Ο John Galsworthy* είχε πει πως: «Ο ιδεαλισμός αυξάνεται ευθέως ανάλογα με την απόσταση που έχει κανείς από το πρόβλημα».
Και δεν είχε καθόλου άδικο**. Οι εκφράσεις αυτού, άλλωστε, είναι διάσπαρτες στην καθημερινότητά μας και εύκολο να εντοπιστούν.
Πόσες φορές δεν έχετε συναντήσει κάποιον ο οποίος εμφανίζεται να γνωρίζει προβλήματα και λύσεις για καταστάσεις που εξελίσσονται μακριά του και δεν τον αφορούν άμεσα, από τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη, έως την κλυδωνιζόμενη οικονομία της Κίνας και τα τεκταινόμενα στην Αμερικανική πολιτική σκηνή;
Πόσες φορές δεν έχετε συναντήσει κάποιον ο οποίος εμφανίζεται να υποστηρίζει με θέρμη (αδιαπραγμάτευτα θα έλεγε κανείς) ένα ευρύ σύνολο αρχών/αξιών, από την αριστεία και την αξιοκρατία (σ.σ. δύο από τις πιο γλυκιές «ιδεολογικές καραμέλες» της εποχής μας), έως την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία της αυτοδιάθεσης;
Πόσες φορές δεν έχετε συναντήσει κάποιον ο οποίος εμφανίζεται να είναι άτεγκτος έναντι αυτών που έχουν οδηγήσει στον εκμαυλισμό του σύγχρονου βίου, από τους λαοπλάνους και τους διεφθαρμένους πολιτικούς, έως τους φοροφυγάδες και τους ανεπαρκείς δημόσιους λειτουργούς;
Και πόσες φορές, ανατρέχοντας με ειλικρίνεια στη δική σας συμπεριφορά, δεν έχετε υπάρξει εσείς αυτό ο «κάποιος»;
Η σημασία την εν λόγω στάσης, καθώς και των προεκτάσεων που αυτή έχει στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, είναι δύσκολο να αναλυθεί σε ένα τόσο σύντομο κείμενο. Μία σχετικά «αθώα» έκφανσή της, ωστόσο, μπορεί να αναγνωριστεί στην προσωπική ιστορία μίας παλαιότερη συζήτησης που είχα με τον παππού μου, η οποία και ακολουθεί.
Ο παππούς Χρήστος, συνταξιούχος δάσκαλος, ετών 90 σήμερα, υπήρξε - με βάση όχι μόνο της οικογενείας αλλά κυρίως έξωθεν μαρτυρίες - υπόδειγμα δασκάλου στο Νομό Γρεβενών όπου και υπηρέτησε. Άτεγκτος, ευσυνείδητος, διατελέσας Επιθεωρητής... Δε σήκωνε μύγα στο σπαθί του ως δάσκαλος, δικαιολογημένα, και ακόμη δε σηκώνει.
Κάποια χρόνια μετά το ξεκίνημα της κρίσης, λοιπόν, κι ενώ έβλεπε τη σύνταξη του να μειώνεται με εκθετικό ρυθμό μου είπε σε μια κουβέντα μας: «Ας τις μειώσουν κι άλλο τις συντάξεις αν είναι να πάει καλύτερα το κράτος... Εμείς ως δάσκαλοι, ενώ με τους μισθούς μας απλά ζούσαμε αξιοπρεπώς (σ.σ. η αναφορά αφορά τις δεκαετίες του '50-'70), με τις συντάξεις μας κάναμε σπίτια, αγοράσαμε αυτοκίνητα, βοηθήσαμε παιδιά κι εγγόνια...Ας τις μειώσουν κι άλλο.»
Παππού του λέω μετά από σύντομη σκέψη...«Αν όπως λες όλα αυτά τα χρόνια παίρνατε υψηλές συντάξεις, δυσανάλογες δηλαδή των εισφορών σας, και αύριο βγει μια απόφαση που θα λέει ότι δικαιούσασταν αρκετά χαμηλότερες, όσες οι τωρινές, και σας ζητήσει το κράτος να επιστρέψετε αναδρομικά τα πλεονάσματα που έχετε λάβει, θα τα δώσεις; Έχεις να τα δώσεις;»
Κάπου εκεί σάστισε και χαμογέλασε αμήχανα, καταλαβαίνοντας τι ήθελα να του πω.
