Μεγάλη αναστάτωση έχουν προκαλέσει στο παγκόσμιο νομικό και οικονομικό στερέωμα οι έντονες διακύμανσεις της αξίας του Bitcoin, το οποίο έχει ανησυχήσει τόσο τις τράπεζες, όσο και τις αρχές. Ο λόγος είναι ότι η ραγδαία αύξηση της χρήσης του θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο οικονομικά συμφέροντα, αλλά και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Η ανωνυμία των συναλλαγών αυτών και η έλλειψη κάθε ελέγχου από τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον για τη μεταφορά μεγάλης ποσότητας αδήλωτου χρήματος, καθώς και τη διεκπεραίωση μυστικών συναλλαγών οι οποίες ενδέχεται να βάλουν σε κίνδυνο όχι μόνο την παγκόσμια οικονομία, αλλά και την ασφάλεια των πολιτών. Το σύστημα έχει προγραμματιστεί με τέτοιο τρόπο που θα ήταν πολύ δύσκολο, έως και αδύνατον για τις αρχές να εντοπίσουν τους χρήστες. Στην προσπάθεα μας να φωτίσουμε όλες τις πτυχές του νέο αυτού νομίσματος ήρθαμε σε επαφή με την Νικόλ Καλιφατίδου ασκούμενη δικηγόρο στο δικηγορικό γραφείο Arsen Theofanidis LLC απόφοιτος του πανεπιστημίου της Σορβόνης η οποία έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα.
Κυρία Καλιφατίδου ποια είναι η ιστορία του νομίσματος;
Το Bitcoin ανήκει στην ίδια κατηγορία με το Ethereum, το Monero ή το Ripple, και αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο πληρωμής ή μια επένδυση που μπορεί σε βάθος χρόνου να αυξήσει την αξία της. Πρόκειται για κρυπτογράφηση ή αλλιώς «εικονικό χρήμα» που μπορεί να αγοραστεί και να μεταπωληθεί μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών. Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου κρυπτονομίσματος είναι ότι η τιμή του είναι ανεξάρτητη από οποιαδήποτε κεντρική τράπεζα.Αυτό σημαίνει ότι όλες οι συναλλαγές επαληθεύονται από τους «κόμβους» του δικτύου, μέσω υπολογιστών και ότι στην πραγματικότητα δεν υφίσταται κρατικός έλεγχος κατά την διεξαγωγή τέτοιων συναλλαγών. Το Bitcoin δεν διαθέτει μεσάζοντες, ανήκει σε ένα άμεσο κι ελεύθερο δίκτυο μεταξύ των ατόμων που το ανταλλάσσουν .
Το Bitcoin ιδρύθηκε πριν από μία δεκαετία κι αποτέλεσε το αντικείμενο έντονης κερδοσκοπίας τους τελευταίους μήνες, παρόλο που το τελευταίο έτος η αξία του έχει υπάρξει ιδιαίτερα ασταθής. Το εικονικό αυτό νόμισμα έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των χρηστών του Διαδικτύου και των επιχειρήσεων σε όλο τον πλανήτη, αλλά και τις ανησυχίες των αρχών. Κράτη όπως η Κίνα και η Ρωσία καταγγέλλουν τους κινδύνους που προϋποθέτει η χρήση του Bitcoin, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία έχει λάβει αντίστοιχη θέση, τονίζοντας ότι θεωρείται παράνομη οποιαδήποτε συναλλαγή τέτοιου είδους. Το 2014 η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έβγαλε ανακοίνωση όπου απαρίθμησε όλους τους κινδύνους που συνδέονται με τα κρυπτονομίσματα. Πιο συγκεκριμένα, υπογραμμίζει ότι κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται με το Bitcoin χαρακτηρίζεται ως παράνομη, εκτός εάν υπάρχει ειδική άδεια που να τη συνοδεύει. Επιπλέον, ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχουν ρυθμιστικά μέτρα που να καλύπτουν πιθανές ζημιές από μία πιθανή κατάρρευση της πλατφόρμας που τα ανταλλάσσει, με αποτέλεσμα οι χρήστες να χάσουν τα χρήματα τους.
Ποιος είναι ο λόγος;
Ο λόγος είναι ότι δεν υφίσταται ουδεμία νομική υποχρέωση ούτε εγγύηση επιστροφής χρημάτων κατά τις συναλλαγές αυτές. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι από τη στιγμή που η συμφωνία χρήσης των κρυπτονομισμάτων βασίζεται στην αμοιβαία συγκατάθεση των δύο πλευρών, εάν και εφόσον η συγκατάθεση αυτή παύσει να υφίσταται, δεν υπάρχει καμία νομική προστασία προς την πλευρά που χάνει τα χρήματά της. Τέλος, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου προειδοποιεί ότι το Bitcoin είναι πολύ πιθανόν να χρησιμοποιθεί για παράνομες συναλλαγές, που θα έβαζαν σε κίνδυνο τόσο την οικονομία του κράτους, όσο και την ασφάλεια των πολιτών.
