήθης όγκος σε κανένα αξολότλ, κάτι που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον», λέει στο BBC η Σερβίν Ζαμόρα, ειδική στα αξολότλ και η γυναίκα που περιέθαλψε τον Φρανκι. «Υποψιαζόμαστε ότι σε αυτό τα βοηθά η ικανότητά τους να αναπλάθουν τα κύτταρα και να αναγεννούν μέλη του σώματος». Είναι το μόνο γνωστό σπονδυλωτό, που μπορεί να αναγεννά κομμένα μέρη του σώματός του πλήρως λειτουργικά και πολύ εύκολα.
Οι αιώνιοι έφηβοι
Κάποια είδη μεταμορφώνονται σε σαλαμάνδρες που περπατάνε. Τα βράγχια και το πτερύγιο απορροφώνται, αναπτυχθούν τα βλέφαρα, το δέρμα παίρνει το πάχος και το χρωματισμό της μεταμορφωμένης σαλαμάνδρας, και τελικά το ζώο θα βγαίνει και στη στεριά.
Το αξολότλ όμως είναι ασυνήθιστο είδος μεταξύ των αμφιβίων γιατί όταν φθάνει στην ηλικία της ενηλικίωσης, δεν υφίσταται μεταμόρφωση. Ο Φράνκι για παράδειγμα, που είναι και αλμπίνο αξολότλ, δηλαδή ροζ, και ζει σε αιχμαλωσία -μακριά από τις απειλές- θα παραμείνει έφηβος για πάντα. Θα κρατήσει την ουρά του και τα βράγχια και θα ζει για το υπόλοιπο της ζωής του μέσα στο νερό.
«Ουσιαστικά αποφασίζουν αν θα ολοκληρώσουν τη διαδικασία της μεταμόρφωσης ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται», λέει η Σερβίν Ζαμόρα.
«Εάν αποφασίσουν ότι θα ήταν καλύτερο να ζήσουν έξω από το νερό, θα υποστούν τη μεταμόρφωση σε σαλαμάνδρες, αλλά αυτό μπορεί να είναι μια αγχωτική διαδικασία από μόνη της, καθώς σταματούν να τρώνε εντελώς για εκείνη την περίοδο. Η επικρατούσα θεωρία είναι ότι, για εξελικτικούς λόγους, το ambystoma mexicanum παραμένει σε εφηβική κατάσταση [κάτι ανάμεσα σε γυρίνος και σαλαμάνδρα] επειδή υπήρχε τόση πολλή τροφή στο νερό [όπως οι charrales, μικρή γαρίδα γλυκού νερού] και η απειλή από τα άλλα ζώα ήταν μικρή».
Σήμερα, τα περισσότερα αξολότλ ζουν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, κυρίως για την προστασία τους. Αυτά τα για άλλους γλυκούλικα και για άλλους αλλόκοτα όντα, ίσως να κρατάνε το κλειδί για την επίλυση πολλών επιστημονικών μυστηρίων.
Ο Φράνκι έζησε οκτώ χρόνια -αν και τα αξολότλ σε συνθήκες αιχμαλωσίας μπορούν να ζήσουν μέχρι και 12 χρόνια. Πέθανε από φυσικά αίτια στο Ζωολογικό Κήπο του Chapultepec το 2010. Η Σερβίν Ζαμόρα θα τον θυμάται για πάντα, αφού ήταν το αξολότλ που μελέτησε και έμαθε πολλά από αυτόν – τώρα θέλει και ο υπόλοιπος κόσμος να μάθει για το πόσο υπέροχα πλάσματα είναι.
