Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ανατρέχουν επειγόντως στις βάσεις δεδομένων με τα πρόσφατα κρούσματα κορονοϊού, εξετάζουν ταξιδιώτες και αποκωδικοποιούν τα ιικά γονιδιώματα της νέας παραλλαγής που ονομάστηκε Ομικρον καθώς προσπαθούν να διαπιστώσουν πόσο έχει εξαπλωθεί.
ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΟΜΙΚΡΟΝ
Τι γνωρίζουμε και τι δεν γνωρίζουμε έως τώρα
Οι πυρετώδεις αυτές ενέργειες υπογραμμίζουν την πίεση που υφίστανται οι κυβερνήσεις και οι αρχές δημόσιας υγείας προκειμένου να αποφασίσουν γρήγορα εάν πρέπει να λάβουν αντιδημοφιλή, οικονομικά επιζήμια μέτρα για να περιορίσουν την εξάπλωση της μετάλλαξης που έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό.
Νέα δεδομένα δείχνουν ότι η παραλλαγή αυτή κυκλοφορούσε πριν αναγνωριστεί επίσημα στη νότια Αφρική την περασμένη εβδομάδα και έκτοτε έχει εντοπιστεί σε αρκετές χώρες ανά την υφήλιο. Ωστόσο, θα χρειαστούν εβδομάδες για να διαπιστωθεί εάν είναι πιο μολυσματική, θανατηφόρα ή παρακάμπτει τα εμβόλια.
Η Βρετανία και άλλες μεγάλες οικονομίες απαγόρευσαν τις πτήσεις από και προς τη Νότια Αφρική λίγες μέρες μετά τον πρώτο εντοπισμό της παραλλαγής, αναστατώνοντας τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και προκαλώντας ανησυχίες για την οικονομική ζημιά που επίκειται.
Η ταχύτητα της δράσης των χωρών στην προκειμένη περίπτωση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εμφάνιση άλλων παραλλαγών - όταν τα πρώτα δείγματα της μετάλλαξης Αλφα τεκμηριώθηκαν στη Βρετανία τον Σεπτέμβριο του 2020, η κυβέρνηση πέρασε μήνες συλλέγοντας δεδομένα και αξιολογώντας τον πιθανό κίνδυνο πριν επιβάλει ένα εθνικό lockdown τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χρειάστηκε μήνες για να την χαρακτηρίσει ως παραλλαγή «ανησυχίας».
Αμέσως μετά την ανίχνευση του πρώτου κρούσματος Ομικρον την Παρασκευή, το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι θα αγοράσει 10 εκατομμύρια περισσότερα τεστ PCR, τα οποία μπορούν να ανιχνεύσουν την εν λόγω παραλλαγή, σε μια προσπάθεια να περιορίσει την εξάπλωσή της. Παράλληλα, έκλεισε τα σύνορά του σε ξένους από όλες τις χώρες το Σάββατο.
Η Σκωτία και η Σιγκαπούρη προσπαθούν να εξετάσουν δεκάδες χιλιάδες πρόσφατα θετικά κρούσματα αναζητώντας σημάδια της παραλλαγής που μπορεί να έχουν «χάσει» και οι Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύουν την επιτήρησή τους για την COVID-19 προκειμένου να ξεχωρίσουν τα εγχώρια κρούσματα της παραλλαγής Ομικρον από την κυρίαρχη (ακόμα) Δέλτα.
Η Επίτροπος Υγείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Στέλλα Κυριακίδη, προέτρεψε τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να ενισχύσουν τις προσπάθειες για την ανίχνευση μεταλλάξεων, καθώς ορισμένες από αυτές εξακολουθούν να υστερούν σχεδόν δύο χρόνια μετά την πανδημία. Το μπλοκ έχει πλέον επιβεβαιώσει 42 κρούσματα σε 10 χώρες.
Το γονίδιο S
Τα περισσότερα τεστ PCR δεν μπορούν να διακρίνουν την Ομικρον από την παραλλαγή Δέλτα, την κυρίαρχη και πιο μολυσματική έκδοση του ιού μέχρι στιγμής.
Για να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο, το τεστ PCR πρέπει να μπορεί να εντοπίσει μια μετάλλαξη στην Ομικρον γνωστή ως «αποτυχία» του γονιδίου S (S-gene target failure/SGTF).
