Ο περιορισμός των αερίων του θερμοκηπίου του πρωτογενή τομέα αποτελεί τον πυρήνα της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της Ε.Ε. Το «πρασίνισμα» της παραγωγής περιλαμβάνει μέτρα όπως υποχρεωτική αγρανάπαυση, περιορισμό της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, με κυρώσεις σε όσους τα παραβαίνουν. Μέτρα που οδηγούν αναπόφευκτα σε περιορισμό της ποσότητας των παραγόμενων τροφίμων και αθέμιτο ανταγωνισμό από φθηνά και επιβαρυμένα εισαγόμενα προϊόντα τρίτων χωρών που θα καλύψουν την ζήτηση των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων σε συνθήκες, υψηλού πληθωρισμού, ακρίβειας και ύφεσης.
Πιο συγκεκριμένα βασικός στόχος της νέας ΚΑΠ αποτελεί η μείωση –έως και ο μηδενισμός μέχρι τα μέσα του αιώνα - των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου του αγροτικού τομέα που αποτελούν το 20% περίπου των συνολικών εκπομπών αερίων της Ένωσης, -η οποία συμβάλει μόλις κατά 8% στην επιβάρυνση του θερμοκηπίου του πλανήτη-.
Υποχρεωτική αγρανάπαυση, μείωση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων με σημαντικές κυρώσεις και πρόστιμα σε όσους παραγωγούς τα χρησιμοποιούν, αποτελούν τα σημαντικότερα μέτρα της νέας ΚΑΠ που συντάχθηκε το 2020 μετά από 10 χρόνια διαπραγματεύσεων και ξεκινάει την εφαρμογή της από 1/1/2024.
Ο περιορισμός κατά 22% της παραγωγής τροφίμων έως το 2035 και η πάταξη του αθέμιτου ανταγωνισμού από τρίτες χώρες είναι το επίδικο των αγροτικών κινητοποιήσεων στην Ευρώπη.
Ενώ η πράσινη συμφωνία αναφέρεται στην προστασία των ευρωπαίων καταναλωτών, αυτοί των πιο αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων παραμένουν απροστάτευτοι από εισαγωγές φθηνών προϊόντων χαμηλής διατροφικής αξίας από τρίτες χώρες. Η ενταξιακή πορεία της Ουκρανίας δημιουργεί ήδη τριβές με τους αγρότες της Πολωνίας, η Τουρκία επιδιώκει να καταστεί βασικός μεσάζοντας στην εισαγωγή αγροτικών προϊόντων στην Ευρώπη ενώ εντείνεται η εξάρτηση από την Λατινική Αμερική και το Μαγκρέμπ όπου έχουν μετ-εγκατασταθεί εταιρίες του διατροφικού κλάδου της Νότιας Ευρώπης για ν αντέξουν τον ανταγωνισμό.
Στα καθ’ ημάς οι αγροτικές κινητοποιήσεις ταρακουνούν ανεπαισθήτως πολιτική ηγεσία και γραφειοκρατία του συναρμόδιου Υπουργείου προκειμένου να επισπεύσουν τις αποζημιώσεις προς τους πληγέντες της Θεσσαλίας και υποχρεώνουν τον πρωθυπουργό σε νέες εξαγγελίες πενιχρών μέτρων στήριξης. Λείπει όμως η μεγάλη εικόνα ως προς το διακύβευμα της διατροφικής αυτάρκειας μιας χώρας που απειλείται ανά πάσα στιγμή από θερμό επεισόδιο καθώς και ως προς την σημασία του πρωτογενούς τομέα στην παραγωγική ανασυγκρότηση της.
Διακύβευμα που θα έθετε στο επίκεντρο την συνεργατική παραγωγή, τις ομάδες παραγωγών, τα τοπικά δημοπρατήρια, την καθετοποίηση και τις ενώσεις καταναλωτών ώστε ν αντιμετωπιστεί μακροπρόθεσμα το κόστος παραγωγής και η εγχώρια αισχροκέρδεια.
Την χρήση των ΑΠΕ για την στήριξη των μικρών παραγωγών και την επέκταση των ενεργειακών κοινοτήτων για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους. Την εφαρμοσμένη έρευνα από Παν/μια και ερευνητικά κέντρα για την αντιμετώπιση των ασθενειών και την υποκατάσταση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, την ορθή χρήση των φυσικών πόρων και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Την δημογραφία, την αποκέντρωση και την ενίσχυση των υποδομών έναντι των απειλών της κλιματικής κρίσης για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της τοπικής παραγωγής.
Το στοίχημα λοιπόν της βιωσιμότητας του πρωτογενούς τομέα θα κριθεί στις ολοκληρωμένες πολιτικές για την τοπική ανάπτυξη κι αυτό προϋποθέτει αναθεώρηση της νέας ΚΑΠ –και των προτεραιοτήτων χρηματοδότησης των διαρθρωτικών ταμείων- με στήριξη κατά προτεραιότητα της ενδογενούς παραγωγής.
Κι αν τα λόμπι που επηρεάζουν με το αζημίωτο την Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία οδηγούν σε εμπορικά ελλείμματα σε προϊόντα διατροφής την Ένωση, νέες πραγματικότητες όπως η πανδημία και οι πόλεμοι στην ανατολική αυλή της Ευρώπης αναδεικνύουν ως ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα ασφάλειας των Δυτικών κοινωνιών το επισιτιστικό.
Ζήτημα που μαζί με το μεταναστευτικό και την άμυνα θα κρίνουν εν πολλοίς τους νέους πολιτικούς συσχετισμούς των Βρυξελλών, εξ ου και η παράταση κατά ένα χρόνο στην εφαρμογή της νέας ΚΑΠ. Όμως αυτό αποτελεί μια ατυχή αναδίπλωση της Ευρω-γραφειοκρατίας έναντι των μαζικών αγροτικών κινητοποιήσεων και των πολιτικών επιδράσεων τους στην ενίσχυση της ακροδεξιάς, ενόψει των επικείμενων ευρω-εκλογών και όχι βαθύτερη αντίληψη του διακυβεύματος.