Στην ιστορία που σας μετέφερα ο παππούς μου διατύπωσε μία άποψη κινούμενος από τη διάθεσή του να συνεισφέρει ώστε να βελτιωθούν τα δημόσια οικονομικά. Ακόμη και στην περίπτωση αυτή, όμως, στην οποία ο ίδιος έβαζε το προσωπικό του οικονομικό συμφέρον κάτω από αυτό του συνόλου, το έως ποιο βαθμό ήταν διατεθειμένος να φτάσει είναι και αυτό που αγγίζει την ουσία του ζητήματος στο οποίο αναφέρθηκε μέσω του γνωμικού του ο Galsworthy. Σε μια - όπως προείπα - σχετικά «αθώα» έκφανσή του με πολλά θετικά στοιχεία.
Επεκτείνοντας ωστόσο αυτή τη συλλογιστική, είναι εύκολο να διακρίνουμε και ένα βασικότατο μας πρόβλημα ως πολίτες και ως άνθρωποι. Το γεγονός, δηλαδή, ότι ιδεολογούμε και επιχειρηματολογούμε με χαρακτηριστικά μεγαλύτερη ευκολία από όση θα έπρεπε να μας επιτρέπει η διάθεσή μας να συμβάλλουμε στην αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Όχι από πονηρία, ατιμία ή ανικανότητα πάντα, αλλά αρκετές φορές και μόνο από την απλή αδυναμία μας να έρθουμε κοντά στο πρόβλημα, να το σκεφτούμε σαν να είναι δικό μας, και να βάλουμε τους εαυτούς μας στη θέση του συνόλου αυτών που καλούνται να το αντιμετωπίσουν.
Να το θέσουμε ακόμη απλούστερα και προσαρμοσμένο στην καθημερινότητά μας;
Είσαι υπέρ της αριστείας;
Επίλεξέ την όταν ως επιχειρηματίας επιλέγεις συνεργάτες ή εργαζομένους, όταν ως πελάτης επιλέγεις προμηθευτές, όταν ως επαγγελματίας συναγωνίζεται με καλύτερούς σου.
Είσαι υπέρ της αξιοκρατίας;
Στήριξέ την σε κάθε περίπτωση, ακόμη και όταν θα αφορά τους φίλους σου, τα παιδιά σου, ή κι εσένα τον ίδιο.
Είσαι υπέρ της δίκαιης φορολόγησης;
Μη φοροδιαφεύγεις και επίμενε στην τήρηση της ορθής φορολογικής συμπεριφοράς από όλους, ανεξάρτητα από το όποιο βραχυπρόθεσμο δικό σου όφελος.
Είσαι υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης;
Απαίτησε την ανάλογη στάση από τους πολιτικούς σου, τους συνεργάτες σου, τους φίλους σου, την οικογένειά σου, και μην ψάχνεις «παραθυράκια» για να δικαιολογήσεις την αδικία όταν άμεσα ή έμμεσα σε ευνοεί.
Οι φίλοι μας οι Αμερικανοί μέσα στον (υπέρμετρο) υλισμό τους θέτουν το όλο ζήτημα αρκετά εύστοχα.
«Put your money where your mouth is», λένε, με το «money» να χρησιμοποιείται κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά.
Αν θέλουμε δε να κάνουμε αναφορά και στο ελληνικό δαιμόνιο (sic) επάνω στην παραγωγή συνθημάτων, μπορούμε να ανατρέξουμε στην παλαιότερη τηλεοπτική διαφήμιση τσίχλας η οποία κατέληγε πως:
"Μερικές φορές είναι καλύτερο να μασάς παρά να μιλάς".
* Ο John Galsworthy (1867-1933) ήταν Άγγλος μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Το 1932 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, με αναφορά στο σημαντικότερο έργο του "Ο θρύλος των Φόρσαϊτ".
** Θεωρούμε αυτονόητο ότι ο ιδεαλισμός εδώ αναφέρεται ως αντίθετο του πραγματισμού, χωρίς άμεση σύνδεση με τη φιλοσοφική έννοια του όρου.
Αναδημοσίευση από το blog Mind-Pieces.