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η παραλλαγή Αλφα, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Βρετανία, έχει επίσης αυτή τη μετάλλαξη.
Δεδομένου ότι η Αλφα δεν κυκλοφορεί πλέον ευρέως, η παρουσία της «αποτυχίας» του γονιδίου S υποδηλώνει ότι το δείγμα είναι θετικό στην Ομικρον. Το εν λόγω δείγμα, λοιπόν, αποστέλλεται στο εργαστήριο για εξέταση της αλληλουχίας του γονιδιώματος, ώστε να γίνει η σχετική επιβεβαίωση.
Εάν τα PCR δεν μπορούν να προσδιορίσουν αυτή τη μετάλλαξη, τότε τα τυχαία επιλεγμένα δείγματα πρέπει να υποβληθούν σε προσδιορισμό αλληλουχίας γονιδιώματος, η οποία μπορεί να διαρκέσει έως και μία εβδομάδα.
Ο ΠΟΥ έχει πει ότι τα ευρέως διαθέσιμα τεστ είναι σε θέση να ανιχνεύσουν άτομα που έχουν μολυνθεί από οποιαδήποτε παραλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της Ομικρον. Ωστόσο, μέχρι στιγμής έχει συστήσει μόνο το τεστ TaqPath που παράγεται από την αμερικανική εταιρεία Thermo Fisher ως το πλέον κατάλληλο.
Δεν είναι σαφές, ακόμη, εάν οι χώρες θα αγοράσουν τα εν λόγω τεστ, λόγω του μοναδικού χαρακτηριστικού τους. Η Σιγκαπούρη, για παράδειγμα, σκέφτεται να αγοράσει περισσότερα, αν και δεν έχει ληφθεί ακόμη απόφαση.
Η Thermo Fisher δήλωσε ότι είναι έτοιμη να αυξήσει την παραγωγή για να καλύψει τη ζήτηση από χώρες στην Αφρική και αλλού.
Εντός μιας ημέρας από την ταυτοποίηση της παραλλαγής, το Ισραήλ άρχισε να κάνει ελέγχους του γονιδίου S σε όλα τα θετικά τεστ που ελήφθησαν από ταξιδιώτες που έφτασαν στο διεθνές αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν.
Τώρα, τα εργαστήριά της χώρας αναζητούν αυτή τη μετάλλαξη σε όλα τα τεστ σε εθνικό επίπεδο και όταν ένα θετικό τεστ PCR υποδεικνύει περίπτωση SGTF, το δείγμα λαμβάνεται για περαιτέρω ανάλυση.
Τα περισσότερα εργαστήρια των ΗΠΑ θα χρησιμοποιούν στο εξής το τεστ TaqPath.
Μπορεί να ξεπεράσει τη Δέλτα
Η παραλλαγή Ομικρον θα μπορούσε να είναι η πιο πιθανή υποψήφια για να υπερκεράσει την εξαιρετικά μεταδοτική παραλλαγή Δέλτα, δήλωσε την Τρίτη ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μεταδοτικών Ασθενειών της Νότιας Αφρικής.
«Σκεφτόμασταν τι θα μπορούσε να ξεπεράσει την Δέλτα. Αυτό ήταν πάντα το ερώτημα, τουλάχιστον όσον αφορά τη μεταδοτικότητα... Ισως αυτή η συγκεκριμένη παραλλαγή να είναι η απάντηση» δήλωσε ο Αντριαν Πουρέν, εκτελεστικός διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Μεταδοτικών Ασθενειών της Νότιας Αφρικής (NICD).
Εάν η Ομικρον αποδειχθεί ακόμη πιο μεταδοτική από την Δέλτα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απότομη αύξηση των λοιμώξεων και κατ’επέκταση σε μεγαλύτερη πίεση στα νοσοκομεία.
Ο Πουρέν είπε ότι οι επιστήμονες θα πρέπει να γνωρίζουν εντός τεσσάρων εβδομάδων σε ποιο βαθμό η Ομικρον μπορεί να αποφύγει την ανοσία που δημιουργείται από εμβόλια ή προηγούμενη μόλυνση και εάν οδηγεί σε χειρότερα κλινικά συμπτώματα από άλλες παραλλαγές.
