Η Black Friday έχει γίνει συνώνυμο των απίστευτων προσφορών και της φρενήρους αγοραστικής κίνησης στις αγορές σε όλο τον κόσμο.
«Ο όρος Black Friday επινοήθηκε γύρω στη δεκαετία του 1960 από αστυνομικούς της Φιλαδέλφειας», εξηγούν οι New York Times. «Την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών και πριν από τον ετήσιο ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ εφέδρων του Στρατού Ξηράς και του Πολεμικού Ναυτικού το τελευταίο Σάββατο του Νοεμβρίου, οι τουρίστες εισέβαλαν σε καταστήματα λιανικής πώλησης στην πόλη και τα πλήθη βρέθηκαν τελικά αντιμέτωπσα με τις δυνάμεις επιβολής του νόμου. Οι έμποροι λιανικής, όμως, αγκάλιασαν αυτό τον ενθουσιασμό. Ετσι η αρχική έννοια «Μαύρη» - λόγω των ταραχών - ξεχάστηκε από πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι κατέληξαν να αντιλαμβάνονται το «μαύρο» ως αναφορά στα κέρδη των λιανοπωλητών. Με την πάροδο των δεκαετιών, χάρη στις προωθητικές ενέργειες του λιανεμπορίου, έγινε ένα σημείο αναφοράς στο εθνικό ημερολόγιο, που τελικά συνοδεύεται από μεγάλες ουρές, ατίθασα πλήθη και περιστασιακούς τραυματισμούς...»
Ο οικονομικός αντίκτυπος: Επανάσταση στο λιανεμπόριο
Η Μαύρη Παρασκευή έχει εξελιχθεί σε κρίσιμο οικονομικό δείκτη, επισημαίνει ο ιστότοπος journee mondiale. Ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγος της Moody’s Analytics, εξηγεί: «Οι πωλήσεις της Μαύρης Παρασκευής συχνά δίνουν τον τόνο για ολόκληρη την περίοδο των εορταστικών αγορών (πριν από τα Χριστούγεννα), παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και τα καταναλωτικά πρότυπα».
Με ορισμένες χρονιές να καταγράφουν πωλήσεις άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι σαφές ότι αυτή η μοναδική ημέρα μπορεί να καθορίσει ή να καταστρέψει τους ετήσιους στόχους εσόδων για πολλούς λιανοπωλητές.
Η ψηφιακή εποχή έχει φέρει επανάσταση στη Μαύρη Παρασκευή. Οι αγορές δεν περιορίζονται πλέον στα φυσικά καταστήματα. Οι αγοραστές μπορούν πλέον να «αρπάξουν» προσφορές από την άνεση του σπιτιού τους. Αυτή η μετατόπιση έχει δημιουργήσει το αντίστοιχο διαδικτυακό μοντέλο: την Cyber Monday.
Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις δύο αυτές ημέρες προσφορών έχει σταδιακά «θολώσει» και μιλάμε απλώς για τη σημαντικότερη περίοδο εκπτώσεων του έτους.
Το παγκόσμιο φαινόμενο: Μαύρη Παρασκευή πέρα από τα σύνορα
Αυτό που ξεκίνησε ως αμερικανική παράδοση έχει εξαπλωθεί παγκοσμίως. Χώρες από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τη Βραζιλία έχουν αγκαλιάσει τη Μαύρη Παρασκευή, προσαρμόζοντάς την στα τοπικά ήθη λιανικής πώλησης.
Ωστόσο, δεν έχουν υιοθετήσει όλες οι αγορές του κόσμου το ίδιο πρόγραμμα.
Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, η αντίστοιχη εμπορική εκδήλωση είναι η Boxing Day, η οποία πέφτει στις 26 Δεκεμβρίου, μία παράδοση που γεννήθηκε στην Βρετανία.
O υπερ-καταναλωτισμός βλάπτει σοβαρά το Περιβάλλον
Η Black Friday ενισχύει τις οικονομίες, όμως συνοδεύεται και από σοβαρές περιβαλλοντικές ανησυχίες. Μια έκθεση του Οργανισμού Προστασίας Περιβάλλοντος υπογραμμίζει τα αυξημένα απόβλητα από τις συσκευασίες και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που συνδέονται με την ημέρα αυτή.
Η HuffPost γιορτάζει την Black Friday κάθε χρόνο, όμως συνιστά σε όλους μας να οργανώσουμε τις αγορές μας έγκαιρα, να ετοιμάσουμε λίστες πριν εξορμήσουμε σε καταστήματα ή στο Διαδίκτυο και να συγκρίνουμε προσεκτικά τιμές και προϊόντα.
Η ψυχολογία: Γιατί δεν μπορούμε να αντισταθούμε
Η γοητεία των προσφορών της «Μαύρης Παρασκευής» αγγίζει βαθιά ριζωμένα ψυχολογικά ερεθίσματα. Η Δρ. Σάρα Γουίτλ, ψυχολόγος καταναλωτών, εξηγεί στο journee mondiale: «Ο φόβος της απώλειας, σε συνδυασμό με τη συγκίνηση της εύρεσης μιας ευκαιρίας, δημιουργεί ένα ισχυρό κοκτέιλ που παρακάμπτει τη λογική λήψη αποφάσεων». Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών μπορεί να βοηθήσει τους αγοραστές να κάνουν πιο προσεκτικές επιλογές.
Βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις: Πράσινη Παρασκευή
Καθώς η ευαισθητοποίηση σε περιβαλλοντικά ζητήματα αυξάνεται, ορισμένοι έμποροι λιανικής πώλησης και καταναλωτές αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για τις παραδοσιακές αγορές της «Μαύρης Παρασκευής».
Από τις πρωτοβουλίες της «Πράσινης Παρασκευής» που προωθούν φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα, μέχρι τις διαμαρτυρίες της «Ημέρας του Τίποτα δεν αγοράζω».
Κινήματα σαν αυτά, στοχεύουν στην εξισορρόπηση του εμπορίου με τη συνείδηση. Όπως το θέτει ένας σχεδιαστής βιώσιμης μόδας, «η Μαύρη Παρασκευή δεν χρειάζεται να είναι ένα μαύρο σημάδι στον περιβαλλοντικό μας φάκελο».
Καθώς πλησιάζουμε στη Μαύρη Παρασκευή 2024, είναι σαφές ότι αυτή η εκδήλωση είναι κάτι περισσότερο από μια ημέρα εκπτώσεων. Είναι ένας καθρέφτης που αντανακλά τις οικονομικές μας προτεραιότητες, τις καταναλωτικές συμπεριφορές και τις κοινωνικές αξίες.
Ακριβώς όπως σηματοδοτούμε, λοιπόν, ημέρες σαν την Παγκόσμια Ημέρα Πολιτικής Άμυνας ή τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας, ίσως αξίζει να δούμε τη Μαύρη Παρασκευή ως μια ευκαιρία να εξετάσουμε τη σχέση μας με την κατανάλωση και τις παγκόσμιες επιπτώσεις της.
Είτε τρέξουμε πρώτοι στις εκπτώσεις, είτε επιλέξουμε μια ήσυχη ημέρα στο σπίτι, ας θυμηθούμε ότι κάθε αγορά είναι μια «ψήφος» για το είδος του κόσμου που θέλουμε να δημιουργήσουμε. Κάθε ψήφος μετράει!