Ποιος είναι ο μηχανισμός λειτουργίας του Bitcoin;
Ποιος είναι όμως ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών και γιατί η παρέμβαση τους κρίνεται απαραίτητη; Οι κεντρικές τράπεζες παρακολουθούν και ρυθμίζουν τη δημιουργία χρημάτων με σκοπό να εξασφαλίσουν ότι υπάρχουν αρκετά χρήματα για να λειτουργεί το οικονομικό σύστημα χωρίς όμως να υπερτιμάται. Αυτό σημαίνει ότι για να χαρακτηριστεί το Bitcoin ως πλήρες νόμισμα, με την κλασική του έννοια, πρέπει να είναι σε θέση να προσαρμοστεί στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Όμως οι δημιουργοί του κρυπτονομίσματος αυτού αποφάσισαν να περιοριστεί η παραγωγή του σε 21 εκατομμύρια συνολικής αξίας, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα σταματήσει την παραγωγή του. Επιπλέον, στα μπλοκ δεδομένων δεν υπάρχει έλεγχος της τιμής του Bitcoin. Ως εκ τούτου, το Bitcoin δεν χαρακτηρίζεται τόσο ως νόμισμα αλλά ως επενδυτικό εργαλείο κερδοσκοπίας. Για τον λόγο αυτό, η Ε.Κ., δηλαδή η αμερικανική ρυθμιστική αρχή των χρηματοπιστωτικών αγορών, δήλωσε πρόσφατα ότι τα τσιπ και τα νέα νομίσματα θα θεωρούνται στο εξής ως χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.
Δηλαδή δεν είναι κανονικό νόμισμα;
Στην ουσία πρόκειται για ένα περιορισμένο μέσον συναλλαγής και δεν γενικεύεται σε ολόκληρη την επικράτεια, όπως για παράδειγμα, το ευρώ ή το δολάριο. Το Bitcoin ανταλλάσσεται κυρίως στο διαδίκτυο μεταξύ ατόμων που αποφάσισαν οικειοθελώς να συναλλάσσονται με αυτόν τον τρόπο. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η αμοιβαία συναίνεση είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Πράγματι, αν μόνο η μία πλευρά αποδεχτεί την χρήση του Bitcoin, δεν θα υπάρξει συναλλαγή, επομένως, δεν θα μπορεί να θεωρηθεί ως νόμισμα.
Από τη νομική σκοπιά πως το εξετάζετε;
Από νομικής άποψης, βέβαια, εάν κάποιος αρνηθεί να πληρώσει με αυτό το κρυπτονόμισμα, δεν υπόκειται σε καμία κύρωση προβλεπόμενη από τον ποινικό κώδικα, από τη στιγμή που το ποινικό δίκαιο δεν αναγνωρίζει, τουλάχιστον προς το παρόν, το Bitcoin ως χρήμα. Από την άλλη πλευρά, το Δ.Ν.Τ. καθώς και άλλοι οργανισμοί, όπως η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, έχουν αρχίσει πλέον να κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι η ανωνυμία των χρηστών του Bitcoin αποτελεί μεγάλη απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια διότι η έλλειψη κάθε κρατικού ελέγχου θα μπορούσε κάλλιστα να ενισχύσει τη χρηματοδότηση παράνομων δραστηριοτήτων, όπως η υπεξαίρεση ή η τρομοκρατία.
Ποιοι έχουν πρόσβαση στα bitcoins;
Φυσικά, δεν έχουν όλοι πρόσβαση σε bitcoins, δεδομένου της υψηλής αξίας που έχουν σήμερα. Παρ ’όλα αυτά, λόγω των πολλών πλεονεκτημάτων που αναγνωρίζονται στο νόμισμα αυτό, μερικοί άνθρωποι δεν διστάζουν να επενδύσουν ούτως ή άλλως. Αυτή η κρυπτογράφηση, που θεωρείται από κάποιους ως το μέλλον των χρημάτων, εκτιμάται λόγω της επιτάχυνσης της διαδικασίας των συναλλαγών, πράγμα που δεν συμβαίνει με τις κλασικές χρηματικές συναλλαγές που περνούν από τραπεζικούς ελέγχους κι από δύο διαφορετικούς διαμεσολαβητές. Επιπλέον, επιτρέπει την ανωνυμία των συναλλαγών, πράγμα που δεν συμβαίνει με έναν τραπεζικό λογαριασμό, καθώς και καλύτερη ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων, σε αντίθεση με την κατοχή και τη χρήση πιστωτικής κάρτας. Η ανωνυμία αυτή είναι όμως και ο λόγος που το Bitcoin κινδυνεύει να γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές στους φορείς που ασχολούνται με παράνομες δραστηριότητες.
Ωστόσο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι, τα επόμενα χρόνια, κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες διαφορετικών χωρών, αναμένεται να ρυθμίσουν και να πλαισιώσουν αυτά τα εικονικά νομίσματα. Παραδείγματος χάριν, θα μπορούσαν να ψηφιστούν νόμοι για τη μείωση της χρήσης του Bitcoin από παράνομους χρήστες, παρόλο που ο μηχανισμός προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πελατών φαίνεται να είναι επικίνδυνος. Ένα τέτοιο πλαίσιο θα αποτελούσε παρ’ όλα αυτά ένα σύμβολο: αυτό της αναγνώρισης από τα κράτη ενός συστήματος που είναι τόσο καινοτόμο και χρήσιμο. Με τη διασφάλιση του συστήματος, τα κράτη θα μπορούσαν τότε να κάνουν το Bitcoin πιο προσιτό σε περισσότερους ανθρώπους. Εάν συμβεί αυτό, τα κρυπτο-νομίσματα θα πλησιάσουν, ως εκ τούτου, στον νομικό ορισμό του χρήματος.