Ανεπίσημες αναφορές γιατρών που έχουν θεραπεύσει ασθενείς με κορονοϊό στη Νότια Αφρική λένε ότι η Ομικρον φαίνεται να προκαλεί ήπια συμπτώματα, όπως ξηρό βήχα, πυρετό και νυχτερινές εφιδρώσεις, αλλά οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι είναι πολύ νωρίς για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.
Αλλά το γεγονός ότι τα κρούσματα έχουν αρχίσει να αυξάνονται γρήγορα, ειδικά στην πιο πυκνοκατοικημένη επαρχία Γκαουτένγκ της Νότιας Αφρικής, είναι ένα σημάδι ότι μπορεί ήδη να συμβαίνει κάποια διασπορά.
Σύσταση ΠΟΥ στους άνω των 60 να μην ταξιδεύουν
Τα άτομα που κινδυνεύουν από τον κορονοϊό, περιλαμβανομένων των άνω των 60 ετών, θα πρέπει να αποφεύγουν τα ταξίδια, συνέστησε στο μεταξύ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, μετά την εμφάνιση της Ομικρον.
«Θα πρέπει να συστήσουμε στους ανθρώπους που δεν έχουν καλή υγεία ή που κινδυνεύουν να αναπτύξουν μια σοβαρή μορφή της νόσου Covid-19 και να πεθάνουν, ιδίως τα άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω και εκείνα που παρουσιάζουν συννοσηρότητες (για παράδειγμα: καρδιακή νόσο, καρκίνο και διαβήτη) να αναβάλουν το ταξίδι τους», ανέφερε ο ΠΟΥ στις νέες ταξιδιωτικές συστάσεις του.
Γενικότερα, ο ΠΟΥ κάλεσε όλους τους ταξιδιώτες να «παραμένουν σε επιφυλακή», να εμβολιάζονται και να τηρούν τους υγειονομικούς κανόνες δημόσιας υγείας, όποια κι αν είναι η εμβολιαστική κατάστασή τους, μεταξύ άλλων να χρησιμοποιούν μάσκες, να σέβονται τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και να αποφεύγουν τους χώρους με συνωστισμό και κακό εξαερισμό.
Την ίδια ώρα, ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι οι γενικές απαγορεύσεις στα ταξίδια δεν θα εμποδίσουν τη διασπορά της Ομικρον, καλώντας τις χώρες να υιοθετήσουν μια προσέγγιση που θα βασίζεται σε μια αξιολόγηση των κινδύνων.
«Οι γενικές απαγορεύσεις στα ταξίδια δεν θα εμποδίσουν τη διεθνή διασπορά και θα επιβαρύνουν τις ζωές και τα μέσα διαβίωσης. Επιπλέον, μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες υγειονομικές προσπάθειες κατά τη διάρκεια της πανδημίας αποθαρρύνοντας τις χώρες να αναφέρουν και να μοιράζονται τα επιδημιολογικά δεδομένα και τα δεδομένα προσδιορισμού αλληλουχίας», τονίζει ο ΠΟΥ στο επίμαχο έγγραφο.
«Τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον έλεγχο των επιβατών πριν από το ταξίδι και/ή κατά την άφιξή τους και τη χρήση τεστ SARS-COV-2 ή την επιβολή καραντίνας σε διεθνείς ταξιδιώτες, έπειτα από ενδελεχή αξιολόγηση των κινδύνων», λέει ο ΠΟΥ στις ταξιδιωτικές συστάσεις του.
Τουλάχιστον 56 χώρες έχουν ανακοινώσει έως τις 28 Νοεμβρίου την εφαρμογή ταξιδιωτικών μέτρων που στοχεύουν στο να καθυστερήσουν την εισαγωγή της Ομικρον, σημείωσε ο Οργανισμός.
«Όλα τα μέτρα πρέπει να είναι αναλογικά με τους κινδύνους, χρονικά περιορισμένα και πρέπει να εφαρμόζονται με σεβασμό στην αξιοπρέπεια των επιβατών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών», γράφει ο ΠΟΥ.
Υπενθυμίζει, επίσης, ότι «τα απαραίτητα διεθνή ταξίδια, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπιστικών και έκτακτης ανάγκης ταξιδιών, των επαναπατρισμών και των αερομεταφορών ειδών πρώτης ανάγκης, πρέπει να συνεχίσουν να αποτελούν προτεραιότητα».